​"Алдаһан нэрэ солоёо тэхэрюулхэ..."

Ярууна аймагай һунгамалнуудай 5-дахи зарлалай Совет 2013 онһоо ажалаа ябуулна. Олоной дуугаар hунгагдаhан 15 депутадууд аймаг доторхи хамаг шухала асуудалнуудые засаг даргатаяа хамта шиидхэдэг юм. Аймагай зүблэл түрүүлэгшэ Эрдэни Бадмаевич Дугаровтай хөөрэлдэбэбди. 

- Эрдэни Бадмаевич, аймагай бюджет хубаарилха хэрэгтэ та хабаадалсадаг hэн тула хэмжээень тон һайн мэдэнэт. Мүнөө Ярууна аймагай мүнгэн һан ямар бэ?

- Нютагай сомонуудай, аймагай захиргаанай бюджет тулюуршаг гэхэ байнаб. Мүнөө жэлдэ 461 сая түхэригтэ хүрөө, харин гаргашамнай 476 сая түхэриг. Мүнгэн дуталданал даа. Тиимэшье һаань, нютагаархинайнгаа бэрхэшээлнүүдые шиидхэхын тула 5 жэлэй түсэб бэлдэнхэйбди. 

- Яруунадал адляар соёлойнгоо һалбари үргэһэн аймаг Буряад орон дотор үгы бшуу. Хэды олон соёлой байшангууд бодоо гээшэб! 

- Зүб даа. 2010 онһоо Домнодо, Улаан-Яруунада, Мужыхада, Тэлэмбэдэ соёлой шэнэ байшангуудые баряад, ашаглалгада тушаагаад байнабди. Мүнөө жэлдэ Иисэнгэдэ соёлой байшан баригдажа дүүргэгдэхэ. Энэ хэрэг эхилхэһээ урид хүн зонтой зүбшөө һэмди. Зоной диилэнхи хубинь соёлой байшан барюулха дуратай байгаа. Хүн зон шадаха зэргээрээ өөһэдынгөө мүнгэ суглуулаад, материал абаад, хамтын хүсөөр барилгаяа ябуулжа эхилээ. Тэрэнэй hүүлээр лэ аймаг оролсоо. Дэлгүүрһээ худалдажа абаха сонхо, үүдэ гэхэ мэтэдэ бюджедһээ мүнгэн һомологдоо. ТОС-ууд шүүhэн грантынгаа бүхы мүнгэ энэ барилгада хэрэглэhэн байна. Тиигэжэ техническэ хэрэгсэлнүүд, костюмууд шэнэлэгдээ. 

- Өөрынгөө хармаанһаа мүнгэ гаргажа бариһан хадаа улад соёлойнгоо байшанда гамтайгаар хандана ёһотой… 

- Гүрэнэй бэшэ, өөрын болоходонь, хүн зон, илангаяа залуушуул эбдэдэг һандаадаггүй байна. Бултадаа өөрынгөө гэр шэнги заһаад, наринаар байна. Наһатай зон амаралтада гараад байхадаа, һайн дураараа элдэб кружок эрхилнэ. Шатар, шагай, теннис, бильярд гэхэ мэтые эмхидхэнэ. Наһатайшуул сугларжа, скандинавска ябадалаар һорилго хэнэ. 

- Загаһа нугаһаар элбэг гэжэ Ярууна аймаг үни сагһаа алдаршанхай. Загаһаараа юу хэнэбта?

- «Нептун» гэһэн загаһа баридаг ажахыда 1 сая урьһаламжа мүнгэ үгөөд, hалбарга (сазан) болон пелядь загаһануудай жараахайнуудые Нарһатын нуурта нёдондо жэлдэ табюулаабди. Тэдэмнай 15 сантиметр тухай ехэ болоод байна. Нёдондо намартаа hубаг малтажа, тэрэ загаһаяа Ехэ Ярууна нуур руу оруулаа һэмди. Мүнөө жэлдэ энэ ажалаа үргэлжэлүүлһээрбди. Сурхай, ялаагана загаһанууд амтатайшье һаа, диилэнхи 60 хубинь яһан байдаг. Yйлэдбэридэ яашье хэрэглэжэ болохогүй. Харин иимэ хэмэл аргаар олошоруулжа эхилһэн загаһамнай яһа багатай, консервэ хэжэ болоно. Үйлэдбэри байгуулхын лэ тула энэ ажал хэгдэнэ. Саашадаа улам хүгжэжэ, үйлэдбэри нээгээ hаа, хүнүүдшье ажалтай болохо бшуу. Урданайнгаа нэрэ соло һөөргэнь тэхэрюулхэ арга мүрөө бэдэрнэбди.

- Танай hанахада, аймагта хүдөө ажахы хэр хүгжэжэ байнаб?

- Хүдөөдэ байһан хүнүүдэй ажалыень дэмжэхэ хүсэлтэйгөөр манай аймагта хэдэн программа баталагданхай. «Мяханай мал үсхэбэрилгые хүгжөөлгэ» гэһэн программаар жэл бүри мүнгэ һомолдогбди. Казах үүлтэрэй үнеэдые, «Бүүбэй» болон Үбэр Байгалай нарин нооһотой үүлтэрэй хонидые, буряад болон хүндэ ашаанай ород адуу моридые ажахынууднай үсхэбэрилнэ. «Үльдэргэ», «Комсомольский», «Домна», «Победа» ажахынууд хаа-хаагуур мэдээжэ болонхой. Тиихэдэ Иисэнгэдэ, Тулдуунда, Мужыхада мал ажалай шэглэлтэй ажахынууд байна. Целинный гэжэ һууринда һүнэй томо фермэ байгуулагдаа. 

- Томо үйлэдбэринүүд тухай юу хэлэхэ байнабта? 

- Алта малтажа байдаг хоёр артель бии. Яhала hайнаар ажалаа ябуулна, аймагай бюджедтэ олзо оруулна. Озёрнын ГОК ехэ хүсэтэй үйлэдбэри, зайн галтай болоо һаа, хүдэлжэ эхилхэл даа. Аймагай hан жасада горитой мүнгэ оруулха аргатай.

- Һайн даа. Ажалдатнай амжалта хүсэе!