Үхибүүдээ дүрбэн тэгшэ бэрхээр хүмүүжүүлэе

Буряад Уласай һургуулинуудай эхин ангинуудай һурагшадай дунда «Дүрбэн тэгшэ» гэһэн урилдаан октябриин 14-дэ үнгэргэгдэбэ.

Энэ хэмжээ ябуулга 29-дэхи буряад гимназиин багшанар эмхидхэжэ, үндэр хэмжээндэ үнгэргэһэн байна. «Дүрбэн тэгшэ» гэжэ юрэ нэрлэгдээ бэшэ: дүрбэн ангиин һурагшад дүрбэн үхибүүдһээ бүридэһэн бүлэг болон һургуулинуудаа түлөөлнэ бшуу. Тиигээдшье буряад арад зон үхибүүдээ бага наһанһаань хойшо хүмүүжүүлхэдээ, дүрбэн тэгшээр һургадаг байһан гээшэ.

Тус урилдаан һурагшадай дунда хэлэ шудалалай талаар ехэ нүлөө үзүүлнэ. Эгээл эхин ангиһаа эхилжэ, шабинарай ухаан бодол, хэлэ хүгжөөхэ, хараһан, шагнаһанаа дамжуулха арга шадабари хүмүүжүүлхэ шухала.

Урилдаан гурбан шатаһаа бүридөө: ганса хүнэй (индивидуальна), хоёр хүнэй болон бүлэгэй. Бүхы шатануудта һурагшад хабаадажа, зураг хараад, амитадые, үнгэ хэр зэргэ буряадаар хэлэжэ шаданаб, мүн тиихэдэ нэрээ, обогоо, эжын нэрэ, юу хэхэ дуратайбиб гэхэ мэтые түрэлхи хэлээрээ хөөрэжэ шадана гү гэжэ элирүүлэгдээ.

Энэ мүрысөөндэ 14 хотын һургуули, Ивалга аймагһаа нэгэ һургуули хабаадаба. Эхин ангинуудай дунда иимэ урилдаан үгы. Тиимэһээ энэ урилдаа бэе дээрээ даажа абаһан 29-дэхи гимназиин габьяа аргагүй ехэ гэжэ тоололтой. Энэ һургуулиин дүй дүршэл дээрэ үндэһэлэн, бэшэ һургуулинуудшье өөһэд хоорондоо гү, али аймаг дотороо иимэ мүрысөө эмхидхэг гэжэ найдахаар.

Түгэсхэлэй шатада һургуулинуудай түлөөлэгшэд гэрэйнгээ даабари – бэлдэһэн дуу, хатар гүйсэдхэжэ, шүлэгүүдые уншажа, ёһотой найр наада харуулаа.

- Улаан-Үдын 29-дэхи буряад гимназида боложо байһан «Дүрбэн тэгшэ» гэһэн буряад хэлэнэй һайндэр түрүүшынхиеэ болоно бэшэ. Тон һайн талань гэхэдэ, энэ мүрысөөндэ эхин классуудай һурагшад хабаадана. Нэгэдэхеэр, һургуулинуудтамнай буряад хэлэн заагдана. Би буряад хүн гээшэб, буряадаар уншажа, бэшэжэ, хөөрэлдэжэ шадахаб гэһэн мэдэрэл түрүүлһэн мэдэсэ гүнзэгырүүлһэн мүрысөөн болоно. Хоёрдохёор, буряад хэлэнэй багшанар һургуулинуудта хэр зэргэ хүдэлжэ байнаб гэжэ элирүүлэгдэнэ. Мүрысөө эмхидхэгшэд буряад хэлээр үхибүүдэй шадабари шалгана: хэр зэргэ хөөрэлдэжэ шаданаб, шагнаад юумэ хэр зэргэ ойлгожо, уншажа, бэшэжэ шаданаб. Тиихэдээ «Дүрбэн тэгшэ» гэжэ нэрэдээ хүрэмэ урилдаан болоно. Энэ урилдаан саашадаа бүри һонирхолтойгоор, олон хабаадагшадтайгаар эмхидхэгдэжэ байбал, үхибүүдэй гансашье бэшэмэл хэлэ шалгагдаха бэшэ, харин буряадаар үхибүүд дуугаржал байгаа һаань, энэ урилдаан үшөөшье үрэтэй байха,- гэжэ Буряад Уласай Һуралсалай бодол нэбтэрүүлгын дээдэ һургуулиин буряад хэлэнэй болон уран зохёолой лабораториие даагша, Буряадай гүрэнэй дээдэ һургуулиин доцент, хэлэ бэшэгэй эрдэмэй дид-доктор, жюриин түрүүлэгшэ Баирма Цырен- доржиева һанамжаяа хэлээ.

- Буряад хэлэтэй үхибүүд үсөөн байна. Үхибүүдые тон буряадаар хөөрэлдэжэ һургахын тула гэр бүлын, һургуулиин багшанарай, тойроод байһан зоной нүлөө ехэ, - гэжэ Буряадай гүрэнэй дээдэ һургуулиин багша Лариса Будожапова тэмдэглэнэ.

Урилдаанай дүнгүүдээр түрүүшын һуури хотын 52-дохи дунда һургуули эзэлээ. Хоёрдохи һуурида – хотын 14-дэхи гимнази хүртөө, гурбадахи һуури – 63-дахи һургуули абаба.

Номдоошье бэрхэ, трэл хэлэеэшье мэдэхэ, уян нугархайшье басагад