​Дайсанай урда бохиигоогүй

Японой түлөөлэгшэдтэй уулзалгын үедэ

Байгша ондо зуу наһанайнгаа ойн баярые түшэглэһэн Хур­ган Анхаевич Бадмаевай ажа­ябуулга тухай хөөрэхэ хүсэлтэйб.

Буряад Уласай архивһаа абтаһан өөрынь тусхай намтар соо иигэжэ бэ­шэгдэнэ: «Бадмаев Хурган Анхаевич 1919 ондо Буряад-Монголой Авто­номито Республикын Баргажан ай­магай Барханай зүблэлэй Саран-Хуур нютагта түрэһэн. Удаань 1936-1939 онуудта Эрхүү хотын хүдөө ажахын техникумдэ һураһан. 1939 онһоо 1940 он болотор Эрхүүгэй юридиче­скэ һургуули дүүргээд, Эрхүү хотын Сталинска хороогой прокуратурын мүрдэгшөөр хүдэлөө. 1940-өөд ону­удта Алас Дурнын фронтдо алба хээ. 1941-1943 онуудта - сэрэгэй оршуу­лагшадай курсант, 1943-1946 ону­удта - Политтаһагай оршуулагша, 1946-1947 онуудта – Үбэр Байгалай сэрэгэй тойрогой Политуправлениин 7-дохи таһагай оршуулагша. 1947-1950 онуудта - Алас Дурнын сэрэгэй тойрогой ахалагша инструк­тор, япон хэлээр хэблэгдэдэг “Нихон Симбун Пу” сониной уран һайханай талаар инструктор».

Хурган Бадмаев

Баргажан нютагай баян намтар­тай Хурган Анхаевичта иимэ шүлэг зорюулаа һэм:

Дайсанай урда бохиингүй,
Элинсэгэй зүргөөр ябаалта.
Далан долоон хүтэлые
Эсхээд сэхэ гараалта
Тушаагдаһан япон сэрэгшэдые
Хүнэй үринэр гэжэ бодоолта.
Туйлай хүшэр сагшье һаань,
Хүндэлжэ нэрэеэ шадаалта.
Шүбтэхэй шонынгоо үгэһые
Шүтэлэй үндэртэ тахяалта.
Хэтын алдарта Барханайнгаа
Хэнгэрэгэй дуунуудые һанаалта.
Олон ехэ шагналнуудай
Толон соо ербэдээгүйт.
Омог зоригто харгынуудай
Бэлшэр дээрэ эсээгүйт.

Үе сагайнгаа эрилтээр бодото сэ­рэгшын, оршуулагшын уялгануудые дүүргэхэнь тон ехэ харюусалгатай байгаа. Эсэгын дайнай дүүрэхэдэ, генерал А.П. Белобородовтой Хар­бинда Япон гүрэнэй бэеэ тушааһан тухай дансануудые бүридхэлсэһэн юм. 1950 ондо Хабаровскда Японой Квантунска армиин сэрэгшэдэй три­бунал үнгэргэлгэдэ оршуулагшын ехэ ажал дүүргэһэн. 1945 оной сен­тябриин 2-то «Миссури» линкорой бортдо Япон гүрэнэй бэеэ тушааһан тухай акт дээрэ гараа табилсаһан.

Эсэгэ ороноо хамгаалгын I ша­тын болон Улаан Тугай орденууда­ар, “Дайшалхы шэн габьяагай түлөө” мүнгэн медаляар шагнагданхай. Бүхы дээрээ Хурган Анхаевич 17 ор­ден болон медальнуудтай юм.

1954 ондо майор нэрэ зэргэ абаһан аад, эрэмдэг бэетэй боло­жо, сэрэгэй тушаалһаа гарабашье, нютагаа бусажа, хүтэлбэрилхы хүдэлмэридэ дэбжүүлэгдээ.

1959 ондо Гааргын сомоной Ки­ровэй нэрэмжэтэ колхозой түрүү- лэгшээр, Барханай сомоной Лени­нэй нэрэмжэтэ колхозой партиин эмхиин секретаряар, правлениин түрүүлэгшээр, Баргажан ба Хурам­хаан аймагуудай арадай хиналтын хорооной түрүүлэгшээр, Буряадай АССР-эй Верховно Соведэй Президи­умэй аппарадта эмхидхэлэй таһагай инструктораар хүдэлөө. Эдэ олон жэлнүүдтэ суг хүдэлһэн нүхэдынь Хурган Анхаевич тухай олон һайхан үгэнүүдые дурсажа ябадаг.

Хурган Анхаевич гэр бүлэдөө тон ехэ анхаралтайгаар хандадаг. Наһанайнгаа нүхэр Цырегма Цыденовнатаяа хүмүүжүүлһэн хүбүүдынь, бэринэрынь мүн лэ ажалша бэрхэ, эрдэмтэй. Мүнөө тэрэ аша зээнэ­рэйнгээ, гушанарайнгаа дунда энеэ­дэтэй, зугаатай һууна.

Зуун наһанайнь ойн баяраар гүрэн түрын хүтэлбэрилэгшэд онсо ехэ хүндэтэйгөөр амаршалжа, сааша­даашье ухаан сэдьхэлээрээ сэлмэг, бэе түгэлдэр, бүлэдөө эбтэй эетэй, түрэл гаралнуудайнгаа, нүхэдэйнгөө дунда амгалан тэнюун ажаһуухыень хүсэнэ.

Гэрэл зурагууд гэр бүлынь альбомһоо