​​Халуун хаһын түлэг

Мүнөөдэрэй байдалаар Буряад Уласай хүдөө ажа­хыда бүхыдөө 401 мян­ган гектар талмайда үбһэ ного­он сабшагданхай, 396 мянган гектар хуряагданхай, энэнь хараалагдаһан түсэбэй 93 хубинь болоно. 553,5 мянган тонно үбһэн нөөсэлэгдэнхэй.

Үбһэ, тэжээл бэлдэлгэ

Бүхыдөө улас дотор нэгэ гектар талмайһаа жиирэй 15 центнер үбһэн абтана. Эгээл элбэгээр Бэшүүр ай­магта – 21 центнер, Түнхэндэ - 20,5, Ивалгада – 19, Тарбагатайда – 18,6 центнер абтаа. Харин Баунтын ай­магта - 9,3, Яруунада – 9,8, Кабанскда – 10,5 центнер абтаа.

- Мүнөөдэрэй байдалаар Буря­ад Уласай 5 аймагта, тодорхойлбол, Бэшүүр, Зэдэ, Кабанск, Мухар-Шэ­бэр, Тарбагатай гээд, тус тустаа 15 мянгаад тонно бэлдэжэ, түсэбэйнгөө 95,5 хуби дүүргэнхэй. Нёдондо энэл хирэдэ дурдагдагша аймагууд 12,4 мянган тонно үбһэ нөөсэлөөд байһан юм. Бэшүүр ба Мухар-Шэбэр аймагу­удта түсэблэһэнһөө үлүүгээр бэлдэ­жэ байна, - гээд Буряад Уласай Хүдөө ажахын яаманай ургамалай таһагай дарга Владимир Вахрунов мэдээсэбэ.

Уласай ажахынууд нарин тэ­жээл бэлдэлгээр түсэбөө үлүүлэн дүүргэжэ байнхай. Мүнөөдэрэй бай­далаар, Ярууна аймагта 240 мянган тонно силос нөөсэлэгдөөд байна, гадна Кабанскын, Мухар-Шэбэрэй ажахынуудта эршэмтэй ажал ябуу­лагдана. Кабанскын “Байкальское” ажахы - 3,9 мянган тонно, “Рубин” – 4,3 мянган тонно, “Твороговское” – 2,4 мянган тонно, мүн Мухар-Шэ­бэрэй Түгнын ажахы 1,7 мянган тон­но бэлдээд байна. Энэ тоо баримтаар тобшолходо, нэгэ толгой бодо малда мүнөөдэрэй баримтаар 7,4 центнер тэжээл бэлдэгдээд байна. Энэ тоо нарин тэжээл ба үбһэ бэлдэлгын ба­римтануудай үндэһөөр гаргагдаба.

- Ургаса хуряалгын дүүрэһэнэй һүүлээр бүрин тоосоон хэгдэхэ. За­рим ажахынуудта нёдондо бэлдэһэн үбһэ тэжээлынь үлэнхэй. Тиимэһээ мүнөө жэлдэ нэмэжэ нөөсэлөөд, ядамаггүй үбэлжэхэ байхабди, - гэжэ Владимир Вахрунов тэмдэглэнэ.

Уласай бүхы аймагуудай ажа­хынуудта малай тэжээл бэлдэлгэ түгэсхэлдөө хүрэжэ байна. Зарим тээгүүр, жэшээнь, Баргажан, Аха, Байгал шадарай, Хори аймагуудаар түсэбөө үлүүлэн дүүргэжэ байнхай. Бусад нютагууд тэжээл бэлдэлгын­гээ ажал үргэлжэлүүлжэ, олон жэлэй ногоо сабшажа нөөсэлнэ.

Хартаабха болон огородой эдеэн

Буряад Уласта хартаабха болон бусад огородой эдеэн суглуулагда­жа байна. Бүхы ажахынуудаар дүн хамта 6457 гектар газар дээрэ харта­абха малтагдаад байна. Нэгэ гектар газарһаа дунда зэргэ 159 центнер абтанхай. Сентябриин 18-ай бай­далаар 188 гектар талмай дээрэһээ огородой эдеэн хуряагдаа. Ивалга аймагта 133 гектар талмай дээрэһээ 3608 тонно абтаа, энэнь түсэбэй 33 хуби болоно. Байгал шадарай аймаг­та 28 гектар талмайһаа 1032 тонно овощ абтаа - түсэбэй 16 гаран хуби болоно. Загарай аймагта 11,5 гектар дэбисхэр дээрэһээ 260 гаран тонно хуряажа, түсэбэйнгөө 16 гаран хуби­ие дүүргээд байна.

Таряа хадалга

Баргажан, Бэшүүр, Кабанск, Ху­рамхаан, Мухар-Шэбэр, Байгал ша­дарай, Түнхэн, Тарбагатай айма­гуудта таряа хадалга эхилэнхэй. Мүнөөдэрэй байдалаар, 5692 гектар талмай унагаагдаад, 9995 тонно орооһон абтанхай. Тодорхойлходо, шэниисэ - 7,7 мянган тонно, обё­ос- 498 тонно, ешмээн - 1,1 мянган тонно, тритикале – 532 тонно, хара таряан – 36 тонно, горох - 80 тонно хуряагданхай. Эгээл һайн ургаса Тар­багатай аймаг - гектарһаа 20,9 цент­нер, Бэшүүр аймаг - 16,7 центнер, Ка­банскын аймаг – 15,9 центнер абаад байна. Буряад Уласай бусад аймагууд бултадаа эдэ үдэрнүүдтэ таряа ха­далгада гараха. Уларилай шэнжэһээ бүхы ажал дулдыдана гэлтэй.

Шухала асуудал

Намарай ургаса хуряаха асуу­далай хажуугаар абаһан ургасаяа һайнаар хадагалха гээшэ баһал шу­хала бшуу. Тиимэһээ ажахынууд ургасаяа хадагалха тусхай байрану­удые бэлдэжэ байна. Энэ асуудалда гол анхаралаа хандуулха хэрэгтэй гэжэ Буряад Уласай Хүдөө ажахын яаманай ургамалай таһагай дарга онсолно.

Нёдондо Ородой Холбоото Ула­сай хүдөө ажахын хиналтын албан энэ асуудалаар зорюута шалгал­та үнгэргэжэ, дутуу дундануудые элирүүлһэн байна. Гол түлэб эрил­тэдэ таараагүй газарта орооһо та­ряан хадагалагдана, мүн таряа хада­галдаг газарта бусад нобшо ноохой, элдэб ондоо хэрэгсэлнүүд суг хада­галаатай байгаа. Таригдаха орооһон зүб мүрөөр хорлогдоогүй болон саг үргэлжэ таряан хадагалдаг газар­нууд шалгагдадаггүй байһаниинь элирүүлэгдэһэн байна. Иимэ дутуу дундануудые усадхажа, һайнаар орооһо таряагаа хадагалха тухай Хүдөө ажахын яаманай мэргэжэлтэд һэргылнэ.