​​Залуу мэргэжэлтэдэй зам үргэн, харгы ута

Баир Жалсанов worldskills туг дамжуулна 

“Ажал хэжэ атаржаха,

Хүдэлмэри хэжэ хүдэржэхэ” (Арадай сэсэн һургаал)

Энэ дэлхэйдэ түрэһэн хүн бүгэдэн өөрын нэгэ эрдэм­тэй, нэгэ шадалтай байдаг. Теэд тэрээхэнээ зүбөөр олодоггүй али олон ушар дайралдадаг. Нэн түрүүн энэмнай түрэлхидһөө дулдыдана. Юуб гэхэдэ, эхэ эсэгэнь үхибүүгээ дан дээгүүр һанадаг гү, али нэгэ ехэл һайн мэргэжэлтэй болгохые оролдоно. Теэд түрэһэн үриингөө тэ­рээхэн нэгэ эрдэмые, шадалые ойлгонгүй, заал һаа дээдэ эрдэмтэй болгохо, үгы һаа, ехэһээ ехэ салинтай мэргэжэл шэлэхыень дурадхана. Тиимэһээ мүнөө сагта тусхай дун­да һургуулинууд ехээр тоогдоногүй гэжэ хүнүүд һанана.

Тиишээ һурахаяа дунда һургуули эрхимээр дүүргэжэ шадахагүйб гэжэ һанаһан, ЕГЭ шалгалтаһаа айһан һурагшад ороно гэжэ тоологдоно. Тиихэдэ ядуу байдал­тай гэр бүлын аргаа ядаһан үхибүүд лэ тусхай дунда һургуулинуудта ородог гэжэ баримташье бии.

Тон тиимэ бэшэ

Үнэхөөрөөшье, тус­хай дунда һургуулинуудта ЕГЭ-дэл шанга шалгалта үгынь зүб. Тэндэ дээдын эрдэм олгохо бэшэ, харин мэргэжэлдэ һургаха гол зорилго табигдана ха юм. Олзо оршогүй гү, али олон үхибүүдтэй айлнуудта үхибүүдээ холо эльгээнгүй, ехэ гаргашагүйгөөр мэргэжэл­тэй болгохо яһала һайн арга боломжо энэл даа. Тэдэнэр һуралсалай түлөө мүнгэ түлэнэгүй, харин бага ехэ­шье һаань, тэдхэмжэ абана. Мүн баһа хамтын дулаан байрада байгаад, үдэртөө халуун хоол бариха гээшэ мүнөө сагта бүрил һайн гээ­шэ. Теэдшье холо ошолтогүй, эндэхэнээ, хажуудаа һуража, мэргэжэлтэй болохо һайн арга ха юм.

Аймагуудай түбүүдтэ яһала олон шэглэлээр һургаха аргатай тусхай дун­да һургуулинууд шэнэ са­гай эрхэдэ тааруулан ажа­лаа ябуулһаар. Харгыншье мүнгэн алмагдана гээшэ. Ти­игээдшье аяар таба-зургаан жэл һуранагүй. Харин дээдэ һургуулиин диплом абаад, мэргэжэлээрээ хүдэлһэн за­луушуулые мүнөө хургаа да­ран тоолохоор.

Хэзээни хэзээнһээ ажалша бэрхэ хүнүүд олоной оройдо нэрэтэй түрэтэй ябаһан гээшэ. Мүнөө сагта гарта хүлтөөрөө хам орожо хэхэ ажалнууд үсөөрөө гэхэ­дэ, элдэбын эдэ мүнөөнэй оньһон техникэ хэн жолоо­дохо юм? Тэрэ техникышье хэн бүтээхэ гээшэб? Зайн гал хэн яларуулжа, бүхы ажабайдалыемнай урагшань ябу­улха юм? Хэд гээшэмнай гэр байра бариха, дулаасуулха юм? Талха таряагаа хэмнай ургуулжа, адуу малаа хэднай үсхэхэ юм бэ гээд лэ олон то­ото асуудалнууд гараад ерэ­нэ.

Тиимэһээ ажахыдамнай хэрэгтэй мэргэжэлтэдые бэлдэхэ гээшэ гүрэн түрын түрүү зорилго болоно. Теэд тэрэ зорилгонь хэр зэргэ бүтэдэг юм даа?

Болбосоролой яаманай мэдээгээр, Буряадай тусхай дунда һургуулинуудта 15 мянган залуушуул һурана гэ­хэдэ, дээдэ һургуулинуудта хоёр дахин олон оюутад тоологдоно. Эндэһээ ха­раад үзэхэдэ, дээдэ һургуулинуудые ямар нэгэн аргаар дүүргэһэшүүл юугээ хэхэ, хайшаа ошохо болоноб? Харин дунда мэргэжэлтэд ажахыдамнай дутаһаар зан­даа. Илангаяа хүдөө ажахы­да зооветмэргэжэлтэд болон агрономууд ехээр дуталдана. Буряадтамнай үлэһэн хэды заводуудта мэргэжэлтэ то­карьнууд, слесарьнүүд, фре­зеровщигууд гээд захаһаа олон мэргэжэлтэд угаа хэ­рэгтэй аад, үгыл даа.

Мүн хараад үзэхэдэ, он­доо можо, хизаарнуудта ошожо, ээлжээгээр хүдэлдэг хүбүүднай мэргэжэлгүйһөө боложо, элдэбын хара ажалда заруулна. Һайн һургуулитай трактористну­уд ашагта малтамалнуудые олзоборилдог үйлэдбэриин ажахынуудта дуталдана. Мүнөө үеын хүсэ ехэтэ бульдозернуудые, экскаваторну­удые, крануудые жолоодохо гээшэ бэлэхэн хэрэг бэшэ.

Хэды тиигэбэшье…

Һүүлэй жэлнүүдтэ тусхай дунда мэргэ­жэлтэниие һургаха, хүмүүжүүлхэ, за­луушуулые ажал­тай болгохо гэһэн гүрэнэй түсэлнүүд, түсэбүүд табигдажал байдаг. Ганса манай­шье гүрэндэ бэшэ ааб даа. Уласхоорондын “Залуу мэргэжэлтэд WorldSkills” гэһэн нэ­гэдэлэй (1953 ондо байгуулагдаһан) ябу­улгада 75 гүрэн хаба­адана. Энэ түсэл за­луу мэргэжэлтэдые дэмжэхэ зорилготой юм. Мүн Ородой Хол­боото Улас болон ма­найшье Буряад Улас хабаадана. Мүнөө жэл Уласхоорондын чемпионат байгша оной майн 20-24-эй үдэрнүүдтэ Казань хотодо үнгэргэгдэхэ. Россиин командын бүридэлдэ орожо, тэ­рээндэ хабаадаха эр­хэдэ манайшье залуу­шуул хүртэхэ.

Эсэгэ ороноо хамгаа­лагшын һайндэрэй үмэнэ, февралиин 22-то, “Буряад Уласай залуу мэргэжэл­тэд (WorldSkills Russia)- 2019” гэһэн V чемпионадай дүүргэлтын үдэшэ соёлой “Рассвет” ордон соо үнгэрөө. Энэ хэмжээ ябуулгын эндэ үнгэргэгдэһэниинь гайхалгүй, өөрын онсо уд­хатай. Буряадаймнай эгээл түрүүшын “промышленна гигантнуудай” нэгэн болохо “Авиазавод” мүнөө сагта хэ­рэгтэй мэргэжэлтэдые бэл­дэхэ талаар горитой ажал ябуулдаг.

Залуушуулые ямар мэргэжэлнүүдээр шэлэнэб гэхэ­дэ: гэрэй болон офисуудай бараа бэлдэгшэ, модошо дархан, электрик, столяр, гагнууршан, тоһон шэрээр шэрдэгшэ, штукатурщик, сан­техник, тогоошон, оёдолшон гээд лэ мүнөө үеын дизайн, флористика, информационно болон коммуникационно тех­нологинууд, робототехникэ хүрэтэр олон даа.

Буряадай, Алтайн хизаа­рай, Кемеровскэ болон Эрхүү можонуудай, Татарстан Ула­сай, Үбэр Байгалай хизаарай 480 хабаадагшад, шүүгшэд суглараа. “Эгээл эрхим мэр­гэжэлтэн” урилдаанда 100 мэргэжэлтэд WorldSkills гээшээр 23 компетенцеэр болон WorldSkillsJunior 6 компетенцеэр урилдаһан байгаа.

Залуу эрхим мэргэжэлтэ­дые Буряад Уласай болбосо­ролой сайд Баир Жалсанов, Буряадай Засагай газарай Эдэй засагай болон худалдаа наймаанай яаманай таһагые даагша Михаил Осеев, Бу­ряадтахи «WorldSkills» хүтэлбэрилэгшэ Анатолий Белоусов гэгшэд халуунаар амаршалаа.

- 2015 ондо түрүүшын урилдаан манда үнгэрөө. Тэрэ гэһээр урилдаашад­шье олошороо, компетен­цишье үргэдөө. Тиихэдэ 6 компетенци байгаа һаа, мүнөө 31 болонхой. Сааша­даа үшөөшье үргэдэхэ гэжэ этигэнэб. Мэргэжэл гү, али тушаал хүниие нэрлүүлнэ бэшэ, харин хүн өөрынгөө мэргэжэлые дээшэнь үргэнэ. Бүхы юумэн өөһэдынтнай гарта, - гэжэ Баир Баторович залуу мэргэжэлтэдтэ хандаа.

Баярай эгээл ехэ хэмжэ­эн гэхэдэ, WorldSkills бо­лон WorldSkills Казаньда гэһэн тугууд Буряад Уласта үргэгдэбэ ха юм. Тугай эста­фетын эмхидхэлэй хорооной түрүүлэгшэ Данил Ясель­ский Баир Баторовичта “WorldSkills Казань – 2019” гэһэн баталамжа барюулаад, туг саашаа дамжан, Чечен Уласта хүрэхэ гэжэ хэлээ.

Илагшадые яамануудай, таһагуудай түлөөлэгшэд, тус­хай дунда һургуулинуудай захиралнууд, багшанар, эбэ­эн тэдхэгшэд амаршалаа. Эдэл һургуулинуудай оюун бэлигтэйшүүл хатар наада­нуудаа бэлэглээ.

Болбосоролой яаманай сайтһаа гэрэл зурагууд