813
Хэшээлэй үедэ багшань эхин ангиин үхибүүдтэ хандана: «Урда хэшээлдээ бидэ тэмээн тухай гараа бэлээбди. Хэн намда хэлэхэб, ямар тэмээнүүд байдаг бэ гэжэ? Тааак-с, Доржо, хэлээд үгэл даа» гэхэдэнь, Доржо бодоод:
«Тэмээнүүд хоёр янзын байдаг. Нэгэ бүхэнтэй. Хоёр бүхэнтэй гээд»
Багшань: «Зуб. Юун гээд тэдэниие нэрлэдэг бэ?»
Доржо һанажа ядаһан хэбэртэй, уруу өөдөө харасагаан, толгойгоо маажажа байгаад: «Тэрэ хоер бүхэнтэйнь Багдарин һэн гү даа, ааа, нүгөөдэнь, нэгэ бүхэнтэйнь, байза, юун бэлэй һэм даа? Аа, һанааб, Дармаед», гэжэ шангахан харюу үгэжэрхихэдэнь, багшань нюдөө сабшасагаан байтараа, булта энеэлдэшоо һэн ха. Зуб харюу – Бактериан, Драмодер.
***
Баһал хэшээлэй үедэ. Бишыхан хүүгэдһээ багшань: «Гэрэй ямар амитадые мэдэхэбтэ?» гэжэ асуухадань, үхибүүд хуу мэдэхэеэ тоолоол һэн бэзэ. Харин ойн амитадые тоололгын болоходо, Дамдин хүбүүхэн: «Шандаган, шоно, баабгай, шүдхэр» гэхэдэнь, багшань: «Ὺгы. Шүдхэр байдаггүй», гэбэ ха. Дамдин улаагаараа боложо: «Байдаг лэ. Хүгшэн эжымни: «Холуур бү зайгты. Ойн хажуугаар бү ябагты, шүдхэр абаха» гэжэ хэлэдэг лэ гэһэн харюу үгэбэ. Ойро зуура тулгардашоод байһан багшань хүбүүхэнээ толгой эльбэжэ, үнэн зүбынь ойлгуулаа бэлэй.
«Крайснефть»
Шогууша хухюун зантай Соёлма Гармаевна бүлэг нүхэдөөрөө Улаан-Үдэ хото, ажалайнгаа « микригээр» ошоод хоёр үдэрэй туршада ажал хэрэгээ бүтээгээд, гэртээ бусаха болоходоо, хуу город соогуур « бэлшэжэ» тарашанхай байгаа hааб даа. Гарай утаhаар ярилдан, хаана сугларха тухай гаа ойлголсожо эхилбэ. Энэ үедэ «маршрутка» соо hуугаад ябаhан Соёлма Гармаевнагай телефон ханхинажа, нүхэдынь городой заха тээшэ «Крайснефть» - гэhэн буудалда сугларнабди гэбэ ха. Эндэ, буруу ойлгоhон Соёлма Гармаевна телефоноороо шангаршалай: «Үгы, тиитэрээ хүлеэжэ ядажа байгаа юм гүт?! Юун болоо юм, юунэйтнай «Край смерти»гээшэб, намгүй үхэжэ хатажа байгаа юм гут?!» - гэхэдэнь, урдаhаань ойлгуулаа хаш: «Аа, «Крайснефть» гэhэн буудал бы», - гэhэнэйнь удаа «микрик» соо hуугаад ябаhан зоной гэнтэ шангаар энеэлдэшэхэдэ, «микрик» дэлбэрэн алдаа hэн.
Хүбүүхэнэй хөөрөөн
Ээх, «бедаал» байна даа! Аяар арбан нэгэн жэл соо энээхэн монсогор тархи хүзүүн дээрээ шэрэжэ ябанаб!
Одоол, элдэбын юумэ үзөө, харааб даа. Би өөрөө «һургуулида орохом» гэжэ байжа гүйгөө үгы һэм, заримашуулда адли. Долоо наһа гүйсэхэдэм, баабаймни нариихан бургааһа баринхай, хондолой руумни шабхуурдаһаар һургуули хүрэтэр туужа асараад, багшада тушаагаа һэн. Багшамнай, Дарима Дугаровна, ходол намайе зэмэлһэн шэнги байха. «Баяр, нюһаа аба, хамарайпулаадтай юм гүш? ⱨүү, яажа байна гээшэбши, болииш?! Юундэ хамсыгаараа хамараа аршаабши?» гэхэдэнь, - «Хайшаншье гээ һаа, өөрым дуран, миниил хамар бэшэ юм гү?» - гэжэ досоогоо һанажа байгаа бэлэйб, теэд тиигэжэ хэлэхэ бэшэш даа.
- Баяр, сэхээр һуу, юугээ баһа унагаагаад, парта доогуур бэдэрээбши? - гэхэ. Нэгэ дахин номойнгоо хуудаһан дээрэ табан хушуутай томыы даа танк зураһамни, магтахын орондо зэмэлээ бшуу.
- Баяр, юунда басагадые дайлаабши, али бэшэһэн юумэеэ харуулнагүй гү? Өөрынгөө ухаагаар бэшэхэеэ яанаш? Басагадые уйлуулаа һаа, ши хулганаанай ноён болохош, бэшэ юуншье бэшэ, ойлгоо гүш?»
Энэ мэтээр бэшэхэш, бэшэхэш, үшөө хараалгаад үлэхэш. Хажуугарынь эдэ басагадууд, мээл пишаганалдахаһаа бэшэ үгы. Ута хушуутайнууд, хоблохол гэжэ байха. Һая энэ рогаткаараа харша дээрэ һууһан борбиишха харбахадаа алдажа, һургуулиингаа сонхын шэл тэһэ харбажархёоб. Тэрэ дороо нюһаар таглаатай няасагар хамартай Нарана басаган багшадаа : «Энэ Баял алгаадхаалаа сонхын шэл тэһэ халбаа», - гэжэ хоблоо. Багшамнай абыем һургуули дуудаа, юумэн гээшэ болоо даа. Тэрэл үдэртөө баабаймни мүнөөхи сонхыень шэллэжэ үгөө һэн. Харин гэртээ ерэхэдэмни, абын арһан бүһэ намайе хүлеэжэ байгаа. Ой, мүнөөш болотороо үбдэнэ. Эдэ басагадаар наадахагүйб. Гүрэлөө хоёр гэзэгэнүүдынь бажуужа баряад, боожо шэнгеэр угзаран: һылоогэхэ хорхоймни хүрэнэ.
Физкультурын хэшээлдэ урилдахадаа, баһа нэгэ дээрэлхүү зантай, хамараа үргэшэһэн Ханда гэжэ басаган намайе ахижа, хойноо гаргажархёо.
«Ээ-ээ, басаганда хүсэгдэшэхэ ямар хүбүүн гээшэбши?!», - гэжэ байгаад, олон үхибүүд намайе наадалаа. Хэды хоноһон хойно дахин урилдахадаа, одоол басаганай урда оронхой, хоёр гуяа альгадан, табжархай табилуулжа, хаба соогоо харайлгажа ябатараа, маяа хүлнүүдни нэгэниинь нүгөөдэдөө торсолдоод, оро бодогүй орондог шарбашооб.
«Унагшаяа татад гээрэй!» - гэжэ дуулаһаар, Ханда хажуугаарни гараа һэн.
«Вот тебе на, унагшаяа татад гээрэй» - баһал олоной наадан болоол һэн бэзэб даа. Яахабши теэд, досоомни «беда плохо», нулимсамни гоожоол аад, гоожоо…
Үреэл-зорюулга
Уласай хэмжээндэ үнгэрдэг
Ульгам буряад хэлэнэй
«Хүхюу буряад» урилдаамнай
Хамаг зоноо баясуулаад,
Олоной хүсэл эзэлжэ,
Одон шэнги бадаржа,
Үнгэрэн сагай ошоошье hаа,
Үедөө мүнхэ байhай даа.
«Модельшье бэшэ hаа…»
Эрэ хүн эрдэни гэжэ зүб лэ даа. Яабашье гэрэй эзэн эрэ хүн хажуудашни байгаа hаань, ямар hайн байгааб даа, илангаяа нам мэтын, гуша hайса гараhан эхэнэрнүүдтэ.
Тиихэдэм нэгэ подружкамни: « Үгы, юунэйнгээ гуша гаран наhаяа ходо дурданабши? 67 оной бэшэ hэн гүш?», - гэхэдэнь. «Гушанhаа дээшэ наhатайб гэжэ хэлэжэл байна бэшэ гүб, ямар ямар юумынь ойлгожо ядаабши? Вообще- то, эхэнэрнүүдэй наhа тоолодоггүй!!!»
Хадамда гараа hаа гэхэдэш, hэнэгтэй эрэшүүл ходол «занято» байхаа hанаха. Тээсгэн нэгэнтэй танилсаад , абаhаар лэ отельдэ ороод, улаахан зүрхыень сразу «ургалжархиха» гээд:
«Шимни - сагаан бүргэдши,
Бишни - тугас шубуунби,
Абыш намайе, садажа ханыш!», - гээд нюдөө нээhэм, мүнөөхимни ула мүрөөш харуулангүй үгы болошонхой байгаа.
Үндэр аад, хулhан шэнги нариихан модель гэгдэдэг 90-60-90 гэhэн бэеын хэмжүүртэй басагадай юуеынь hайхашаадаг юм, зарим мужигууд? Харахадаш мяха маряашьегүй , бариха бажуухашье юумэнь ээлтэй, шэмэ шүүhэшьегүй байгаа гээбы таахада. Мээл шала дээрэ табяатай үлгэсэ шэнги, эндэ тэндэhээнь хубсаhаа үлгэржэхиhэйб гэхээр. Харин намайе наоборот, булга торгоор оройходожо хубсалуулhайб гэхээр бэетэй бэшэ гүб, монсойходожо?! Битнай модельшье бэшэ hаа, уусаараа 110, бэлхүүhээрээ 110, сээжээрээ 110, бүхыдөө 110 килограмм ойроо хүртөөгүй «свежэ» мяхан байна ха юм биб. Всего хоёр дахин хадамда гараа hэм, хоёр жэл соо. Үнии даа 30 гарашаhан намайе, ута хүлтэй, үндэр басагадаар жэшээхээр бэшэ конечно, может тиигээд зарим эрэшүүл голодог байгаа юм гү намайе ?
Хүлнэйшье даа, табхайхадаад
Хүршэ Дулмадааш хүрэнэгуйл даа, (уйлаганан)
Хайшаншье таби, просто Пагмалбидаа….
Үгы, Пагма бэшэ, а Памелла Андерсон шэнги болохоёо hананаб!
«Ород яhатай буряад»
Манай Үлзытэ нютагта, ород яhанай Быков Романтан гэжэ айл ажаhуудаг байгаа. Хара багаhаа буряадууд соо үндыжэ ехэ болоhон Роман өөрыгөө буряадби гэжэ үнэнхэ зүрхэнhөө тоолодог байhан. Армиhаа ерээд, нютагаархидтаа хэлээ гэхэ: “Бурхан үзэг, армида хоёр лэ буряад ябаабди, нэгэниинь - Ширингын, нүгөөдэнь би байгааб”.
Нютагаархидыньшье Романиие буряад хүн гэжэ тоолодог шахуу болошонхой hэн. Нэгэ хүбүүн сэрэгэй албанhаа бусаад, нютаг соогуураа ябажа ябатараа, ород хүниие харажархёод: «Ямар ородынь ябана гээшэб гэжэ hанаhамни, ород хүн бэшэ - Роман ахатан болошоо», - гээ гэхэ.
Нэгэтэ Роман Быков, hаяшаг hургагдаhан, залуу эмниг мориндо мордонхой нютагайнгаа хүнтэй уулзажа, амар мэндэеэ хэлсээд, тогтууригуй морин дээрэhээ: “Ябагаар ябажа шадахагүй шал үбэштэй моринши даа», - гэхэдэнь, уулзаhан хүниинь: «Яанаб, машинада hуухам гэнэ гү?», - гэжэ асууба ха.
- Үгы дөө, галгюулха гэхэдэм гүйхэл, гүйхэл гэжэ байна бшуу, - гэжэ харюусаа бэлэй.
Ринчин Санданов
