​Дарима Тумуновагай 100 жэлэй ойдо

Дундань һууна багша Дарима Тумунова Яруу­на аймагай тэрэ үеын оюутадтай хамта. Буряадай габьяата багша Санжиев Жалсан Батуевич эдэнэй дунда зогсоно

2019 оной февралиин 15-да РСФСР-эй болон Буряадай АССР-эй габьяата багша Да­рима Тумуновагай 100 жэлэйнь ойн баяр тэмдэглэгдэхэнь. Дарима Тумуновнагай шабинар мүнөө Буряад Уласай, Эрхүү можын, Ага тойрогой дүршэл ехэтэй багшанар болонхой.

Дарима Тумунова Шэтэ можын Ага тойрогой Таб­таанай нютагта 1919 ондо малша айлай бүлэдэ түрэһэн юм. Табтаанайнгаа 7 жэлэй һургуули 1936 ондо дүүргэхэдэнь, ахань, Буряадай түрүүшын рома­нист Жамса Тумунов, Дарима дүүгээ Улаан-Үдэ асаржа, Багшын училищида оруулһан юм. Тэндэ жэл һураад, Багшын дээдэ һургуулиин буряад-монгол хэлэ бэшэгэй таһагай оюутан болоһон байна. Тэрэ таһагай оюутадые 1940 ондо Буряадай гүрэнэй багшын дээдэ һургуулиин хоёрдохи шатын болгоо бэлэй. 1944 ондо багша мэр­гэжэлтэй боложо, дүүргэн сасуугаа Дарима Тумунова Буряад-Монгол АССР-эй Болбосоролой яаманай за­хиралаар Улаан-Үдын багшын училищи багшалхаяа эльгээгдэһэн. Тиигэжэ тэндээ наһанайнгаа амаралтада гаратараа ажаллаа. Ажалай дэбтэр ори ганса ажалда хүдэлһэн гэжэ аржытар бэшээтэй байхадань, Дарима Тумуновна омогорхон хөөрэдэг һэн.

Дарима Тумуновнагай түрэлэйнь болохо, мүнөө баг­шын ажалай ветеран Клара Галсанова иигэжэ дурсана:

- Дарима абгай бидэ хоёрой эжынэр эгэшэ дүү хоёр гээшэ. Агын багшын училищида һуража байхадаа, Да­рима абгайн зохёоһон арга зүйн программаар заалга­даг һэмди. Улаан-Үдэ ерэжэ, оюутан болоходоо, гэртэнь жэлэй туршада байрлаа һэм. Нүхэрынь Андрей Сидо­рович Буряадай хүдөө ажахын дээдэ һургуулида баг­шалдаг һэн. Һайн зантай, урихан хандасатай, ороһон гараһаниие хүндэлжэ, хонуулжа байдаг һэн, - гэжэ Кла­ра Нимаевна дулааханаар дурсана.

Дарима Тумуновна өөрынгөө хэшээлэй эрдэм мэдэ­сэ үргэн дээшэлүүлжэ, тон һайн, дээдын шатын багша бэлэй. Тэрээндэ заалгаһан оюутад багшаяа ходол дула­аханаар дурсажа, али нэгэ ажабайдалай хүшэр оньһото байдалда багшаһаа зүбшэл һуража, жэшээ болгон дуу­ряажа ябаа. Мүнөө тэдэ оюутад мэдээжэ багшанар бо­лонхой бшуу.

Дарима Тумуновна тон һайнаар дуугардаг, нэгэ­шье алдуу гаргахагүй, баян элбэг хэлэнэй мэдэсэтэй һэн. Эхин шатын багшанарай мэргэжэл дээшэлүүлгын һуралсалда эрхим хабаадажа, дүй дүршэлөөрөө ходол хубаалдажа байдаг бэлэй. Тэрэ үеын оюутад, залуу баг­шанар ябаһан, мүнөө өөһэдөө дүршэл ехэтэй багшанар хайрата багшаяа дурсажа, ажалша бэрхэ, һайхан даруу абари зантай, хүниие хараажа, бадашажа байдаггүй, нэгэшье хоолойгоо шангадуулдаггүй, нарин нямбай һэн гэдэг. Гэхэ зуура, эрдэм һуралсалдаа эрилтэ ехэтэй, журам шангаар баряад байдаг гэжэ тэмдэглэдэг һэн.

Дарима Тумунова эхин шатын багшанарай арга зүйн (методикын) һуралсалай пособи, программануу­дые зохёоһон, олон номуудай автор гээшэ. А.Р. Богдано­вагай “Родная Бурятия” гэһэн буряад хэлэнэй номые буряадшалһан юм.

Буряадай арадай гэгээрэлэй һалбарида ехэхэн хубитаяа оруулһанайнь түлөө Дарима Тумуновна РСФСР-эй болон Буряадай АССР-эй габьяата багша гэһэн үндэр нэрэ зэргэнүүдтэ хүртэһэн, Буряад Уласай тусхай хүндэтэй пенсионер болоһон юм.