748
Буряад Уласай Засагай газарта мяхан үүлтэрэй мал үсхэбэрилхэ асуудалаар зүбшэбэ. Буряад Уласай Толгойлогшо Алексей Цыденовэй хэлэһээр, улас дотор “эзэгүй” газарнуудай, холо оршодог мал ажахы эрхилэгшэдэй буусанууд болон үйлэдбэрилһэн эдеээ хоолоо худалдаха арга боломжо гэхэ мэтэ асуудалнуудые зүбөөр шиидхэхэ хэрэгтэй.
- Үдэрэй дүүрэтэр эдэ асуудалнуудаар миин лэ шиидхэбэринүүдые абаад дүүрэшэхэ бэшэ, харин тодо хэмжээнүүдые бүридхэхэ хэрэгтэй. Мүнгэн һамнай хизаарлалтай, тиимэһээ олон тээшэнь мүнгэеэ тарааха бэшэбди. Тусхай, шухала, түрүүлэн шиидхэхэ: мүнгэ һомологын,хуули эрхын, эмхидхэллэй асуудалнуудые элирүүлхэ шухала, - гэжэ уласай хүтэлбэрилэгшэ тэмдэглэбэ.
Алексей Цыденовэй тэмдэглэһээр, Буряад Уласта фермэ дансатай болгохын аргагүй, юундэб гэхэдэ тэдэнэй байһан газар хүдөө ажахын хэрэглэхэ газар гэһэн дансатай. Мал эрхилэгшэдэй холо оршодог буусануудые хүдөө нютагуудай дэбисхэртэ оруулха, газарай ревизи үнгэргэхэ хэрэгтэй. Энэ ажал һүүлшынхиеэ Буряадта үнгэрһэн зуун жэлэй 80-яад онуудаар хэгдэһэн байна. Газарай асуудалнууд хинагдангүй байһаар, газарай дансатайшье һаа, хэрэглэгдэнэ, ашаглагданашьегүй.
- Ямар газартай байһанаа мэдэхэ хэрэгтэй. Зарим газарнууд талха таряа ургуулха гэһэншье һаа, үнэн дээрэ нарһан модон тэндэ ургашанхай, - гэжэ Алексей Цыденов хэлэбэ.
Мал ажахы эрхилхэ фермернүүд үсөөн. Буряад Уласай бүхы аймагуудай нютагуудта хүдөө ажахын һалбариин мэргэжэлтэд дуталдана гэжэ Алексей Цыденовтэ хэлэһэн юм. Тиимэһээ энэ талаар, оюутан, тэрэниие ажалаар хангагша болон ехэ һургуули дундаа хэлсээ баталжа, диплом абаһанай удаа залуу мэргэжэлтэн хүдөө ажаллахаяа гараха гэжэ уласай хүтэлбэрилэгшэ тэмдэглэбэ.
- Худалдан абагшад болон үйлэдбэрилэгшэдые танилсуулха, суг хүдэлхэ талаар ехэ ажал ябуулха хэрэгтэй. Энэ хадаа мяха гаргаха цехүүд, тэрэниие хадагалха, зөөхэ, саашань үйлэдбэрилхэ эмхинүүд болоно. Энэ асуудалаар олон дурадхалнууд бии. Манай түрүүлэн байһан зорилго хадаа ажаһуугшадай байдал һайжаруулга болоно. Хүдөө ажахы хүнүүдые ажалаар хангаха аргатай байна. Маанадта мүнгэ олохо гү, али өөдыгөө тэжээхэ шухала гү? Буряадта эдеэ хоол дуталданагүй. Тиимэһээ худалдаа эрхилжэ, мүнгэ олохо шухала. Тиихэдээ хайшан гэжэ улас дотор болон уласһаа гадуур үйлэдбэрииеэ худалдахаб гэжэ ойлгохо шухала, - гэжэ Алексей Цыденов хэлэбэ.
Ород гүрэнэй агроүйлэдбэриин «Мираторг» компани залуу мал худалдан абаха тухай Буряад Уласай бүхы фермернүүдээр хэлсээ баталахаар бэлэн гэжэ уласай хүтэлбэрилэгшэ дуулгаба.
-«Мираторг» тугалнуудые худалдан абахаар бэлэн. Жэшээнь, февраль соо мал түрэнэ, сентябрь-октябрь һарануудта тугалнуудые тэдэнэр худалдан абаха. Мал тэжээхэ, үбэлжүүлхэ бэшэ, фермернүүдэй гаргашань бага болоно, - гэжэ уласай хүтэлбэрилэгшэ хэлэбэ.
Саашадаа Буряад Уласай аймагуудта зонировани хэжэ, хүдөө ажахы дэмжэхэ гүрэнэй тэдхэмжэдэ хүртэхэдөө, тэрэ нютаг хүдөө ажахын ямар һалбари хүгжөөнэб гэжэ хараада абтаха гэжэ Алексей Цыденов тэмдэглэбэ.
- Жэшээнь, Мууяын аймагһаа шэниисэ ургуулхамнай гэһэн мэдүүлгэ ороо һаань, бидэ дэмжэхэгүйбди. Дуратай һаа, өөһэдөөл хүдэлэгты. Аймаг бүхэндэ хүдөө ажахын гол түлэб ямар нэгэн һалбари байна ха юм. Бидэ аймагуудые хүдөө ажахын һалбаринуудаар хубаажа, тэдэниие дэмжэхэбди. Хүдөө ажахы эрхилэгшэ ерээд, мүнгэ абаа, болоо, тиимэ юумэн байхагүй, - гэжэ Буряад Уласай Толгойлогшо тобшолбо.
Алексей Цыденов Буряад Улас ерэһэнһээ хойшо уласта хүдөө ажахы хүгжэхэ, аша үрэтэй байха аргатай аад, юуундэ иимэ байдал тохёолдонхойб гэһэн асуудалда абтанхай. Хүдөө ажахынууд жэл бүри гүрэнэй тэдхэмжэдэ хүртэнэ ха юм.
- Хүдөө ажахы эрхилэгшэдтэ үйлэдбэрилһэн эдеэ хоол, талха таряаа худалдаха тогтууритай дэлгүүр байха ёһотой. Һү, мяха, нооһо, арһа тушааха газарнуудтай һаа, ажал ябаха. Гүрэнэй худалдан абалгын талаар ажал гуримшуулха хэрэгтэй, һургуулинууд, больницанууд уласта үйлэдбэрилһэн эдеэ хоол худалдан абаха. Бидэ олон юумэ үйлэдбэрилөөшье һаа, тэрэнээ хэрэглэнгүйбди, - гэжэ Алексей Цыденов тэмдэглэбэ.
Анна Огороднигой гэрэл зурагууд.
