Эмээлтэ мориёо эрдэнимни,
Эсэгын захяае зоригни гэжэ
Хайрата абынгаа хэшэгтэ
Хонон үнжэн хүртэе!
Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай, барилгын ажалай ветеран, “Буряад-Монголой АССР-эй хамтын ажахынуудай эрхим барилгашан” солотой Даша Намсараевич ЦЫБИКОВЭЙ 100 жэлэй гэгээн дурасхаалда зорюулагдаһан дүрэ буляалдалгын барилдаагаар Захаамин аймагай мүрысөөн декабриин 1-дэ тоонто Нурта нютагтань үнгэргэгдэбэ.
Тон шухала мүрысөөн
Захааминай нютаг бүхэнһөө 2001 ондо болон тэрээнһээ хойшо түрэһэн (16 наһа хүрэтэр) 126 эдир барилдаашад багша-һоригшодтоёо ерэжэ, мүрысөөндэ хабаадаа. Тэдэниие Нурта нютагай хүн зон хүндэтэйгөөр угтажа, эдеэнэй һайнаар хүндэлөө.
- Энэ хэрэгые нютагаймнай ТОС- ууд даажа абаһан юм. Нуртадамнай “Аята”, “Бүмбэхэн”, “Надежда”, “Нарин” гэһэн дүрбэн ТОС амжалтатай хүдэлнэ. Нютагаймнай эдэбхитэй Дулма Жалсанова, Иван Бальжанов, Оюна Нимаева, Бэлэгма Дулмаева гэгшэд ТОС-уудаа урагшатайгаар хүтэлбэрилнэ, - гэжэ нютагай сомон дарга Даша-Доржо Данзанович манда мэдээсээ. - Эдэнэйл хүсэл оролдолгоор нютагайнгаа Соёлой байшангые шэнээр бариха ажал эхилээбди, - гэжэ тэрэ баярлажа байһанаа мэдүүлээ.
- Аймагтаа дүрэ буляалдалгын барилдаа хүгжөөхын тула нютаг нютагуудта ээлжэлүүлэн, нютагайнь суута хүнүүдтэ зорюулжа, аймагайнгаа мүрысөөнүүдые үнгэргэдэг заншалтай болонхойбди, - гэжэ Захаамин аймагай Эдиршүүлэй тамирай һургуулиин захирал Александр Норбоев хөөрэбэ.
- Мүнөө жэлэй түгэсхэлдэ Нурта нютагта үнгэргэе гэжэ сомон дарга Даша-Доржо Данзановичта хандаһамни, тэрэ зүбшөөжэ, СССР-эй спортын мастер Валерий Цыбиковэй нэрэмжэтэ мүрысөө үнгэргэе гэжэ дурадхаа. Теэд аймагаймнай уран зохёолшодой “Уран Дүшэ” нэгэдэлэй гэшүүн, ирагуу найрагша, бултанда мэдээжэ арадай дархан Валерий Дашеевич дайнай ба ажалай ветеран, суута барилгашан, модошо дархан Даша Намсараевич эсэгымни 100 жэлэй ойдо зорюулая гэжэ һанамжалаа. Тиигээд нютагайнгаа солото ветерануудые хүндэлжэ, энэ мүрысөөнүүдые заншалта болгое гэжэ дурадхаа. Иимэ урагшаа һанаатай, урма зоригтой хүнэй дурадхалые хүндэтэйгөөр бидэшье, нютагайнь зоншье дэмжээбди, - гэжэ Александр Панжиевич онсолоо. - Иимэ мүрысөөнүүд ганса барилдаа, тамир хүгжөөнэ бэшэ, зониие нэгэдүүлнэ. Үсэгэлдэр үгөө ойлголсонгүй, нюрга нюргаараа харалсашаһан хүнүүд эблэржэ, нютаг нугынгаа нэрэ солын түлөө оролдоно. Зуун табяад, заримдаа үлүүшье эдир тамиршадые һайн һайханаар, элбэг дэлбэгээр угтахаяа шармайн, бултадаа эб хамта оролдоно ха юм, - гэжэ юундэ нютаг нютагуудта мүрысөөнүүдые үнгэргэдэгөө Захааминай ДЮСШ-гай захирал элирхээлээ.
Эмхидхэл
Эрдэм болбосоролой гуламтын ажалшад, багшанар бултадаа 2015 онһоо түрэл һургуулияа даажа абаһан Алдар Романович захиралтаяа эмхидхэлэй ехэ ажал ябуулаа. Һургуулида ороходо, нютагай бэрхэ ажалшад, солото хүнүүд тухай 33 зураглал угтана. Тэдэ ехэнхидээ “Буряад үнэндэмнай” толилогдоһон очерк, зураглалнуудай буулгабаринууд гэжэ анхараабди. Үетэн нүхэрэймни хүбүүн, һургуулиин захирал Алдар Жалсанов:
- Илангаяа бага һууринуудай зондо иимэ мүрысөөнүүд тон шухала гэжэ һананаб. Бидэ үхибүүдээ холын хотонуудаар ябуулха ехэ аргагүйбди. Теэдшье багахан һургуулидамнай өөрын багша- һоригшо үгы. Тиимэһээ үхибүүдэй һонирхол татаха, үетэнөөрөө уулзажа, танилсажа байхадань, саашанхи замдань ямар ехэ туһатайб даа. Түрэлхидыньшье ехэ юумэ ойлгожо абана. Һургуулитайл хадамнай иимэ ехэ аймагай мүрысөөн үнгэргэгдэжэ байна гэжэ булта ойлгоо. Тиимэһээ һургуулияал арга шадалаараа дэмжэжэ байхабди гэжэ мэдүүлээ, - гэжэ урмашана.
Буряад Уласай Арадай Хуралай һунгамал Виталий Лыгденов:
- Энэ шухала хэрэгнай бага, ехэшье һаа, ганса Захаамин аймагта бэшэ, бүхы Буряадтамнай жэшээ болоно. Мүнөө сагта илангаяа багахан нютагуудаа ажана амгалан байлгаха хэрэгтэмнай ехэ туһа тулгуури болоно. Иимэ ехэ мүрысөөнүүдые үнгэргэжэ байһан дунда һургуулитай нютаг хэзээдэшье бүхэхэгүй, - гэжэ онсолоо. – Тиихэдээ ганса сүлөөтэ барилдаагаар бэшэ, харин олоной хабаададаг волейбол, баскетбол, футбол, хоккей мэтын наадануудые эмхидхэжэ үнгэргэхэ хэрэгтэй, - гэжэ хэлээ. - Нютагаймнай суута Жамцын Даваажав Москвагай олимпиадын мүнгэн шанда хүртэжэ, Монгол гүрэн түрын бүхы ехэ шагналнуудынь абаа һэн. Тиихэдэ Санагаһаа угтай угаа алдар суута барилдааша Дариин Дамдинай дурасхаалда буряад барилдаагаар мүрысөөнүүдые Санагадаа, Ёнгорбойдоо үндэр ехэ хэмжээндэ үнгэргөө бэлэйбди. Эдэ ехэ нэрэ солотой Даяар дурсагдаха (хэтэ мүнхэдэ) Дархан абаргануудайнгаа нэрэ солые дээрэ үргэжэ ябаял даа! Эдэ жэшээнүүдһээ удхалхада, Нурта нютагһаа ерээдүйдэ суута барилдаашадай гарахань дамжаггүй,– гэжэ аятайхан хэлэжэ, зондоо ойлгуулаа.
- Тоонто нютагһаан ямаршьеб даа шалтагаанаар гаража ошоһон, илангаяа Улаан-Үдэ шадар байрлаһан нютагаймнай зон олон. Тэдэ тоонто нютагайнгаа хүгжэлтэдэ өөһэд өөһэдынгөө хубитые оруулхаар бэлэн. Тэдэниие баһа дэмжэхэ ёһотойбди. Энэ талаар эгээл эдэбхитэй зомнай багшын ажалай ветеранууд болоно, - гэжэ багша-һоригшодой хүбүүн, Росрыболовствын Байкало-Ангарска хүтэлбэриин орлогшо захирал Роман Гармаев сэхэ мэдүүлээ.
Үнэхөөрөөшье, Нурта нютагһаа удхатай Василий Бадмажапович ба Дора Гармажаповна волейболистнуудай хүбүүнэй иигэжэ хэлэхэнь гайхалгүй гэжэ нуртаархин анхаралтайгаар шагнаа. Саашань хэлэхэдээ, Роман Васильевич энэ тамирайтнай байшангые шэнэлхэдэ, арга шадалаараа туһалхаб гэжэ найдуулаа.
- Улаан-Үдэ хотын һунгамалнуудай Зүблэлэй һунгамал Геннадий Доржиевтай Захаамин аймагтаа дүрэ буляалдалгын барилдаа хүгжөөхэ түсэл табяабди, - гэжэ Виталий Лыгденов хэлэбэ. – Буряадай мэдээжэ багша-һоригшо Константин Хангаловые уряабди. Бэрхэ багша мүнөө хоёр уулзалга манай һоригшодтой, барилдаашадтай үнгэргэжэ, олон юумэ харуулжа, заажа үгөө. Энэ хэрэг һайн үрэ дүн аймагтамнай асарха гэжэ этигэнэбди, - гэжэ арадай һунгамал найдуулаа.
Холо ойроһоо буужа, барилдаанай найр хараһан олон тоото айлшад, энэ мүрысөөн Захааминда сүлөөтэ барилдаа хүгжөөлгын удаадахи үшөө нэгэ ехэ шата болоо гэжэ тэмдэглээ.
Хабтай бэрхэ дархан
Нурта нютагайнгаа шарайе алдар солоор гэрэлтүүлһэн, нютаг соогоо Хабтай дархан гэжэ суурхаһан Даша Намсараевич Цыбиков Октябриин хубисхалай жэлдэ мүндэлһэн намтартай.
Эхэ эсэгынгээ, элинсэг хулинсагайнгаа арюун заншалаар ажал хүдэлмэриин оньһон аргануудые оршон байгаалитаяа тааруулан, байдалаа зохёодог һэн. Үхибүүн наһанһаан ажалда атаржажа, хүдэлмэридэ хүдэржэһэн Даша арбаад наһандаа һүхэ барижа, дархалжа эхилээ.
- Нуртымнай бүһэтэйшүүл булта иимэ арадай һургуули гарадаг һэн, - гэжэ нютагаархиниинь хэлэнэ. - Тиибэшье, Даша Намсараевич онсо өөрын зохёохы эрмэлзэлтэй, нарин нягта бүтээсэтэй һэн. Иимэһээл барилга, модоор дархалалга наһанайнь хэрэг боложо, Захааминдаа сууда гараһан юм.
Даша Намсараевичай наһа бараһаар үнихэн сагай үнгэрбэшье, нютагаархидынь аха захатанаа мартаагүй. Нэгэдэхеэр, Нурта һууринай шэмэг боложо, гудамжануудаар жэрылдэһэн бата бэхи байшан гэрнүүдэй олохониинь габьяата барилгашанай уран гараар бүтэһэн. Барилгын модо сабшажа хантабаалхадаа, ханын модон, илангаяа һууриин, сэб сэхэ хэбтэбэ гү, али ямар нэгэн бахана шанха өөдөө зогсоно гү, али зүүлжэ-баруулжаа нахид гэнэ гү гэжэ мэдэхын тула Даша Цыбиковтэ ямаршье зэмсэг (уровень) хэрэггүй бэлэй.
Сэрэгшэ-барилгашан
1941 ондо барилгын батальондо абтажа, хоёр жэл соо Комсомольск- на-Амуре хотын барилгада алба хээ. Удаань 91-дэхи полкын бүридэлдэ Бэшүүрэй саахарай заводые барилсаа. 1945 ондо 892-дохи ябаган полкын сэрэгшээр япон дайнда дайлалдаа.
- Монголой сүл губяар 150 модо ябахадаа, сэрэгшэд хүнэһэеэ хуурайгаар эдихэ аргагүй һэн. Гурбадахи үдэртөө горхондо ерэхэдээ, ямар ехэ жаргал һэм! Зургаан фляжка уһа нэгэ мүһэн уужархёод, долоодохииень эрье дээрэ амталжа ууһанаа абамнай дурдадаг һэн. Тиихэдэ Зэдэеэ һанажа, уһан гээшэ ажамидаралай эрдэни гэжэ зүрхэ сэдьхэлдээ хадуугаа бэлэйб гэжэ хөөрэһыень мүнөөшье болотор һананам, - гэжэ Валерий хүбүүниинь хөөрэнэ.
Дайгаа даража, даагаяа һүүлдээд ерэһэн сэрэгшэ-барилгашан түрэл тоонто нютагаа хүгжөөн мандуулха хэрэгтэ бүхы наһаяа, арга шадалаа, уран наринаа зорюулаа. Нютагайнгаа хүн зоной гэрнүүдые, колхозойнгоо хамтын байрануудые, фермэ, обин, һургуули, эмшэлэлгын пунктнуудые няд байтар барилсаа, Санагын дасан дугануудай нарин хэрэгсэлнүүдые бүтээлсөө.
Суута дарханиие 1971 ондо Монголой Булган аймагта модон гэрэй барилгые жэшээтэ болгон харуулхыень уряа юм. 4-5 хүбүүдээр богонихон саг соо модон гэр барижа гайхуулаа бэлэй. Баяртай монголнууд Хүндэлэлэй үргэмжэлэл барюулжа, манай эгээ ехэ найз гэжэ хүндэлөө бэлэй.
1956 ондо “Буряад-Монголой АССР-эй эрхим барилгашан” гэгдэжэ, 1968 ондо “РСФСР-эй хүдөө ажахын социалис урилдаанай отличник” гэһэн нэрэ зэргэдэ хүртөө. Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнай II шатын орденоор, Германиие, Япониие илаһанай түлөө, “Габьяата ажалай түлөө”, В.И. Ленинэй 100 жэлэй ойдо, “Ажалай ветеран” медальнуудаар шагнагдаһан.
Эгээл сэнтэйнь юуб гэбэл:
Алдар нэрэтнай зоной сэдьхэлдэ
Алтан үзэгөөр аржыса бэшээтэй:
“Хабтай манай дархан”.
Уран нарин Хабтай дархан тухай домог болоһон түүхэнүүд олон.
Борис Молосоев нэгэ хөөрөө иигэжэ дэлгээ:
-Улаан-Үдэһөө урда сагта ноёд ерэбэ даа. Үндэршье, уташье манай дабаанууд, хадын харгынууд гэжэ мэдээжэ, авто-хүлэгэйнь балоон тэһэрээ. Нурта хүрэтэрөө запасканиинь һалаа. Тиихэдэнь Даша Намсараевич мөөрыень модоор өө-мөөгүйгөөр тааруулжа хээд, гэдэргэнь ябуулаа гэһэн зугаа дуулаһан байнаб.
- Би өөрөө хараа һэм. Хүбшэдэ үбһэндэ ябахадамнай, косилкаяа шэрэдэг трактораймнай эбдэршөөд, яаха-хээхэеэшье ойлгожо ядашоод байтарнай, Хабтай үбгэн ерэжэ, хагнаажа залгаад, үрөөд-баряад, тракторымни ябуулгажархёо бэлэй,- гэжэ Дансаран ахатан хөөрөө.
Юумэн бүхэн эхитэй, захатай
Иимэ ехэ мүрысөөнүүдые үнгэргэхэдэ, эхи заханиинь ехэ удхатай гэжэ мэдээжэ. Тиимэһээ эдэ үйлэнүүдые уран хурса хэлэтэй, хонгёо шанга хоолойтой хүнүүд ябуулхадаа һайн байдаг. Энэ найрта эгээл иимэ эрилтэнүүдтэ таараһан Вадим Шагдуров Эльвира Соктоева хоёр хүтэлөө.
Аймагай дуу, хатарай арадай “Захаамин” бүлгэмэй (хүтэлбэрилэгшэд: Буряадай соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ Николай Тарбаев, баһал иимэ ехэ нэрэ зэргэдэ мүнөө жэл хүртэһэн Валентина Санжиева) уян нугархай хатарша эдир дангинанууд буряад арадайнгаа сог залитай хатараар мүрысөөндэ зали оруулжа шадаа. Хажуугаарнь огсом һайхан хүгжэм зэдэлүүлжэ, тушаалта нюурнуудай, хүндэтэ айлшадай амаршалгын үгэ бүхэниие тодоор дамжуулжа байһан энэл ансамблиин Хорло Цыденовае хүндэтэйгөөр тэмдэглэе.
Хүндэтэ айлшад
Барилдаанай найрта холо ойроһоо айлшад олоороо ерээ. Хүндэтэ айлшадые хургаа даран тоолое: Буряад Уласай Арадай Хуралай һунгамал, Улаан-Үдэдэ ажаһуудаг Захааминһаа гарбалтай зоной “Хадата Захаамин - XXI зуун жэл” эблэлэй түрүүлэгшэ, Буряадай волейболой федерациин түрүүлэгшэ Виталий Лыгденов, Захаамин аймагай засаг даргын зүбшэлэгшэ Борис Молосоев, аймагай тамирай таһагай дарга Борис Осодоев, Буряадай арадай артист, “Хадата Захаамин - XXI зуун жэл” эблэлэй түрүүлэгшын орлогшо Батор Санданов, сагдаагай полковник, “Эрэлхэг зоригой түлөө”, “Эсэгэ оронойнгоо үмэнэ габьяагай түлөө” I-II шатын орденуудай кавалер, “Шэн зоригой түлөө” медаляар шагнагдаһан Роман Гармаев, Даша Намсараевичай одхон хүбүүн, энэ найр эмхидхэгшэ арадай дархан, багша, ирагуу найрагша, сүлөөтэ барилдаагаар СССР-эй спортын мастер Валерий Цыбиков, Эрхүү хотоһоо ерэһэн Даша Намсараевичай аша хүбүүн Баир гээд лэ тооложол байбал, хургануудшье хүрэхэгүй байна.
Эгээл хүндэтэй айлшад Нуртын аха заха таабай төөбиинэр байгаа: Доржо-Сырен Дымбрылов наһанайнгаа нүхэр Светланатаяа, Гонгор Дармаев, Даша-Доржо Цыренов, Екатерина Дармаева, Иван Бальжанов, Цырен-Долгор Санжиева гэгшэд болоно.
Эрхимүүд шалгараа
Багахан Нурта нютагай зон бултаараа шахуу сугларжа, нютагтаа үнгэргэгдэжэ байһан мүрысөөгөөр ехэтэ һонирхоо. Тиигээд лэ, нютагайнгаа хүбүүдыел һайн барилдаһай даа гэжэ үнэн зүрхэнһөө һанаагаа зобоо ааб даа. Эдир нуртаархин найдалыень хүсээжэ, шангай һууринуудта орожо шадаа. 42 килограмм шэгнүүртэ Солбон Мартынов илалта туйлаа. Харин тэрэнэй эхир Содном хүрэл медальда хүртөө. Үшөө 46 болотор шэгнүүртэ Буда Балданов болон 63 хүрэтэр шэгнүүртэ Бальжинима Балданов баһал хүрэл медальуудые абажа шадаа.
Даша Цыбиковай 100 жэлэй ойтой дашарамдуулан, мүнхэ дурасхаалдань зорюулагдаһан дүрэ буляалдалгын аймагай барилдаанда илажа гараһан эдир барилдаашадые хүндэтэйгөөр нэрлэе:
29-хэн килограмм шэгнүүртэ барилдаһан эгээл багашуул сооһоо - Сахирай интернат-һургуулиин шаби Дэмбрэл Шагдуров; 32 соо - Хуртагын Даба Цыренов; 35 соо - Сахирай интернат-һургуулиин Лупсан Жалсапов; 38 соо – Ёнгорбойн Хэшэгто Галданов; 42 соо – Нуртын Солбон Мартынов; 46 соо – Үлэгшэнэй Денис Гармаев; 50 соо – Михайловкын Буянто Баиров; 54 соо – Утаатын Борис Доржиев; 58 соо – Михайловкын Борис Батуев; 63 соо – Үлэгшэнэй Бато-Жаргал Гармаев; 69 соо – баһал Үлэгшэнэй Сандан Гармаев; 69-һөө дээшэ шэгнүүртэн сооһоо баһал Үлэгшэнэй Александр Тубшинов илажа гараа.
Эгээл олон медальнуудые абажа шадаһан Үлэгшэнэй Бальжин Доржиевич Ульзетуевай барилдаашад түрүү һуури эзэлжэ, Даша Цыбиковэй нэрэмжэтэ Кубогта хүртөө.
Эндэ илаагүйшье һаа, иимэ ехэ удха шанартай мүрысөөндэ хабаадалсааб гэжэ һанажа, саашанхи харгыгаа нээхэ хэрэгтэй гэжэ бэшэ эдир барилдаашадта ханданабди.
Нээлгэнэй баяр ёһололдо Валерий Дашеевичэй хэлэһээр:
- Мүнөө үеын хүн гурбан тулгатай байха ёһотой: хэлэн, соёл, тамир. Буряад, ород хэлэнүүдээ мэдэхэһээ гадна, мүнөөнэй хүн үшөө нэгэ хари хэээр шада-ядашье харилсажа шадаха ёһотой. Хаанашье ябахадаа, хэнтэйшье харилсахадаа, түрэл арадайнгаа дуу хүгжэм, хатар наада, уран зохёол мэдэхэгүй хүн хэндэшье тоогдохоёо болёо. Тамирай талаар һула хүниие, илангаяа бүһэтэйшүүлые хэн хүндэлхэб даа. Үшөө тиихэдэ, Олимпиин, Дэлхэйн абаргануудые тон ехээр сэгнэжэ, мүнгэ сангаар гамгүй хангажа, гэр бараа үгэдэг болоо. Тиимэһээ, хүбүүд басагад, хэн янгүй бэеэ һоригты, һурагты!
Саашадаа энэ мүрысөөгөө яажа үнгэргэбэл һайн бэ?
Энэ шухала асуудал хэлсэгдэхэдээ, олоной һанал хубаарба. Мүнөө Даша Цыбиковэй дурасхаалда зорюулагдажа үнгэргэгдэһэн барилдаа үүсхэгшэ Валерий Дашеевич хүбүүниинь Нурта нютагайнгаа хүндэтэ, алдар солото хүнүүдтэ зорюулжа, жэл бүхэндэ үнгэргэжэ байбал болохол байгаа гэжэ һанамжална. Харин иимэ мүрысөөнүүдые үнгэргэдэг Захааминай ДЮСШ-гай захирал Александр Норбоев, илангаяа Нурта мэтэ бага нютагуудта хоёр жэлдэ нэгэ удаа, гэбэшье тон ехэ бэлэдхэлтэйгээр, һайнаар, удхатайгаар үнгэргэбэл таатай байха гэжэ тоолоно. Теэд энэмнай нютагаархинайл шиидхэхэ хэрэг ха юм даа. Өөһэдынгөө шадал сэгнэжэ үзөөд, иимэ ехэ үүргэ хэзээ, хэдыдэ даажа абахаяа мэдүүлхэ юм ааб даа. Тиигэбэшье, урашуулай, эрхим дархашуулай тоонто Нурта нютагай зон дуутай суутай, нэрэ солотой зоноо үргэжэ, мүрысөөнүүдые үнгэргэжэл байха гэжэ найдагдана. Юундэб гэхэдэ, Нуртаһаа уг гарбалтай багшын ажалай ветеранууд Дора Гармажаповна Чимитова, Бадма Гомбоевна Базарова түрүүтэй ехэ удхатай түсэл зохёожо байна. Энэ түсэлдэ баһал нютагтаа тамир, тэрэ тоодо заншалта буряад болон дүрэ буляалдалгын барилдаа хүгжөөхэ гэһэн түлэб гол һуури эзэлнэ. Энэ түсэл соо арадай дархан Валерий хүбүүн абынгаа һургаһан ураниие мүнөө даажа ябахадаа, ажабайдалай үргэн харгыда гаража, нэрэ солоёо дуудуулжа ябахадаа, омогорхон баярлажа, эсэгынгээ дурасхаалда зорюулжа, уран гараараа үйһөөр урлаһан 108 бүтээлнүүдээ “Абын дамжуулһан алтан һургаал” гэжэ залуу зандан үетэндэ һургаал болог гэжэ бэлэг бариба:
Булта зоноо омогорхуулһан,
Бүхэшүүлэй соло дуудуулхаар,
Багаһаан барилдаанда ябуулһан
Баабай минии - бурхан даа!
Иигэжэл эхэ эсэгэеэ хүндэлжэ ябабал, Хии моринтнай өөдөө хүхэ номин тэнгэреэр намилзажа, һанаһан һайхан хэрэгтнай номуун ёһоор бүтэжэ, аза жаргалтай ябахат! – гэжэ арадай дархан, мэдээжэ багша, ирагуу найрагша Валерий ЦЫБИКОВ һайн һанаагаар, һайхан заяагаар энэ ехэ мүрысөөндэ хабаадагшадтаа, айлшадтаа үреэбэ.
Сэнгэ РИНЧИНОВ
Герман НАМЖИЛОВАЙ гэрэл зурагууд