​​Тэрьедэжэ ошоод,тэндэһээ бусаагүй

Дёминтон хотон сэрэгшэдэйнгээ дурасхаал нангинаар сахидаг

Эсэгэ ороноо хамгаал­гын Агууехэ дайнай түүхэтэ үйлэнүүд хо­лодожол байна. Мүнөө үеын 16-тайхан хүбүүн гэртэхинһээ нюусаар дайн­да ошожо, Эхэ ороноо эрэл­хэгээр хамгаалха һэдэлгэ гаргаха гү? Харин Горхон тосхоной Василий Дёмин эгээл тиигэһэн юм.

Буряад Уласай Хүдөө ажа­хын болон эдеэ хоолой яама­най таһагай дарга Татьяна Полозова (Дёмина) жэл бүри майн 9-дэ Василий Дёмин абгынгаа дүрэ баряад, Хэтын жагсаалда ябалсадаг. Дёмин­тоной гэр бүлэдэ үе үеһөө дамжуулан хэлэмээр, омо­горхомоор намтартай дай­шалхы сэрэгшэд бии бшуу.

Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнай эхилхэдэ, Василий хүбүүхэн 16-тай байһан юм. Фашис булимтарагшадһаа нютагаа хамгаалха гэжэ байд гээд лэ, гэрһээ тэ­рьелэн гарадаг һэн. Түмэр харгыда ажалладаг абатай хүбүүе танилнуудынь буса­адаг байгаа. Гэртэхиниинь хүбүүнэйнгээ үнэмшэлгэ нюужархиһан юм. Хэды да­хин Васиин үүсхэлынь буру­утажа, 1935 оной Володя дүү хүбүүнэйнгээ түрэһэн ту­хай гэршэлгэ абаад, дээрэнь 1925 он гэжэ заһажархёод, сэрэгэй комиссариат ерэжэ, Баруун дайнда эльгээгдэһэн юм.

Василий Владимир гэжэ нэрэтэй болоод, дайнай сэрэгшын замаар Берлин хүрэтэр ошоһон.

Василий 1942 оной мар­тын 2-то Улаан Армиин сэ­рэгшэн болоһон юм. Тэрэ 73-дахи кавалериин ди­визиин бүридэлдэ Москва шадар байлдаанда хабаа­далсаад, Брянскын фронт руу эльгээгдэһэн. 1944 ондо Василий Дёмин ВЛКСМ-эй гэшүүн болоо (комсо­молой биледэйнь дугаар: 197797354). Эрхим пулемёт­чик байһан тулань гар пу­лемёдой эгээл түрүүшын буудагша болгоһон байна. Василиин алба хэжэ байһан 15-дахи гвардейскэ кава­лериин дивизи олон тоо­то байлдаануудые дабажа, июлиин 22-то Хелм хото сүлөөлһэнэй түлөө Улаан Ту­гай орденоор шагнагдаһан. Эдэ байлдаануудта оролсоһонойнгоо түлөө Василий Дёмин 1944 оной августын 8-да “Шэн зоригой түлөө” медаляар шагнагдаа.

57-дохи гвардейскэ пол­кын гвардиин майор За­йцевай гар табилгатай 1945 оной майн 26-ай үдэрөөр тэмдэглэгдэһэн шагналай хуудаһанда иигэжэ бэшээ­тэй:

“Нүхэр Дёмин гар пуле­мёдоор дайсанай добтолго усадхахадаа, дайсанай буу­даха һуури үгы хэжэ, 6 не­мецые хороогоо. 1945 оной апрелиин 26-да Ненхаузен хото сүлөөлэлгын байлдаан­да ябууд буудалсажа, табан дайсаниие унагаагаа. Иимэ эрэлхэг ябадалайнь түлөө “Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнай I шатын ордендо” зууршалнаб”.

Эгээл тэрэ Ненхаузен хото сүлөөлгын ехэ байлда­анда Василий Дёмин баата­рай үхэлөөр унаһан юм. Агу­уехэ Илалтын һайндэрһөө оройдоол хэдыхэн үдэрөөр урид наһа бараа. Тиигэжэ Владимир (Василий) Дёмин Ненхаузен гэжэ багахан хо­тын түб талмайда сэрэг­шэдэй хамтын хүүр дээрэ мүнхэ нойроор нойрсонхой. Тэндэнь Совет Армиин 49 сэрэгшэ, 38 немец сэрэгшэ хүдөөлүүлэгдэнхэй.

Алдарта Геройн орден, медальнууд олон жэлнүүдэй үнгэрһэн хойно Алексей Яковлевич дүү хүбүүндэнь барюулагдаа.

Дёминтон ахынгаа хүүр бэдэржэ, оло дахин Сэрэгэй яаман руу хандалга бэшэдэг һэн. Нилээд сагай үнгэрһэн хойно харюу ерээ. Тэрээн соонь Владимир (Василий) Дёминой дансанууд болон Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнай I шатын орден дам­жуулагдаа. Зүблэлтэ за­сагай үедэ хари гүрэнөөр ябаха арга боломжо юрын зондо үгы байгаа ха юм. Олон жэлэй үнгэрһэн хойно Татьяна Полозова албанай хэрэгээр Германи ошохо­доо, Домуран (Богомолова) Марина Иннокентьевнатай танилсаһан. Тиигэжэ Гер­манида ажаһуудаг Марина Иннокентьевна 5 жэлэй тур­шада бэдэрэлгын ажал ябуулжа, Василий Дёминой хүүр оложо үгэһэн юм. 2014 ондо Татьяна Владимировна Нен­хаузен хото ошожо, Василий абгынгаа мүнхэ дурасхаалда мүргэжэ ерэһэн байна.

Гэр бүлын архивһаа гэрэл зураг абтаба