Ёһо заншалаа алдахагүйн түлөө

Похрообой үдэр Эрхүү хотодо Шэнэ жэлдэ зорюулагдаһан хэмжээ ябуулга эмхидхэгдээ. Байгал шадарай дэбисхэртэ ажаһуудаг Үндэһэн арадуудай соёл хүгжөөлгын түб Эрхүү хотын ажаһуугшадта һонирхолтой үйлэ хэрэг эмхидхээ.

- Луу жэлэй эхиндэ бидэ иимэ хэмжээ ябуулга түрүүшынхиеэ эмхидхэһэн байнабди. Бууза бэлдэлгын мастер-класснай олондо илангаяа һайшаагдана. Яагаад мяхыень, талхыень бэлдэхэб гэжэ сугларагшадые һурганабди. Мүн лэ бууза зүбөөр эдихэ хэрэгтэй бшуу. Энээндэ хүнүүд баһал һурана. Буряад арадай шагай наадан олоной һонирхол татана. Ёохор хатарта һураха дуратайшуул жэлһээ жэлдэ олошорно. Иимэ мастер-классуудые Эрхүү хотынхидтэ хоёрдохиёо үнгэргэжэ байнабди. Өөрөөшье гэр бүлөөрөө ехэ дуратайгаар хабаадалсанаб, - гэжэ түбэй захирал Александр Стариков хөөрэнэ.

“Инсайт люди” гэһэн продюсерска түбэй дэргэдэ октябриин 17-до, энэ хэмжээн дахинаа үнгэргэгдөө. Баруун буряадууд Шэнэ жэлэй һайндэрые угтахаяа Свирск хотодо сугларха. Октябриин 19-дэ “Шэнэ жэл” гэһэн хэмжээ ябуулга залаар дүүрэн харагшадые суглуулха гээд багсаамжалагдана.

Иимэ үйлэ хэрэг 2021 ондо түрүүшынхиеэ эмхидхэгдээ һэн. Жигаловскэ, Ангарска аймагуудта, Черемхово хотодо урдахи жэлнүүдтэ Шэнэ жэлэй һайндэрые угтан абаа.

- “Соёл болон урлалай ажаябуулагшад Эрхүү можын ажаһуугшадта” гэһэн можын түсэлэй гуримаар шэнэ жэлые намартаа угтанабди. “Алтаргана” гэһэн Бүгэдэ буряадуудай фестивальда хабаадаһан уран дархашуулайнгаа бүтээлнүүдые сугларагшадта харуулхабди. Шагай наадаар, ёохор хатараар, каллиграфяар мастер-классууд эмхидхэгдэхэ. Томо тоглолтодо мэдээжэ бүлэгүүд, дуушад, хатаршад хабаадаха. Арадай “Ангара” гэһэн хатарай ансамбль, дуушад Анна Иннокеткина, Ольга Болдырева, Екатерина Батудаева, Ангарска аймагай Одинск һууринай уран һайханай бүлгэм сугларагшадые баярлуулха. Свирск хотын ажаһуугшад олоороо сугларжа, Буряадаймнай шэнэ жэлые угталсаха бэзэ гээд найдагдана. 2023 ондо иимэ найртамнай Черемхово хотын хүнүүд олоор ерээ һэн, - гэжэ захиралай орлогшо Серафима Балданова хөөрэнэ.

Хүүгэдэй “Алтан туяа”

Жэлэй хугасаада Байгал шадарай дэбисхэр дээрэ ажаһуудаг үндэһэн арадуудай соёл хүгжөөлгын түб олон тоото һонирхолтой, гайхамшагта хэмжээ ябуулгануудые эмхидхэжэ, ажаһуугшадаа баясуулна. Хүүгэдэй уран бэлигэй “Алтан туяа” гэһэн можын фестиваль эгээл томониинь болоно гэхэдэ, алдуу болохогүй.

Аза талаантай хүүгэдые Ангарска районой Одинск һуурин октябриин 25-да угтахаяа бэлдэжэ байна.

- 2006 онһоо “Алтан туяа” гэһэн фестивальнай эмхидхэгдэнэ. Эрхүү можодо эгээл томо хэмжээн болотороо ургаа. Бэлиг шадабарияа Усть-Ордагай тойрогой бүхы зургаан аймагай, Ойхоной, Качугай, Ангарскын, Эрхүүгэй районуудай буряад угай 7-17 наһатай үхибүүд дуратайгаар хабаадана. Жэл бүри 400 гаран хүбүүд, басагад бэлигээ харуулна, - гэжэ түбэй олоной хабаадалгатай хэмжээнүүдые эмхидхэлгын таһагай найруулагша Николай Хамгушкеев мэдээжэ болоһон фестивальтай танилсуулна.

“Алтан туяагай” дүрим гуримууд жэл бүхэн һэлгэгдэнэ. Энэ удаа фестиваль гурбан урилдаанһаа бүридэнэ. “Талын булжамуур” гэжэ нэрэтэй урилдаанда буряад эстрадын дуунуудые хангюурдадаг үхибүүд сугларха. “Буряад хүнэй нэгэ үдэр” хүүгэдэй аман зохёолой бүлэгүүдые нэгэдүүлнэ. “Далайн долгин дээрэ” гэһэн шата хатарта дуратайшуулые баярлуулха юм.

- Манай фестивальда хабаадаһан хүбүүд, басагад саашадаа мэдээжэ соёлой хүдэлмэрилэгшэд болоно, элдэб конкурснуудта, урилдаануудта амжалтануудые туйлана. Жэшээлбэл, һүүлэй хоёр “Алтарганын” гоо һайхан басагадай урилдаанда шалгарһан Ольга Балдаева, Зоя Хартанова гэгшэд “Алтан туяада” хабаадаһан юм. Мүнөө жэлэй “Алтарганын” эссе бэшэлгын урилдаанда Алина Халматова оролсоо. Бишье баһа “Алтан туяада” хабаадаһан байнаб, арадай дуунай мүрысөөндэ оролсооб. Нэгэ дахин аман зохёолой бүлгэмөөрөө “Зөөхэйн наада” харуулаабди, - гэжэ Николай Хамгушкеев хөөрэнэ.

Ангарска районой Одинск һууринда ганса буряадууд ажаһуудаг. Анханһаа энэ нютагта хонгоодор угтайшуул, ехэнхидээ шошоологууд байһан. Харин мүнөө үедэ бусад буряадууд, илангаяа эхирэд, булагад, хори олон болонхой.

Гэр бүлын наадан

Буряад угтай гэр бүлэнүүд өөрын тусхай фестивальда суглардаг. “Живые традиции» гэһэн хэмжээн мүнөө жэлдэ ноябриин 28-да болохоор түсэблэгдэнхэй. Гурбадахи жэлээ тус һайндэр Усть-Ордынский тосхоной “Хаан юрта” гэһэн амаралгын газарта эмхидхэгдэхэ юм.

- Манай хэмжээ ябуулга Гэр бүлын жэлдэ зорюулагдана. Можын фестиваль 2019 онһоо эхи абаһан түүхэтэй. Түрүүшын “Танилсая, бидэбди!” гэһэн шатада хабаадагша гэр бүлэнүүдтэй танилсанабди. Хаанаһаа ерээб, ямар угтайб гэжэ байгаад тэдэ хөөрэнэ. “Бэлигтэй бүлэ” гэһэн удаадахи шатада гэрэй гэшүүд олон талаар бэлиг шадабаритай байһанаа харуулха ёһотой. Юу харуулхаяа өөһэдөө шэлэн абана. Дуулахашье, хатархашье шадалаа харуулна, уран гартай бэлигтэйшүүл бүтээлнүүдээ дурадхана. Хабаадагшад бүлынгөө эгээл дуратай эдеэ тэрэ дороо бэлдэхэ даабаритай. “Хаан юрта” иимэ арга боломжо маанадта үзүүлнэ. “Энеэлдэе” гэһэн видеоролигуудай шата анха түрүүшынхиеэ оруулаабди, - гэжэ түбэй заншалта соёлой таһагай ахамад мэргэжэлтэн, дуушан Анна Иннокеткина дуулгана.

Үндэһэн арадуудай соёл хүгжөөлгын түбэй захиралай орлогшо Серафима Балданова гэр бүлөөрөө 2019 ондо түрүүлжэ гараһан юм. Усть-Ордын тойрогой Оһын аймагай Бэлшэр һууринай сомон дарга Вячеслав Хартанов гэр бүлөөрөө 2023 ондо эрхимлээ.

Эмхидхэгшэдэй мэдүүлһээр, жэлһээ жэлдэ хабаадагшадай тоо олошорно. 2023 ондо эндэ 10 гэр бүлэ оролсоһон аад, мүнөө жэлдэ энэ тоо олошорхоор хүлеэгдэнэ.

Байгал шадарай дэбисхэр дээрэ ажаһуудаг үндэһэн арадуудай соёл хүгжөөлгын түб ганса буряадуудта хабаатай хэмжээ ябуулгануудые үнгэргэнэгүй. Жэлэй хугасаада эвенк, тофалар арадуудай һайндэрнүүд эмхидхэгдэжэл байдаг юм. Октябриин 19-дэ Ербогачен тосхондо “Арчалдын” гэһэн найр наадан Эрхүүгэй можодо ажаһуудаг эвенк угтайшуулые суглуулхань.