​Доктор Вера

Хада уула үндэртэй, ан гүрөөл элбэгтэй заха холо Захааминай аршаан булагта Енгорбой нютагта хүн зониие эмшэлхэ зорилготойгоор аяар 1969 ондо залуухан Вера басаган ерээ hэн. Тэрэ гэhэнhээ хойшо мүнөө болотор Вера Батуева эмшэнэй тангариг дээрэ үргэжэ ябана.

Вера Батуева

Гэр бүлын архивһаа гэрэл зураг абтаба.

Алтан дэлхэйн дэбисхэр дээрэ манай ажабайдалhаа, шэлэһэн ажалhаамнай үнэтэй сэнтэй юуншье үгы. Манай ами наhан бултандамнай хайратай, хэншье болог алтан нара хаража, амиды мэндэ ябаха дуратай.

Хүдөөдэ хүдэлжэ байдаг эмшэнэй ажал хүндэшье, харюусалгатайшье. Ямар нэгэ юумэнэй буруу болошоо hаань, «хибэс дээрэ» гаража, толгойгоороо харюусахаш. Тиимэhээ хүн бүхэн бэе лагшандаа hаналаа табижа, саг соонь эмшэндэ хандажа, элдэб үбшэеэ hэргылжэ, тэрэ дороо эмнүүлжэ байха гээшэ ехэ шухала.

Иимэ хүндэ, бэрхэшээлтэйшье һаа, дэмбэрэлтэ ажалда бүхы наhаяа зорюулhан Вера Дамбаевна Батуева тухай бэшэхэ дуран хүрэнэ. Захааминай Хасуурта гэжэ hууринда ой модоной жолоошоноор хүдэлжэ ябаhан Цыден-Дамба Согтоевич, Цыбжит Гомбожаповна Цыреновтэнэй бүлэдэ 1950 ондо түрүүшын үхибүүн Вера түрэжэ, хойноо 4 дүү дахуулhан юм. Верынгээ табатайхан байхада, эсэгэнь аюулда орожо, наhа барашоо. Эжынь гансаараа шахуу 5 үхибүүдээ хүл дээрэнь гаргажа, эрдэм ном олгоhон, саашань hургаhан. Хайрата дээрэ hанагдагша эжынь үхэр мал, хони, тахяа, гахай үмсэдөө барижа, үри хүүгэдээ үргэhэн юм.

Вера Хасууртынгаа 8 жэлэй hургуули бэрхээр дүүргэжэ, Улаан-Үдэ ошожо, эмнэлгын hургуулида ороо. Залуухан гүлмэр басаган хүниие эмшэлхэ аргануудые гүнзэгыгөөр шудалан, hургуулияа амжалтатайгаар дүүргэһэнэй удаа аймагайнгаа Далахай hуурин эльгээгдээ бэлэй. Хоёр hара хүдэлжэ байхадань, Енгорбой нютагта эмшэн үгы гэжэ энэ нютаг руу ажаллахаа ерээ hэн. Тэрэ гэhээр, 1969 онhоо аглаг hайхан Енгорбой түрэл нютагынь болоо бэлэй.

Үнишье болонгүй, залуу хүдэр Даша-Доржо хүбүүнтэй айл аймаг боложо, гурбан хүбүү, нэгэ басага түрэжэ, гарыень ганзагада, хүлыень дүрөөдэ хүргэбэд. Нимацырен хүбүүниинь эмшэнэй харгы шэлэжэ, Захаамин хотодоо малай эмшэнээр амжалтатай ажаллана. Оюна басаганиинь баhал эмшэнэй харгы шэлээд, Улаан-Үдэ хотодо хүдэлнэ. Хоёр хүбүүдынь абынгаа харгыгаар юм бэзэ, үхэр малаа үдхэжэ, фермернүүд болонхой, мал ажахы эрхилнэ. Вера Дамбаевнагай наhанайнь нүхэр Даша-Доржын аша габьяае, ашата буянгые эндэ тэмдэглэнгүй байжа болохогүй. Энэ хүмнай гэрэй эзэн эрэ хүнэй ажал хэхэhээ гадна, наhанайнгаа нүхэрэй найдамтай түшэг тулгууринь болоо. Ямаршье сагта сагаан эдеэгээрээ айлшадаа хүндэлэн, хүхин хөөрэн hуудаг зандаа.

Нютагаархидынь «Доктор Вера» гэжэ Вера Дамбаевнае хүндэлэн нэрлэдэг. Үгэhэн тангариг уялгадаа нарин нягтаар хандаха, үдэрые үдэр гэнгүй, hүниие hүни гэнгүй, олон үгэгүйгөөр, сагаан сэдьхэлhээнь хүдэлдэг хүн гэжэ хүндэлдэг. Верамнай дуратай мэргэжэлдээ бүхы шадалаа, эршэ хүсэеэ зорюулhан, улад зоной элүүрые хамгаалгада ехэхэн хубитаяа оруулhан юм. Бэлигтэй бэрхэ, дүршэл шадабаритай эмшэлэгшэ гэхэдэ, алдуу болохогүй. Нютагайнгаа зониие үбшэнһөө hэргылэмжын харалгануудые гарахыень саг соонь хэдэг, эхэ болон үхибүүдые хамгаалгын асуудалнуудта ехэ анхаралаа хандуулдаг. Хэдэн нарай хүүгэдэй хүйhые хүндэжэ, хоёрдохи эхэнь болоhон түүхэтэй. Алишье сагта, үбэлэй хүйтэншье байг, зунай ааяма халууншье болог, ябагаар ябажа, бүхы тосхонойнгоо хүнүүдтэ туhа хүргэhэн, бултыень эмшэлhэн, абарhан лэ байдаг (тэрэ сагта нютагайнь эмшэлгын газарта хурдан тэргэнүүд үгы шахуу байгаа).

Бүхы наhаяа зорюулhан ажалайнгаа түлөө оло дахин шагнагдаhан, Буряадай түбэй Баярай бэшэгтэ хүртэhэн, Ородой Холбоото Уласай үргэмжэлөөр шагнагдажа, «Ажалай ветеран» гэhэн хүндэтэ нэрэ зэргэдэ хүртэнхэй.

Вера Дамбаевна арюун сэбэр ябадалтай, үнэн сэхээр урагшаал ябадаг юм даа. Биб гэжэ нэрэлхэнгүй, доогуур дээгүүршье бэшэ, хүнэйл дундуур ябадаг. Сэлмэг тэгшэ харгытай, тоолошогүй олон нүхэдтэй, үндэр наhанай эрмэг гэшхэhэн доктор Верадээ хүн бүхэндэ туhатай, зөөлэн сагаан харгы замтай, ушарһан хэдышье хүшэр дабаануудые номгон дорюун абари зангаараа урагшаа hанаатайгаар дабан гаража, үшөөл олон жэлдэ аша гушанарайнгаа дулаахан дүхэриг соо ябыт даа гэжэ нютагайнь зоной зүгһөө үнэн зүрхэнhөөнь, сагаан сэдьхэлhээнь үреэнэб.

Соёлма ДАШЕЕВА