Ниигэм 24 aug 2023 616

Гунан дэлхэй: Шоргоолзод – һархяагай зомбинууд

Байгша жэлдэ ехэ хура бороотой байжа, һархяагууд элбэгээр ургаба. Дэлхэй дээрэ эгээл урдын ба таабарита, амитад ба ургамал хоёрой хоорондохи зүйлнүүд – hархяагууд. Динозаврнуудhаа холо урид бии болоhон гэдэг.

© фото: Светлана Добрынина

Кордицепс гэhэн hархяаг үтэ хорхойнуудые ёhото зомби болгохо аргатай гэжэ эрдэмтэд элирүүлhэн. Жэшээнь, амилдаг системэ руунь кордицепсын үриинь шунгажа ороhон шор­гоолзон бутаяа мартажа, тэрэ hархяагай үдэн ургахада, зохид таарамгай hуури бэдэржэ оло­дог. Тэндэ ошоод, зомби-шоргоолзон халуун хүйтэнэй, хуурай нойтоной талаар тааралдаhан ургамалай набшаhанай ара талаhаань зоолдоод байшадаг. Нэгэ-хэды болоод, досоонь тэн­жэн ургаhан hархяаг шоргоол­зоной духыень сүмэлжэ гараад, шэнэ алууршан - үринүүдые шэ­дэн тараадаг.

«Весёлка» гэжэ hархяаг Гин­нессэй рекордын ном соо ороhон. Тэрэ 2 минутын туршада 1 см урга­даг гайхамшагтай.

Ой соо hархяаг түүхэ үедөө шангаар хөөрэлдэхэ, хараал шэ­рээл табиха хэрэггүй: hархяагууд хоргодошодог. Мүн лэ арадай тэмдэгээр, эхэнэр хүн hархяаг зүүдэндээ үзэбэл, hаяын сагта хээлитэй болохо, харин бүhэтэй хүн – бэеынгээ энхэ элүүртэ онсо анхаралаа табиха ба элдэб эхэнэрнүүдтэй hальхай ябадал на­рилха ёhотой.

Дэлхэйн элдэб булангуудаар түб түхэреэнээр дүхэриглэжэ ургаhан hархяагууд гайхуулдаг. Тэдэниие альбан шүдхэрэй гү, али гэбэл, алта мүнгэнэй нюуса була­шын hууринууд гэhэн тайлбари­тай ха.

Россида эгээл суутай «сагаан hархяаг» ургадаг. Тэрэнэй бүридэлдэ туберкулёзой, элдэб яра шархануудай бактеринүүдые сарадаг антибиотик, hужуурай булшархайн үбшэнгүүдые эдэ­гээдэг, хүнэй үhэ, хюмhа, арhа hайжаруулдаг, бүхэжүүлдэг тусхай зүйл олдоhон. Ёhото бүхэли аптекэ!

Автор: Баярма БАТОРОВА

Фото: Светлана Добрынина