​Үүлтэртэ буряад мал үсхэбэрилгэ дэмжэгдээ

Хоёр жэлэй саана Монголой Хүбсэгэл далайн дэргэһээ Түнхэн аймаг руу зуугаад толгой эбэртэ бодо мал оруулагдаһан юм. Тиигэжэ эрдэмтэн Һасаранай Буладай харгалзалга доро үндэһэн буряад үхэрэй шуһан шэнжэлгэдэ абтаа. Хожомынь тэдэ үнеэд Виталий Самбуевай «Хяагтын» ажахыда дамжуулагдаһан. Үндэһэн малнай мүнөө хэр үсхэбэрилэгдэжэ байнаб гэжэ Буряад Уласай Толгойлогшын уялга дүүргэгшэ Алексей Цыденов августын 8-да албанай хэрэгээр Хяагта аймагаар ябахадаа шалгаба.

«Үнеэдээ үглөөгүүр эртэ бэлшээгээд, зорюута хорёо соо хаагаад байгаабди. Хэлэһэн болзортоо, үглөөнэй 9 сагта, Алексей Цыденов Буряадай бүхы сайдуудые дахуулан буужа ерээ», - гэжэ ажахые толгойлогшо Виталий Самбуев дуулгаба.

- Харахатаяа сасуу, сэбэр буряад үхэр гү гэжэ олонхи зон асуудаг. Н. Вавиловай нэрэмжэтэ Москвагай шуһа шэнжэлдэг академиин дүнгүүд танда барюулагданхай. Жэнхэни буряад үхэр гэжэ тэндэ ёһотоор гэршэлһэн байна, – гэжэ Һасаранай Булад хөөрөөгөө үргэлжэлүүлбэ. - Буряад үхэр хэрэгтэй гү, али үгы гү гэжэ зариман маргана. Балай хэрэгтэй мал бэшэ гээд олонхи мэргэжэлтэд хэлэнэ. Харин би нэгэ жэшээ танда хөөрэһүү. 1962 ондо Бааһата Бадмаевич Городовиков Хальмагай обкомой секретарь боложо томилогдоһон. Хүдөө ажахыгаа һэргээхыень дээрэһээ даабари тэрээндэ үгтэһэн юм. Герефорд, симментал гэхэ мэтын ямаршье үүлтэрэй үнеэ үгэхөөр бэлэн байгаа. Харин Городовиков эрид арсаһан. Хальмаг үүлтэрээ бусааха хэрэг урдаа баряа. Үгы шахуу болонхой үндэһэн малаа нэгэ нэгээр эндэ тэндэһээ суглуулжа эхилээ. Уг шуһыень һэргээгээд, «хальмагай» гэжэ нэрэтэй мяханай үүлтэр байгуулаа. Тэрэ ажал хэжэ байхадань, энэтнай хэрэггүй үхэр, олзо багатай, жаахан бэетэй, зэрлиг дошхон гэхэһээ эхилээд, олон үгэ хэлэгдээ ааб даа. 1980-аад онуудаар энэ үүлтэр шоодбори байгаа. Харин гэнтэ ойлгон гэһээмнай, манай Ород гүрэн дотор мяханай ори ганса хальмаг үүлтэр үлэшөөд байгаа. Бэшэниинь булта гадаадаһаа асарагдаһан. Хальмаг үхэрэй мяханайнь шанар бусадһаа булюу гэжэ элирээ. Дэлхэй дээрэ эгээл һайн мяханай үүлтэр гэжэ тоологдодог болоо. 17 жэлдэ Хальмагай Толгойлогшоор хүдэлһэн Городовиковой хэһэн габьяа һүүлдэнь иигэжэ элирээ бшуу. 

Харин мүнөө Виталий Самбуев һайн дураараа, өөрынгөө мүнгөөр гүрэнэй ажал хэжэ байна. Гүрэнэй талаһаа туһаламжа дуталдана гэжэ Һасаранай Булад ойлгуулаа. Тиихэдэнь Алексей Цыденов буряад үүлтэрэй үнеэдые шэнжэлгэдэ ба олошоруулгада туһаламжа мүнгэ һомолхобди гэжэ найдуулаа. Хүдөө ажахын болон эдеэ хоолой сайд Дабаа-Жалсан Чириповэй тэмдэглэһээр, хойто жэлдэ мүнгэ һомолхын тула, гаргашанууд түсэбтэ оруулагдаха. Энэ жэлдэ мүнгэ үгэхэ арга бэдэрэгты гэжэ Алексей Цыденов даабари үгөө.