​​Үхибүүн. Бүлэ. Гүрэн

Үнгэрэгшэ долоон хоног гүрэн түрын удха шанартай үйлэ хэрэгүүдээр баян байба. Январиин 15-да Владимир Путин Федеральна суглаанда заншалта ёһоороо захяа хэжэ, гүрэнэйнгөө хүгжэлтын хараа түсэбүүдые тодорхойлоо. Тиин сасуунь Дмитрий Медведевэй Засагай газар үүргэеэ тушаажа, бүхы сайдууд тушаалһаа буугаа. Үглөөдэртэнь Гүрэнэй Дүүмэ шэнэ юрэнхы сайдаар Михаил Мишустиниие томилоо.

«Хубилалтанууд хэрэгтэй болоод байна»

Ород гүрэнэй шэнэ үеын түүхэдэ Юрэнхылэгшэ 26-дахияа Парламентда захяа соносхобо. Анха түрүүн 1994 ондо Борис Ельцин иигэжэ хандаа һэн. Тэрэ хамта дээрээ 6 дахин, мүн Дмитрий Медведев дүрбэ дахин Федеральна суглаанда захяа хээ. Харин Владимир Путин энэ удаа аяар 16-дахияа иимэ аргаар гүрэнэй хүгжэлтын гол шэглэлнүүдые тодорхойлхын хажуугаар, Засагай газарай болон Парламентын урда зорилгонуудые табяа.

- Ниигэм дотор, илангаяа гүрэнэй политическэ байгууламжада хубилалтанууд хэрэгтэй болоод байна, - гэжэ Путин абаһаар лэ мэдүүлһэн аад, тус асуудалаар захяагайнгаа эсэс тээшэл дурадхалнуудые оруулаа. Харин эхин дээрээ демографи тухай һанамжануудаа соносхоо.

Хүн зоной үдэхэ асуудалда Юрэнхылэгшэ онсо анхаралаа хандуулаа. Мүнөө дээрээ гүрэн дотор нэгэ эхэнэрэй хубида 1,5 үхибүүн бүридхэгдэнэ, тиигэжэ 2024 он болотор энэ баримта 1,7 болотор дээшэлүүлхэ зорилго табигдаба.

- Салин хүлһэ багаар абадаг ушарһаал хүнүүд хүүгэдтэй болохые зүрхэ алдана. Тоо баримтын ёһоор, олзо багатай гэр бүлэнүүдэй 78 хубинь ганса үхибүүтэй байна, - гэжэ Путин тэмдэглэнэ.

Тиигэжэ амидаралай адаг хэмжээнһээ бага олзотой бүлэнүүдтэ үхибүүнэйнь 3 наһа гүйсэтэр һара бүриин түлбэри хэгдэдэг байһан һаа, мүнөө 7-той болоторнь үгтэхэ тухай шиидхэбэри абтаба. Урдань үзэгдөөгүй дэмжэлгэ хэгдэхэ болоһыень Буряадай Толгойлогшо Алексей Цыденов дары түргэн Фейсбук-хуудаһандаа дуулгаха зуураа:

- Манай уласта 23 мянган иимэ бүлэнүүд бүридхэгдэнэ, - гэжэ мэдүүлбэ. Энэ түлбэри 2020 оной январиин 1-һээ хэгдэжэ эхилхэ гээд шиидхэгдээ.

Гадна 2021 ондо түгэсхэгдэхөөр хараалагдажа байһан эхын капиталай программын болзор үшөө 5 жэлээр һунаагдажа, 2026 оной декабриин 31 болотор бэелүүлэгдэхээр болоо. Мүн тиихэдэ түрүүшын үхибүүтэй болоһон бүлэнүүдтэшье эхын капитал абаха эрхэ олгогдобо. Тиигэжэ 2020 оной январиин 1-һээ хойшо түрүүшынхиеэ нарайлһан эхэнэрнүүдтэ 466 мянга 617 түхэриг үгтэжэ эхилхэ.

- Хоёрдохи үхибүүнэй түлөө капитал 150 мянгаар нэмэгдэжэ, 616 мянга 617 түхэриг бүридүүлбэ. Дээрэнь Алас Дурнын болон можо нютагай нэмэлтэнүүд хэгдэхэдээ, 752 мянган түхэриг болонол, - гэжэ Алексей Цыденов Буряад Уластаа хабаадуулан тооложо гаргаа.

Болбосорол. Элүүрые хамгаалга

Юрэнхылэгшын һанамжаар, болбосоролой һалбарида онсо анхарал хандуулха хэрэгтэй. 2021 он болотор һуралсалай бүхы эмхинүүдтэ Интернет тодхогдохо, классай хүтэлбэриин түлөө 5 мянган түхэриг багшанарай салинда нэмэгдэхэ, мүн һурагшад халуун хоолоор хангагдаха гэжэ мэдүүлээ.

- 1-дэхи ангиһаа 4-дэхи болотор бүхы һурагшадые түлөөһэгүйгөөр эдеэлүүлхэ дурадхал оруулагдаба. Улаан-Үдэ хотодо энэ наһанай 28 мянга 819 үхибүүн тоологдоно, тэдэниие халуун хоолоор хангаха гээ һаа, 369 сая түхэриг хэрэгтэй болохо. Харин улас доторнай бүхыдөө 43,5 мянган эхин ангиин һурагшад һургуулидаа эдеэлдэггүй. Эрэмдэг бэетэй гү, али ядаруу байдалтай, олон хүүгэдтэй айлнуудай үхибүүд лэ түлөөһэгүйгөөр халуун хоолоор хангагдана, - гэжэ Буряадай Толгойлогшо тус асуудал тайлбарилхатайгаа сасуу, жэлэй дүүрэтэр 1066 эмхи зургаанда Интернет оруулагдаха тухайнь мэдүүлээ.

Гадна элүүрые хамгаалгын һалбарида гүрэнэй хэмжээндэ 550 гаран миллиард түхэриг нэмэлтэ мүнгэ һомолжо, һуурин бүхэндэ фельдшер-акушерэй таһагуудые нээхэ ажалаа улам эршэдүүлхэ зорилго Юрэнхылэгшэ табяа.

- Илангаяа хүдөө нютагуудаар эмшэд дуталдадаг гэжэ мэдээжэ. Тиигэжэ 2024 он болотор элүүрые хамгаалгын һалбариин бүхы шатануудые мэргэжэлтэдээр хангаха зорилго табигдаа. Алибаа эмхинүүд залуу эмшэниие захилай гуримаар дээдэ һургуулида бэлдэжэ гаргаха аргатай болоно. “Эмшэлхы хэрэг” гэһэн мэргэжэлээр дээдэ һургуулинуудта үгтэдэг бюджетнэ һууринуудай 70 хубинь, мүн “хүүгэдэй эмшэд” гэһэн шэглэлээр – 75 хубинь зорилгото болгогдоо. Мүн гүрэнэй мүнгөөр тон хоморой мэргэжэлээр ординатура гаража байгшадай бултанайнь саашанхидаа хүдэлхэ газарынь тодорхой байха ёһотой, - гэжэ Алексей Цыденов тайлбарилна.

Үндэһэн хуули

Гэхэ зуура Юрэнхылэгшын захяа соо тон ехэ һонирхол татаһан зүйлнүүд гэхэдэ, Үндэһэн хуули (Конституци) һэлгэхэ дурадхалнууд. Путинай хэлэһээр, гүрэнэй гол данса шэнээр абаха хэрэггүй, зүгөөр зарим тэды хубилалтануудые оруулхаар болоо.

- Шухала удха шанартай албан тушаалтан: можо нютагуудай толгойлогшонор, һунгамалнууд, сайдууд, сенаторнууд, судьянууд ондоо гүрэнэй эрхэтэн болоһон гү, али хари гүрэндэ ажаһууха зүбшөөл үгэһэн ямаршьеб дансатай байха ёһогүй, - гэжэ Юрэнхылэгшэ Үндэһэн хуулида тэмдэглэхые уряалхаһаа гадна, юрэнхы сайдые болон Засагай газарай бусад гэшүүдые Гүрэнэй Дүүмээр томилуулха тухай дурадхаа.

Энээн тушаань Буряад Уласай Арадай Хуралай Түрүүлэгшын орлогшо Цырен-Даши Доржиев иигэжэ тэмдэглэнэ: “Гүрэмнай Юрэнхылэгшын засагтай ха юм. Гэхэ зуура Владимир Путин зарим тэды үүргэеэ Гүрэнэй Дүүмэдэ дамжуулна. Засагай газарай Түрүүлэгшые, тэрэнэй орлогшонорые болон бүхы сайдуудые парламент баталдаг болохонь. Тиигэжэ эдэй засагай, мүн бүхыдөө гүрэнэй хүгжэлтын түлөө харюусалга Гүрэнэй Дүүмэшье өөр дээрэ абахадаа, үүргэ нүлөөгөөшье дээшэлүүлнэ гээшэ ааб даа. Урдань Арадай Хурал уласайнгаа Засагай газарай бүхы гэшүүдые баталан томилдог байһан. Харин мүнөө Түрүүлэгшын орлогшонорые, мүнгэн сангай болон эдэй засагай сайдуудыел баталнабди. Үндэһэн хуулида хубилалтануудай оруулагдахада, можо нютагуудташье зарим тэды заабаринууд ерэхэ байха”.

Гэхэ зуура Конституцида оруулагдаха бүхы хубилалтануудай талаар арад зон дуугаа үгэхэ ёһотой. Захяагайнгаа түгэсхэлдэ Путин: “Засагай шэнэлэгдэжэ, һэлгэгдэжэ байхада, ниигэм урагшаа дабшадаг, бодото хүгжэлтэ туйлагдадаг”, - гэжэ тэмдэглээ.

Ямар үгэнүүд тон оло дахин хэлэгдээб?

Дүн хамтадаа Владимир Путин 1 сагһаа үлүүхэн соо 3 мянга гаран үгэ хэлээ. Тиигэжэ эгээл оло дахин (66 дахин) “жэл” гэһэн үгэ захяа доторнь соностоо. Тус тустаа 50 дахин хэлэгдэһэн “Росси” ба “гүрэн” гэһэн үгэнүүд хоёрдохи һуурида гараа. “Үхибүүн”, “хүн” гэһэн үгэнүүд 43 дахин, “бүлэ” – 36 дахин, “олзо” – 19 дахин, “дэмжэлгэ” – 17 дахин хэлэгдээ. “Конституци” гэжэ 18 дахин соностоо. “Эрхэтэн” (31 дахин), “можо нютаг” (29 дахин), “хүгжэлтэ” болон “федераци” (23 дахин), “Засагай газар”, “шиидхэбэри” гэһэн үгэнүүд тус тустаа 21 дахин хэлэгдээ.

kremlin.ru сайтһаа гэрэл зураг абтаба