​Хяагта аймагай бэрхэшээлнүүд шиидхэгдэхэ

ТОС-ой үүсхэлээр шэнэлэгдэһэн соёлой байшанда торгон хадагаар угтуулаа

Буряад Уласай Толгойлогшо майн 16-да Хяагта аймагаар албанай хэрэгээр ябажа, хэдэн бэрхэшээлнүүдые тэрэ дороо шиидхэбэ. Хяагта хотодо соёлой шэнэ байшан, хүүгэдэй сэсэрлиг баригдаха, үншэн үхибүүдтэ үгтэһэн гэр байра болбосон түхэлтэй болгогдохо. Тиихэдэ хүдөө ажахыда гүрэнэй дабхар тэдхэмжэ үзүүлэгдэхээр хараалагдана.

Янза бүриин байдалтай соёлой байшанууд

Алексей Цыденов болон Засагай газарай гэшүүд, сайдууд эгээл түрүүн Энхэ Тала гэһэн һуурин хүрэһэн байна. Тэндэхи ажаһуугшад өөрын хүсөөр соёлой байшантай болоо. “Найдал” ТОС-ой эдэбхитэд нютагаархидһаа мүнгэ суглуулжа, хүүгэдэй сэсэрлигэй хуушан байшан заһабарилаа. Энэ хэрэгтэнь Буряад Уласай Арадай Хуралай һунгамал Валерий Цыремпилов баһа туһа хүргөө.

- 2012 ондо манай нютагай ажаһуугшад соёлой шэнэ байшан бариха тухай шиидхэбэри абаа. Энэ хэрэгтэ олон саарһа данса хэрэгтэй байшоо. Аяар табан жэл соо ажалнай зогсошоо һэн. Тиимэһээ сэсэрлигэй хуушан байшаниие заһабарилая гэжэ хөөрэлдөөбди. Барилгын ажалда манай нютагай бүхы ажаһуугшад хабаадаа гэбэл, алдуу болохогүй. Бултанда баярые хүргэхэ байнаб, - гэжэ “Найдал” ТОС-ой хүтэлбэрилэгшэ Наталья Зандакова хөөрэнэ.

Энхэ-Тала

Мүнөө дээрээ соёлой байшанда нютагай бүхы хэмжээ ябуулганууд үнгэргэгдэнэ. Эдэбхитэд тэндээ музей байгуулжа эхилэнхэй. Тиихэдэ арадай аман зохёолой “Алтаргана” ансамбль ажалаа ябуулжа, холо ойгуур нютагаа суурхуулна.

Хүдэрын Сомон һууринда соёлой байшан һүүлэй үедэ яһала заһабарилагдажа байнхай. 1400 гаран ажаһуугшадтай энэ нютагта үшөө 1967 ондо клуб баригдаа бэлэй. Тиимэһээ 2013 онһоо хойшо заһабарилгын ажал ябуулагдана. Шэнэ евро-сонхонууд, үүдэнүүд табигдаа. Мүн тиихэдэ тайзаниинь, шалань шэнэлэгдээ. Гадна зайн галай утаһанууд болон бүхы хэрэгсэлнүүд һэлгэгдээ. Эндэ байшанай хушалта заһабарилбал, бүри һайн байгаа гэжэ эндэхи зон хэлэнэ.

Хүдэрын Сомоной соёлой байшан

Хяагта хотодо соёлой байшан хаагдаһаар 11 жэл болохонь. 2008 ондо инженернэ шалгалта хэгдэжэ, иимэ шиидхэбэри абтаа һэн. Тиихэдэ газар дорохи уһан бодожо, байшанай һуури эдижэ, хаяа болон ханануудынь унаха тээшээ болоо. Мүн хушалтань хуушаржа, ханануудынь, шалань, тайзаниинь үмхирөө.

- Соёлойнгоо байшаниие хараад, бархиран алданаб. Юуб гэхэдэ, багаһаа хойшо эндэ ерэхэ дуратай байгааб. Удаань олон жэлдэ эндэ хүдэлөөб. Мүнөө манай хүдэлмэрилэгшэд байха байрагүй, хаа-яагуур ябажа, концерт-наадаяа харуулха баатай болонхой. Хашартайшье болоо, - гэжэ Хяагта аймагай соёлой болон амаралтын түбэй захирал Юлия Изосимова зарга барина.

Юлия Изосимова

Орёо байдалда ороһон байшаниие хараһан Буряадай Толгойлогшо өөрын сэгнэлтэ үгэжэ, шэнэ клуб бариха тухай ажаһуугшадта мэдүүлбэ.

- Энээнииетнай яагаадшье заһабарилха арга байхагүй. Үнэн дээрээ шэнэ байшан тэрэл мүнгөөрөө баряа һаамнай дээрэ. 2020 ондо хуушан байшаниие эбдэжэ, 2021 ондо шэные барижа эхилхэ хэрэгтэй, - гэжэ Алексей Цыденов найдуулаа.

Аюултай һургуули

Хяагта хотын 700 гаран һурагшадтай 3-дахи һургуулиин нэгэ байрань заһабарилгада орохо болонхой. Хэдэн жэлэй саана хэшээлэй забһарлалда үһээгэй штукатурка һурагшадай партанууд дээрэ унашоо бэлэй. Хими ба биологиин багша Сэсэг Бадмаева тэрэ үдэрые мартанагүй:

- Таһалга соо олон үхибүүд тэрэ үедэ үгы байһаниинь һайшаалтай. Юуб гэхэдэ, забһарлал боложо байгаа. Аяар томо штукатурка тээ тэрэ хоёрдохи партада унашоо һэн, - гэжэ хэлээд, Сэсэг Александровна аюулай болоһон газарые харуулна.

Һургуулиин үхибүүдэй зунай амаралта болотор химиин кабинет хаагдаатай байгаа. Зундаа бага зэргэ заһабарилга хэгдээ.

Һургуулиин захирал Денис Гендуновай хэлэһээр, болзортоо заһабарилга хэгдэбэл, иимэ ушар тохёолдохогүй һэн. Һуралсалай гуламтын байшан 1965 ондо баригдажа, ашаглалгада тушаагдаһан байна. Тэрэ гэһээр ямаршье заһабарилгын ажал эндэ хэгдээгүй. Үһээ шала хоёройнь эды сагта хуушарһаниинь ойлгостой. Теэдшье тэрэ дээрэһээ унаһан штукатурка ноёд һайдай анхарал ехээр татаагүй бшуу. Мүнөө дээрээ нэгэдэхи дабхарай бусад кабинедүүд соо үһээниинь һанжажа, унахаар болонхой. Хоёрдохи дабхарта оршодог тамирай зал баһа аймшагтай. Тэндэ ороод, ехээр дэбхэрээ һаа, шалань сүмэ бутараад, доошоо унашахаар юм.

Денис Гендунов

Үхибүүд, багшанар хэшээлдээ айжа байгаад ябана.

- Тэрэ ушарай һүүлээр элдэб засагай албануудта олохон бэшэгүүдые бэшээбди. Һаяхана шэнжэлгэ хэхэдэмнай, заал һаа капитальна заһабарилга хэхэ шиидхэбэри абтаа. Бүхы ажал хэрэгтэ 13 сая 700 мянга гаран түхэриг хэрэгтэй, - гэжэ захирал Денис Александрович хөөрэнэ.

“Түүхэтэ” сэсэрлиг

“Теремок” гэһэн хүүгэдэй сэсэрлигэй байшан аяар 1856 ондо бодхоогдоһон юм. Тэрэ үеын баян наймаашадай энэ гэр “түүхэтэ байра” гэһэн зиндаатай болгогдонхой.

- Иимэ ушарһаа бидэ сэсэрлигээ заһабарилжа шаданагүйбди. Түүхэтэ байшануудые заһабарилха шэнэ гуримуудай ёһоор, бидэ өөрын һанаагаар ямаршье хубилалта хэхэ ёһогүйбди. Хуулиин ёһоор, шэрдэхэдээшье саарһа данса бэлдэжэ, Москва эльгээжэ, зүбшөөл абаха болонобди, - гэжэ сэсэрлигэй захирал Татьяна Доржиева хөөрэбэ. Үшөө 2018 ондо энэ сэсэрлигтэ 100 гаран багашуул хүмүүжүүлэгдэдэг байгаа. Харин мүнөө тэндэ оройдоол 70 үхибүүн тоологдоно. Юундэб гэхэдэ, олон түрэлхидэй хэлэһээр, үри һадаһадаа аюултай байшан соо байлгахаяа һананагүй. Үшөө тиихэдэ сэсэрлигэй байшанууд болбосон түхэлтэй болгогдоогүй, мүнөө болотор пеэшэнээр дулаасуулагдана.

Буряадай Толгойлогшо Алексей Цыденовэй хэлэһээр, Хяагта хотодо шэнэ сэсэрлиг баригдахаар хараалагдана. Эгээл тэндэ “Теремок” сэсэрлигэй үхибүүд ябаха болохо.

Үншэн хүүгэдые баһаа гү?

Үншэн үхибүүдые гэр байратай болгохо талаар ажал бүхы Ород гүрэн дотор ехэ бэрхэшээлтэйгээр ябуулагдана. Манай Буряад Уласташье энэ талаар хэрэлдээн, шаг шууяан замханагүй. Тиигэжэ Хяагта хотодо үншэн хүүгэдтэ үгтэһэн гэр болбосон түхэлтэй болгогдонгүйгөөр тушаагдаа. РЭС-эй хуушан конторын байшан заһабарилагдажа, нимгэн ханаар хаагдаад ашаглагдаа. Хүршэнэрэй шэбэнээдшье хөөрэлдөө һаа, дуулдаад байха энэ байрада үбэлдөө шонын хүлдэхөөр. Эндэхи ноёд һайд аяар 7 үншэн хүүгэдые иимэ гэрээр “баярлуулаа”. Мүнөө үедэ тэндэ ори ганса гэр бүлэ ажаһууна.

Буряад Уласай Толгойлогшо Алексей Цыденовэй тэрэ гэртэ ороходонь, хоёр бага хүүгэд таһалга соогоо байгаа. Теэд юундэ тэдэ сэсэрлигтэ ошодоггүйб гээд баһа асуудал гараадхина. Хажуудахи таһалга соонь архиин болон пивын олон шэлнүүд хаягданхай, шатаһан янзатай унтаринууд шэдэгдэнхэй. Энэ гэрэй юрын байдал иимэ байба.

Хяагта аймагай Толгойлогшо Бимба Нимаев тиишэнь дулаасуулгын соргонуудые татаха һанаатай байһанаа мэдүүлээ. Энээндэ яһала ехэ мүнгэн хэрэгтэй. Юундэб гэхэдэ, 3 километрһээ үлүү сорго татаха болоно.

Бэрхэшээлтэ асуудалнуудые зүбшэн хэлсэхэ үеэр

Хэды тиигэбэшье, эндэ гэр байратай болоһон бүхы 7 үншэн хүүгэд иишээ бусахагүй. Һүүлэй хэдэн жэл соо тэдэнэй дүрбэниинь сүүдтэ хандажа, ондоо гэр байра олгуулха тухай шиидхэбэри абанхай.

Буряад Уласай Толгойлогшо Хяагта аймагай больница ошожо хараа, “Буян” гэһэн ажахын байра байдалтай танилсаа. Хоёр томо уулзалга Хүдэрын Сомондо болон Хяагта хотодо үнгэргөө.

Борис БАЛДАНОВ

Борис БАЛДАНОВАЙ гэрэл зурагууд