Ниигэм 15 aug 2024 425

Буряад заншалаа дэлгэрүүлнэ

Казань хотодо ажаһуудаг буряад угсаатан хэлэеэ, ёһо заншалаа, түүхэеэ мартахагүй гэһэн шухала зорилготойгоор эблэл бии болгоо. Тиин үшөө эдэбхитэдэй зорилго гэхэдэ, Татарстан Уласта ажаһуудаг бусад арадуудые түрэл арадайнгаа ёһо заншалтай, соёлтой танилсуулна гээшэл даа.

© фото: Сэсэг Бубеевагай зураг.

Нютагаархидаа угтан абана

Буряад ороной олон зон Татарстанаар айлшална. Зариманиинь аяншална, нүгөө хубинь ажалай хэрэгээр Казань хүрэнэ. Мүн артистнууд концерт-тоглолто харуулха түсэбтэйгөөр ябана.

2023 оной һүүл багаар Буряадай гүрэнэй цирк Казаньда үнгэргэгдэһэн уласхоорондын хуралдаанда хабаадаа бэлэй. Тэдэнэй  концерт-наада харахаяа Татарстанай буряадууд олоор суглараа һэн. Энэ ушараар Буряад Уласай соёлой сайд Соёлма Баяртуевна Дагаева Буряад нютагаархидай эблэл хүрэһэн байна. Татарстанай соёлой сайдай орлогшо Дамир Натфуллин Найрамдалай ордон хамта ерэлсэжэ, буряадуудай эблэлэй ажал хэрэгтэй танилсажа, үндэрөөр сэгнээ.

“Байкальские кочевники”, “Мүнгэн сэргэ” болон бусад ансамбльнууд Буряадһаа ошожо, Казань хотын ажаһуугшадта бэлиг талаанаа харуулһан байна. Буряадай эблэлэй туһаламжаар залаар дүүрэн хүнүүдэй сугларһанда, артистнууд баяртай байһанаа мэдүүлээ һэн.

- Мэдээжэ артист Сергей Аюшеевэй хүтэлбэрилдэг “Мүнгэн сэргэ” ансамбль намарай эгээл “халуун хаһада” тудажа ерээ юм һэн. Тэдэ үдэрнүүдтэ хэдэн хэмжээ ябуулганууд эмхидхэгдэжэ байгаа. “Мүнгэн сэргэ” ансамбльнай нэгэ талмай дээрэһээ нүгөө хэмжээ ябуулгада үрдижэ ябаа. Артистнууд хэды үндэр наһатай байбашье (дунда зэргэ 60 наһатай, эгээл үндэр наһатайнь 82-той – авт.), эсэн сусангүй ажалаа хээ. “Мозаика культур” гэһэн Татарстан Уласай этнофестивальда хабаадалсаа, - гэжэ  Буряадуудай эблэлэй эдэбхитэн Соёлма Гатапова хөөрэнэ.

 Холын нютагта зөөхэй шанагдаа

“Мозаика культур” гэһэн этнофестивалиин үедэ анха түрүүшынхиеэ буряадуудай “Зөөхэйн наадан” болоһон байна. “Мүнгэн сэргэ” ансамблиинхид мүн лэ эндэ туһа хүргэлсөө.

- “Крылья Советов” гэһэн амаралгын сэсэрлигтэ “Зөөхэйнгөө наада” үнгэргөөбди. Найман ханатай гэр ябууд зохёожо, ёһо заншалаараа  зөөхэй шанаабди. Носооһон галдаа, бусалжа байһан тоһондоо һайхан үреэлэй үгэнүүдые хэлэжэ, дуунуудаа хангюурдаабди. Энэ заншал олон хүнүүдтэ һайшаагдаа. Ёһотой удхатай наадыемнай харахаяа, танилсахаяа миин лэ амаржа, сэнгэжэ ябаһан хүнүүд дүтэлжэ, амтатай зөөхэйһөөмнай ама хүрөө. Дэлгэһэн ёохороймнай дүхэригтэ олон  хүнүүдэй оролсоһониинь һайшаалтай, - гэжэ эблэлэй эдэбхитэн Баирма Багаева хөөрэнэ.

Буряадуудай эблэлэй хүтэлбэрилэгшэ Сэсэгма Викторовна Бубеевагай тэмдэглэһээр, тэдэнэр өөрынгөө ёһо заншал бултанай дунда нэбтэрүүлхэ гэжэ оролдоно.

- Буряадуудайнгаа найр нааданай заншалнуудые хотын болон уласай үндэр хэмжээндэ гаргажа эхилэнхэйбди. “Зөөхэйн наадан” энээниие гэршэлнэ. Һаяхана Николай Рерихэй 150 жэлэй ойдо зорюулагдаһан хэмжээ ябуулгануудта хабаадаабди. Казань хотын 103-дахи ород болон татаар һургуулиин дэргэдэ эмхидхэһэн урилдаанда буряад соёл харуулагдаа. 6-дахи “г” классай һурагша Амиля Шакирова буряад заншалаар элидхэл бэлдэжэ, түрүү һуури эзэлэгшэдэй тоодо оролсоо. “Уяв” гэһэн чуваш угсаатанай һайндэртэ хүндэтэ айлшад болонхойбди.

Хэдэн жэлэй хугасаада тус хэмжээндэ хальмаг хатарай «Баин цаг» гэһэн ансамбль хэмжээ ябуулгада эдэбхитэйгээр хабаадалсаа.

Автор: Борис БАЛДАНОВ

Фото: Сэсэг Бубеевагай зураг.