​​Арбан һурагшаяа анхаралаар дутаагаагүй

Уласаймнай ехэ, бага һургуулинуудта ехэ, бага заһабарилга, барилга хэгдэжэ, түрүүшын хонхо жэнгирбэ. Арбаад гү, али хаа-яа арба үлүүтэйхэн болодог һурагшадтай Аха аймагай Хара Хужар һууринай эхин һургуули-хүүгэдэй сэсэрлиг бодхоогдоһонһоо хойшо ехээр ойроо хүртөөгүй байһанаа, мүнөө жэл Алас Дурнын ниитэ нэгэн тэдхэмжын ашаар шэнэлэгдээ юм. Тиин сентябриин 2-то нээлгын баярай оршон байдалда 10 һурагшадаа, мүн сэсэрлигэй наһанай 8 багашуулаа угтан абаба.

Хара Хужарта 280-яад хүн ажаһуудаг. Бага һууринуудай бэрхэшээлнүүд мэдээжэ ааб даа: зол заяагаа бэдэрбэбди гээд, залуушуулай һүрэгөөрөө шахуу гаража ябашахада, ехэнхидээ үбгэд хүгшэд лэ нютагаа һахижа үлэдэг. Гэбэшье, һүүлэй үедэ эндэхи байдал заһаржа байнхай. Хэрбээ 2002 ондо 216, 2010 ондо 214 ажаһуугша бүридхэлдэ абтаһан һаа, мүнөө хүн зонойнь тоо яһала дээшэлээ. Тиигэжэ жэл бүхэндэ хүүгэдэй сэсэрлигтэ 7-10 хүүгэд хүмүүжүүлэгдэдэг,заримдаа 15-даашье хүрэшэдэг юм. 13-дахи жэлээ болбосоролой энэ гуламтые хүтэлбэрилжэ байһан захирал Долгор Дашеевна Бадмаевагай хэлэһээр, сохом 2025 он болотор һураха, хүмүүжүүлэгдэхэ үхибүүд бии.

Хара Хужарай эхин һургуули-хүүгэдэй сэсэрлиг 1988 ондо нээгдэһэн юм. Тэрэ жэлдэ ганса һурагшадые абаһан аад, хойто жэлдэнь холын буусануудта, үбэлжөөнүүдтэ һуудаг малшадай үхибүүдтэйнь хамта бүхы багашуулаа суглуулаа бэлэй. Түрүүшын ехэ заһабарилга 12 жэлэй саана хэгдэһэн байна. Тиихэдэ байшан газаа талаһаа бүригдөө һэн. Харин мүнөө досоохинь шэнэлэгдэбэ.

- Байшанаймнай баригдаһаар 31 жэл үнгэрөө. Ехэ заһабарилга хэрэгтэй соогоо хэгдэбэ. Гоёхон болоо даа. Булта ехэ баяртайбди. Илангаяа һурагшаднай, хүмүүжэмэлнүүднай одоол жаргахань гээшэ, - гэжэ Долгор Дашеевна баяраа хубаалдаа.

Заһабарилгын ажалнууд байгша оной майн 25-һаа эхилээд, июлиин 25-да дүүрээ. Хананууд гипсокартоноор бүригдөө, мүнөө үеын гоё үһээ хэгдээ, шалань ламинадаар хушагдаа, бүхы үүдэнүүд шэнэлэгдээ. Энэ хэрэгтэ 4 сая гаран түхэриг гаргашалагдаһан байна.

Һурагшад амтан бэлэгтэ хүртэнэ

Хара Хужарта мүнөө жэл 1-дэхи ангида 5 үхибүүд ерээ. 2-дохи ангида һураха хүүгэд үгы. 3-дахида – 2, харин 4-дэхидэ 3 һурагша тоологдоно. Иимэ үсөөн шабинартай һургуулида заншалта ёһоороо ори ганса багша хүдэлнэ. Тиихэлээрээ физкультуратайнь, хүгжэмтэйнь бүхы хэшээлнүүдые үнгэргэдэг байхаһаа гадна бултандань нэгэ доро заадаг байха юм. Үхибүүд хамтаруулагдажа, эбтэйхэнээр номоо үзэдэг. Жэшээнь, 1-дэхи ангида бэшэгэй хэшээл, 3-дахиин һурагшадта тоо бодолго, 4-дэхиин хүүгэдтэ ород хэлэнэй хэшээл боложо байдаг. Хара Хужарай эхин һургуули-хүүгэдэй сэсэрлигэй байгуулагдаһанһаа хойшо хүдэлжэ байһан Жаргалма Митаповна Гергенова энэ талаар нилээд дүршэнхэй: сагаа, анхаралаа тааруугаар хубаарилжа, хүн бүхэндэнь һайнаар ойлгуулдаг бэлигтэй. Шабинарынь эхин һургуулияа дүүргээд, саашанхи һуралсалаа 17 модоной зайда оршодог Өөрлигэй дунда һургуулида үргэлжэлүүлхэдээ, бусадһаа доро ябадаггүй.

- Жаргалма Митаповна – бэрхэ багша. Түрүүшэгээр һанахада, Улаан-Үдэ хотын һургуулинуудай 30 гаран һурагшадтай ангида зааһанһаа бэлэн шэнгишье һаа, үнэн дээрээ тиимэ бэшэ. 40 минутын туршада ондо ондоо наһанай үхибүүдтэ эрдэм мэдэсэ олгуулхань нилээд орёо. Тиигэбэшье манай багша ядалдангүй заагаад байдаг лэ даа. Шабинарынь илангаяа тамирай талаар амжалта туйладаг. Жэшээнь, Руслан Торпинкеев барилдаагаар ехэ шанга. Мүнөө 9-дэхиин һүүлээр олимпиин халааниие бэлдэлгын һургуулида ороо. Бэлигто Гергенов сүлөөтэ барилдаагаар спортын мастер болонхой. Тоолоо һаа, олон лэ даа, - гэжэ захирал омогорхон хэлээ.

Нэмэлтэ болбосорол тухай хэлэхэдэ, һурагшад дуун болон хатарай “Тэрэнги” ансамбльда ябадаг байна. Хүтэлбэрилэгшэнь – Жаргалма Митаповна. Захирал Долгор Дашеевна багшадаа энэ хэрэгтэнь хамһалсадаг. Хүүгэдэй сэсэрлигэй хүмүүжүүлэгшэ Ольга Владимировна Бадмаева даам нааданай кружок үнгэргэдэг. Иигээд лэ дүүрээ. Энэньшье ойлгостой: багша хүмүүжүүлэгшэ хоёр хаанаашье хүрэжэ ядана. Олон ондоо кружок, секцинүүдые эмхидхэхэ гэбэл, хүнүүд хэрэгтэй.

Эндэ оройдоо 10 хүн хүдэлдэг: захирал, хоёр тогоошон, харуулшан, электрик, мүн нэгэ-нэгэ багша, хүүгэдэй сэсэрлигэй хүмүүжүүлэгшэ ба туһалагша. Үхибүү шубуудтаяа дүн хамта 28 хүн болоно. Булта оролдожо, бэе бэеэ дэмжээд, эбтэйгээр хүдэлдэг. Һурагшадыньшье бэе бэедээ мээхэйнүүд. Томошуулынь багашуулдаа туһалдаг, тэдэнээ хараад, дахуулаад ябадаг юм.

Хара Хужарай эхин һургуули-хүүгэдэй сэсэрлигэй хүдэлмэрилэгшэд, һурагшад, хүмүүжэмэлнүүд, түрэлхидынь газаа зосоогүй гоё болоһон түрэл гуламтадаа ехэ баяртайнууд. Иимэ шиидхэбэри абаһан ноёд һайдта, тэрэнииень бэелүүлһэн “Уровень” эмхиин барилгашадта (хүтэлбэрилэгшэнь – Бата Александрович Брюханов) һайниие хүргэнэ.

Байшаниинь анханайхидаа орходоо, үнэхөөрөө ордон шэнги болоо. Зүгөөр захиралай тэмдэглэһээр, интерактивна самбар компьютер хоёртой болошоо һаа, үхибүүд бүри ехээр баярлаха һэн. Гадна партанууд яһала шэнээргэ һаа, шкафууд үни галабай хаш. Мүн багашуулай һамаарха нааданхайнууд хэрэгтэй.

БАРИМТА:

Байгша ондо һургуулинууд ба хүүгэдэй сэсэрлигүүдэй ехэ заһабарилгада дүн хамта 1 миллиард гаран түхэриг шэглүүлэгдээ. Энээнһээ урид хэзээшье иимэ ехэ мүнгэн гаргашалагдажа үзөөгүй юм. Тон ехэ хубинь – 348,5 сая гаран түхэриг Алас Дурнын ниитэ нэгэн тэдхэмжэдэ хабаатай. Тэрэнэй ашаар уластамнай 21 һургуули ехэ заһабарилгада орохоор хараалагдаа. Тиин һуралсалай шэнэ жэлэй эхилтэр 14 һургуули бэлэн болгогдохоор, харин 7 һургуули декабрь болотор ашаглалгада тушаагдахаар түсэблэгдөө һэн. Бусадһаа түрүүн Аха аймагай Хара Хужарай эхин һургуули-хүүгэдэй сэсэрлиг заһабарилагдажа дүүрээ. Энээнһээ гадуур уласай бюджедэй 105,7 сая түхэригэй ашаар үшөө 19 һургуули шэнэлэгдэһэн байна. Тиигэжэ мүнөө жэлдэ дүн хамта 40 һургуули ехэ заһабарилгада оробо гээшэ.

Хара Хужарай һургуули-хүүгэдэй сэсэрлигэй дурадхаһан гэрэл зурагууд