
Үнгэрэгшэ hуралсалай жэлдэ Агын тойрогой найман сэсэрлигтэ ганса буряад хэлэтэй бүлэгүүд нээгдэhэн байна. Агын тойрогой сэсэрлигүүдэй буряад хэлэнэй багшанар, хүмүүжүүлэгшэд семинарта эдэбхитэйгээр хабаадаба.
Педагогикын эрдэмэй доктор, профессор Сономбал Цыденович Содномов, Улаан-Үдэ хотын “Ая ганга” сэсэрлигэй хүмүүжүүлэгшэ Баирма Николаевна Цыренова, Хэжэнгын аймагай “Жаргал” сэсэрлигэй багша Амгалан Аюшеевна Доржиева, Бэшүүрэй аймагай Шэбэртэ нютагай “Ая ганга” сэсэрлигэй хүмүүжүүлэгшэд Майя Чимитцыреновна Чимитова, Светлана Гавриловна Цыбикова гэгшэд дэлгэрэнгы элидхэл хэлэбэ. Элидхэгшэдэй хэжэ байhан ажал тухайгаа хөөрөөн бултанда hонирхолтой байгаа, семинарта хабаадагшад тэдэниие анхаралтайгаар сонособо.
Профессор Соном Цыденович элидхэлдээ тоонуудые хэрэглэжэ байгаад, буряад түрэлхи хэлэ үзэлгөөр 2019 ондо ямар байдал байгааб, мүнөөдэр ямар байдал үзэгдэнэб гэжэ шэнжэлгэ хэжэ байhан тухайгаа хөөрэбэ. Эжы, аба, нагаса эжы, үбгэн аба, гэртэхин - булта үхибүүнэй хажууда буряадаараа хөөрэлдэжэ, оршон тойрон байдал тогтоохые оролдохо, үхибүүе сэсэрлигтэ абаашахадаа, асархадаа, буряадаараа харилсахые оролдохо шухала. Үхибүүн ойлгоно гү, үгы гү – хамаагүй: “сайгаа ууя даа, кашаа эдие даа, сайшни халуун байна, hэблээд үгэхэм гү” гэхэ мэтээр хандажа, ойлгоногүй гэжэ hанангүй хөөрэлдэжэл байхада шухала. Зохидхоноор, зүбөөр, урин хоолойгоор эхэ хэлээрээ хөөрэлдэжэ байхада, үхибүүн сэдьхэлдээ хадуужал байха, үгын нөөсэ сугларжал байха. Хэлэhэн абяануудые дууряалгажа hургаха шухала, тиигээд гэнтэл үхибүүн үгүүлжэ эхилхэ гэжэ ажагладаг байна. Сэсэрлигтэ зураг зуража байна гү, али газаа гараад наа- дажа байна гү, буряадаараа хөөрэлдэжэл байхада, үрэ дүнтэй байха гэжэ анхарагдана. Онтохо хөөрэлдэхэ, дуу дуулалдаха, наадаяа наадаха гэхэ мэтэ элдэб арга маяг олохо хэрэгтэй. Дуугархадаа тулюур үхибүүн бэрхэ дуугардаг хүбүүе hажаалдажа эхилхэ. Багша ажалдаа зохёо- хы арга маяг хэрэглэхэдэнь, зүрхэ сэдьхэлээ зорюулжа заахадань, үхибүүд буряадаараа дуугаржа эхилхэ, багшын ажалда үрэ дүн харагдаха.
Семинарта хабаадагшад “Үльгэр” сэсэрлигтэ ошоходонь, сэсэрлигэй хүмүүжэмэлнүүд “Зуунай нэгэн” гэжэ зүжэг харуулаа. Үхибүүд буряадаараа hуража байhан шадабарияа харуулаа, маг- таалда хүртөө hэн.
- Манай сэсэрлигэй үхибүүд айлшадта “Зуунай нэгэн” гэжэ зүжэглэмэл наада харуулаа. Энэ семинарта хабаадажа, өөрынгөө ажалда хэрэгтэй олон юумэ мэдэхэ болооб. Иимэ онол арга хэрэглэмээр байна гэжэ хадуужа абааб. Ехэ ашаг үрэтэй уулзалганууд болоо гэжэ hананаб, - гээд, Агын “Үльгэр” сэсэрлигэй буряад хэлэнэй багша Димчигма Цыбенжаповна Цыбенжапова hанамжаараа хубаалдаба.
- Манай “Далай” сэсэрлигэй аха бүлгэмэй үхибүүд “Хоридой мэргэн” гэжэ зүжэг харуулаа, хатараа, наадаа. Хүмүүжүүлэгшэд хатар заагаад үгөө, сээжэлдэхэ үгэ хүүрыень би зохёогооб, тааруулааб. Түрэлхидэй дэмжэлтэ, туhаламжа ехэ хэрэгтэй байдаг. Түрэлхид багшын ажал ойлгодог, бидэ түрэлхидтэй суг хамта ажалаа ябуулдагбди, - “Үльгэр”, “Далай”, “Ручеёк” гэhэн сэсэрлигүүдэй үхибүүдтэй, хүмүүжүүлэгшэдтэй уулзаабди. Бэрхэ үхибүүд байна. Багшанар ехэ ажал хэдэг, оролдодог байна гэжэ хараабди. Өөрынгөө ажалда хэрэглээд үзэхэб гэжэ hанааб. Иимэ уулзалганууд хэрэгтэй байна. Олон юумэндэ hуранабди, - гэжэ Хэжэнгын “Жаргал” сэсэрлигэй буряад хэлэнэй багша Амгалан Аюшеевна Доржиева хөөрэбэ.
- Үхибүүдые эрдэм номдо hургаха, хүмүүжүүлхэ хэрэгтэ түрэлхи хэлэн гээшэ ехэ шухала үүргэ дүүргэдэг. Буряад хэлээ мэдэхэ, буряадаараа хөөрэлдэдэг байхадань, үхибүүдтэ өөhэдтэнь ерээдүйдэ хэрэгтэй байха. Буряад хэлэн намда өөртэмни хэрэгтэй, үхибүүдээрээ суг Эхэ хэлэндээ бүри ехээр hуранаб. Буряад Эхэ хэлэмнай багашуулда хэрэгтэй, буряад арад зондомнай хэрэгтэй. Иимэ ажал хэжэ байhандаа баяртай ябадагби! - гэжэ Улаан-Үдэ хотын “Ая ганга” сэсэрлигэй багша Баирма Николаевна Цыренова урма зоригтойгоор хэлэбэ.
Автор: Намжилма БАЛЬЖИНИМАЕВА
Фото: Намжилма Бальжинимаевагай дурадхаһан гэрэл зураг