​Нютаг дээрээ мяхаяа тушааха арга бии болобо

Буряадай мяханай комбинат нютаг дээрээ үйлэдбэрилһэн мяха тушаадаг түб байгуулба. Аймагуудай томо ажахынууд, фермернүүд болон үмсыншье ажахынууд эндэ мяхаяа тушааха аргатай

Сибирьтэ болон Алас Дурнада асари томо үйлэдбэрилгын ажахынуудай нэгэн болохо Буряадай мяханай комбинат урид Ородой Холбоото Уласай бусад можо нютагуудhаа болон Монгол оронһоо мяха худалдажа абадаг байгаа. Харин манай уласай хүдөөгэй малшад, үмсын болон хүдөө ажахынхид мяхаяа дэлгүүр дээрэл наймаалдаг һааб даа.

Мяханай комбинат юундэ нютаг дээрээ тэжээгдэһэн малай мяха худалдажа абанагүйб, юундэ болбосоруулан үйлэдбэрилгэдэ хэрэглэнэгүйб гэжэ Буряад Уласай Толгойлогшо Алексей Цыденов ехэтэ гайхажа, энэ асуудал шиидхэгдэхын хараада табиһан байгаа. Тиигэжэ Буряад Уласай Хүдөө ажахын болон эдеэ хоолой яамантай хамта Буряадай мяханай үйлэдбэриин комбинат энэ түсэл бэелүүлжэ эхилээ.

- Хүдөөгэй зон үйлэдбэрилһэн мяхаяа хайшан тушаажа, мүнгэн болгохом гээшэб гэжэ һанаата болохогүй, харин хайшан гэжэ малаа олошоруулхал тухай бодомжолдог болохо, - гэжэ хүдөө ажахын болон эдеэ хоолой яаманай сайд Даба-Жалсан Чирипов мэдээсэбэ.

Ушар юуб гэхэдэ, мяханай комбинадай дэргэдэ нээгдэһэн энэ түбтэ мяхаяа асараад тушаахадаа, малшан малай албангай үнэмшэлгын, хэмжүүрэй болон шэрэхэ унаагай түлөө гээд түлбэри түлэхэгүй. Харин дэлгүүр дээрэ мяхаяа тушаахадаа, олон тоото түлбэри, гаргаша хэдэг байгаа бшуу. Гэхэ зуура, үхэрэй дүрбэн хүл турууень сабшажа абаха гү, али тэрэнэйнь түлөө аяар 8 кг мяханай сэн дарагдадаг байгаа. Мүнөө мяханай комбинат мяхыень тэрэ шэгтэнь, ямаршье юумэ дарангүй тушаан абаха аргатай болобо.

Мяха тушаахаяа ерэһэн малшан 15-20 минутын хугасаада телевизор хаража хүлеэгээд лэ, нэгэл газартаа мяхаяа дары тушааха аргатай болобо гээшэ.

- Мяха тушаан абалгын түб малшадташье, мандашье аша туһатай хэрэг. Манай үйлэдбэридэ һара соо 600 тонно мяхан хэрэгтэй. Манай ажахынуудай ариг сэбэр, бэедэ хорогүй мяхаар һайн шанартай эдеэнэй зүйл үйлэдбэрилхэ шухала. Энэ түб хадаа ганса манай комбинадай бэшэ, мүн бүхы Буряад Уласай хүдөө ажахын хүгжэлтэдэ нэмэри болохо, - гэжэ Буряадай мяханай комбинадай захирал Александр Ивахинов тэмдэглээ.

Гурбан үдэрэй туршада ажаллажа эхилһэн түб үдэртөө тонно хахад мяха тушаан абажа эхилээ. Мүнөөдөө адуунай, үхэрэй мяхан худалдажа абтагдана. Тиигэһээр саашадаа хониной мяха бүхэлеэр тушаагдажа эхилхэ.

- Мяханай комбинат хүргэдэг томонууд түхеэрэлгэнүүдтэй. Тиимэһээ хониной мяха элбэгээр арад зонһоо худалдажа абаха аргатай. Бэе махабадта хорогүй, ариг сэбэр хониной мяха ганса улас дотороо бэшэ, харин гадаада руу зохидхоноор мүнһэлөөд наймаалха аргатай болохобди, - гэжэ хүдөө ажахын сайд Даба-Жалсан Чирипов мэдээсэбэ.

Мяха тушаагшадые малай эмшэд угтан абана. Буряад Уласай ветеринарна албанай түлөөлэгшэ болон энэ мяханай комбинадай малай эмшэн ямаршье түлбэригүйгөөр асарһан мяханай шанар дары шалгажа, сэгнэлтэ үгэнэ. Тэрэ ветеринарна үнэмшэлгэ абан сасуу, нягталан тоосолгын таһагһаа тушааһан мяханайнгаа мүнгэ шууд абана. Хотын бусад дэлгүүрнүүдтэл тогтоһон үнэ сэнгээр мяхан тушаагдана.

Элдэб нэмэлтэ түлбэри, гарзагүйгөөр малшан мяхаяа тушааха аргатай болоһондоо урматай. Хүн зоншье хаанаб даа ондоо хари газарта бэшэ, нютаг дээрээ тэжээгдэһэн мяхаар буйлуулһан эдеэнэй зүйл дуратайгаар абахал байха.