2429
Ганса ород руу гү, али буряад тээшэ хэлтылгэнгүй, хэлэнүүдээ адли тэгшээр шудалбал, булта шүүхэбди. Харин али нэгыень газаашалха болоо һаа, һалаһан хэрэг. Энэ хадаа Улаан-Үдэ хотын “Теремок” гэһэн 56-дахи хүүгэдэй сэсэрлигые даагша Маргарита Архипенкын һанамжа гээшэ.
Тус хүүгэдэй сэсэрлигтэ ород, буряад соёл болон ёһо заншалнуудта, хоёр хэлэндээ адлиханаар хандадаг байна. 5 жэлэй туршада буряад хэлэн заагдана. Сагаалганһаа эхилээд, гол һайндэрнүүд тэмдэглэгдэдэг, буряад арадай нааданууд эмхидхэгдэдэг юм. Тиин октябриин 31-дэ Улаан-Үдэ хотын Октябрьска хороогой хүүгэдэй сэсэрлигүүдэй хүмүүжэмэлнүүд болон түрэлхидые шагай нааданай мүрысөөндэ суглуулжа баярлуулаа.
Дүн хамта 12 бүлгэм хабаадаа. Бүлгэм бүхэн хоёр хүүгэдһээ, мүн түрэлхидэй гү, али хүмүүжүүлэгшэдэй нэгэ түлөөлэгшэһөө бүридөө. Томошуул шүүрэлгээр амяараа мүрысөө, харин хүүгэд хоёр бүлэг боложо, няһалалга болон мори урилдаагаар хаба шадалаа туршаа.
Маргарита Архипенкын онсолһоор, ородшье, буряадшье үхибүүд ехэ һонирхон наадана. Илангаяа томошуулай мүрысэхэ үедэ одоол адреналин гээшэнь бусалжа байха юм. Гадна тусхай эрилтын табигдаашьегүй һаа, хабаадагшад булта буряад хубсаһаараа ерээ.
“Манай буряад хэлэнэй багша Эржена Цымпиловагай үүсхэлээр Октябрьска хороодо түрүүшынхиеэ иимэ мүрысөөн эмхидхэгдэбэ гээшэ. Саашадаа заншалта болгохо хүсэл бии. Юундэб гэхэдэ, шагай наадан хүүгэдтэ ехэ туһатай, - гэжэ Маргарита Витальевна тэмдэглээ. – Хэмжээ ябуулгада бэлдэхэ үедөө нааданай удха, нүлөө тухайнь мэдэхэдээ, ехэтэ олзуурхааб. Шагайгаар наадахадаа, үхибүүд нюдөөрөө багсаажа һурана, тэсэбэриеэ һорино, анхаралтай болоно, ухаагаа хүгжөөнэ ха юм”.
Эржена Цымпилова – бэлигтэй багша, бэрхэ хүмүүжүүлэгшэ. Тэрэ 56-дахи хүүгэдэй сэсэрлигтэ 10 жэлэй туршада хүдэлнэ. Түрүүн хүмүүжүүлэгшэ байһан аад, 5 жэлэй саана буряад хэлэнэй багша болоо. Ноёнойнь магтаһаар, ажалдаа зохёохы хандасатай, үүсхэлшэ, урагшаа һанаатай хүн. Түрэлхидые, суг хүдэлдэг нүхэдөө хабаадуулан, нилээд ехэ ажал ябуулдаг.
“Аха болон бэлэдхэлэй бүлэгүүдэй бүхы хүүгэднай заатагүй буряад хэлэ үзэдэг. Гадна Эржена Доржибаловна үшөө буряад хэлэнэй кружок хүтэлбэрилдэг юм. Тиин ородшье, буряадшье үхибүүд ехэ дуратайгаар ябадаг. Таһалгань нэгэшье хооһон байдаггүй”, - гэжэ сэсэрлигэй даагша хэлээ.
Буряад хэлэнэй багшын дүрим: хэшээл бэшэ, наадан; баалалтаар бэшэ, һайн дураараа. Эхин дээрээ ород буряад хоёрые тэгшэ хэрэглэн, шабинартаяа хөөрэлдэдэг. Тиигэһээр ород үгэнүүдые үсөөлэ үсөөлһөөр, жэлэй эсэстэ ганса буряад хэлэн дээрэ харилсадаг.
“Бидэ буряадшье, ородшье ёһо заншалаа адли сахихаяа оролдонобди. Буряад хүүгэднай буряадби гэжэ, ород үхибүүднай ородби гэжэ омогорхожо ябаха ёһотой. Гэхэтэй хамта бэе бэеэ, бусад арадуудые хүндэлжэ һургаха шухала. Нэгыеньшье үлүү ехээр үргэдэггүй, мүн газаашалдаггүйбди, - гэжэ Маргарита Витальевна хэлээ.
56-дахи сэсэрлигэй үшөө нэгэ һайн заншал - бүхы хэмжээ ябуулгануудтаа заал һаа түрэлхидые хабаадуулдаг байна. Хүүгэдтэ ямаршье һайн мэдэсэ, хүмүүжэл үгөөд, тэрэнээ гэртээ бэхижүүлхэгүй һаа, амжалта туйлагдахагүй. Мүнөөшье хараад үзэхэдэ, гэр бүлэдөө шагайтай зон үгы шахуу.
“Шагай нааданай үнэтэ нүлөө ойлгоногүйбди. Ямар һонин, туһатай наадан гээшэб! Шагай жэжэхэншье һаа, элинсэг хулинсагуудтаймнай холбоно. Энээниие ойлгохо хэрэгтэй”, - гэжэ ород эхэнэрэй хэлэхые шагнахада, гайхалтай байгаа.
Хүүгэдэй дунда мори урилдаагаар 86-дахи “Оюна” сэсэрлигэй хүмүүжэмэл Ростислав Очиров, няһалалгаар 97-дохи “Земляничка” сэсэрлигэй хүмүүжэмэл Ирина Батоева гэгшэд илаа. Томошуулай дунда эрэшүүл сооһоо 47-дохи “Ёлочка” сэсэрлигэй түрэлхидэй түлөөлэгшэ Вячеслав Цындуев эрхимлээ, эхэнэрнүүд сооһоо 91-дэхи “Строитель” сэсэрлигэй буряад хэлэнэй багша Жаргалма Цырендашиева түрүүлээ. Бүхы хабаадагшадта дипломууд, бэлэгүүд барюулагдаа.
Эдир хабаадагшад ехэнхидээ хүүгэдэй сэсэрлигтэ шагай наадажа һурана. Харин түрэлхидэй олонхинь залуудаа гү, али үхибүүн наһандаа һүүлшынхиеэ наадаһан байна.
Табан хүүгэдэй аба Вячеслав Цындуев уг гарбалаараа Сэлэнгэ аймагай юм. Залуудаа мал дээрэ байхадаа, наадажа һураһан. Мүнөө гэртээ шагайтай, үхибүүдтэеэ наададаг.
97-дохи “Земляничка” сэсэрлигые түлөөлһэн Михаил Лубсанов түрүүшынхиеэ шагайн мүрысөөндэ хабаадаа. Һургуулиин байхадаа, наададаг байһан.
“Би Баргажан аймагай Баянголойб. Мүнөө 3-дахи һуури эзэлээб. Ехэ хэрэгтэй, һайн хэмжээ ябуулга эмхидхэгдээ. Гэртээ шагай абаад, хоёр хүүгэдээ һургахаб, ходо наададаг болохобди”, - гэжэ тэрэ хэлээ.
56-дахи хүүгэдэй сэсэрлигэй дурадхаһан гэрэл зурагууд
Автор: Дыжид МАРХАДАЕВА
