Эрдэнитэ хүмүүн түрэл

Николай Дабаевич 33 наhатайдаа «Буряад үнэндэ» ерээд, наhанайнгаа амаралтада гаратараа хүдэлөө. Түүхын, шажан мүргэлэй болон уран зохёолой удха түгэлдэр ста­тьянуудынь буряад журналистикын алтан жасада бодото hуурияа эзэ­лэнхэй. Ород hургуулида hураhан, дээдэ hургуулиин ород хэлэ бэшэ­гэй таhагые Улаан дипломтойгоор дүүргэhэн намтартай.

Гэбэшье буряад хэлэндээ түрэлхиин тоти татасатай байшоо. «Бай­гал» сэдхүүлэй 2013 оной 2-дохи ду­гаарта «Зүй, Мухар-Хүндын уудам­да» гэhэн баримтата туужаhаа хэhэг толилуулжа, бултыемнай гайхуулаа бэлэй. Дундуур зэргын прозаигhаа холо дээгүүр бэшэгдэhэн энэ зохёол соогоо Новоселенгинск hууринда дүтэ, Посаадан буусада – ал­тан тоонтодонь багадань болоhон үйлэ хэрэгүүдые уран гоёор зура­глан бэшээ юм.

Хэжэнгын аймагай сониндо ажа­лайнгаа намтар эхилhэн тухайгаа, сониной редактор Б.Ц. Эрдынеев, орлогшонь Т.Н. Данчинов тухай дур­сан хөөрэдэг hэн. Буряадай бэлиг­тэ сэдхүүлшэн, уран зохёолшо А.Ж. Жамбалдоржиев «Буряад үнэндэ» орохыень зууршалжа, заяанайнь за­май залуур болоhон бэлэй.

«Буряад үнэнэй» hургуули хэ­шээл гарахадаа, пропаганда бо­лон агитациин таhагта эхилhэн юм. Буряад сониной хуудаhануудта эгээл түрүүшынхеэ шажан мүргэлэй «Буян» хуудаhа үүсхэн байгуулhан габьяатай. 1991 ондо Далай багша­тай сэхэ хөөрэлдэжэ, hонирхолтой статья толилуулаа, энэ баримтые нэгэ наhанайм аза талаан гэжэ тоолодог бэлэй. Һүзэг бишэрэлэй асуудалда онсо татасатай байhан тула Бурхан шажантанай «Арьяа Баала» бүлгэмэй түрүүлэгшээр hунгагдаhан, хамба лама Дамба Аюшеевэй шэрээдээ hуухадань дэмжэhэн юм. Тинлэй багшын заабаряар буддын шажанай гол ухаанай дээжэдэ хүртэжэ ябаhанаа тон дээгүүр сэгнэдэг байгаа. Шажан мүргэл тухай мэдэсэнь нэлэнхы ехэ бэлэй.

Н.Д. Бадмаринчинов зохёо­хы ажалтанай, тэрэ тоодо уран зохёолшодой бүтээлнүүд тухай онсо удхата шэнжэлгэнүүдые хэhэн. Тэрэ тоодо Баир Дугаровай, Галина Рад­наевагай, Галина Базаржаповагай, Дулгар Доржиевагай, Николай На­мсараевай, бусадайшье бэлигые үнэн зүрхэнhөө дэмжээ, үргэлсөө. Түрэл Сэлэнгын аймагайнгаа түүхэ, хизаар нютагаа шэнжэлгэнүүд соонь «Сэлэнгын аймагhаа гарбалтай ламанар», «Сэлэнгын монгол-буряадуудай түүхэ» гэhэн шэнжэлэлнүүд оролсоно.

«Нам тухай шангадхаhан тэмдэг­тэйгээр бэшэhэнэй хэрэггүй, хэм соогоо, дундуур гарай сурбалжалаг­ша гээшэб» гээд, өөрыгөө тоолодог бэлэй. Иимэл сомор зан абаритай байhан юумэл даа, манай үнэн нүхэр.

Дээдэ hургуулиин багшанар Ж.С.Сажинов, С.Ш.Чагдуров, Д-Н.Д. Доржиев, «Буряад үнэн» сониной ре­дактор Р.Б. Гармаев, «Буряад үнэн» Хэблэлэй байшангай ахамад захи­рал А.Л.Ангархаев, Буряадай элитэ сэдхүүлшэн Ц. Ц. Дондогой, бусад­шье Николай Дабаевичай мэргэжэл­тэ шадабариие тон үндэрөөр сэгнэ­дэг, хүндэлдэг байhан юм.

«Эрдэнитэ хүмүүн түрэл, боди­сада сэдьхэл, үхэхэ мүнхэ буса ту­хай бисалгал - иимэ удхатай ашата номнолнуудые «Буряад үнэндөө» толилуулhандаа омогорхон ябадаг­би. Манай сонин гайхалтай үргэн арга боломжотой, арадаймнай hэшхэлэй, сэдьхэлэй нангин үлгы гу­ламта мүн» гээд, хүндэтэ ветеран то­олодог бэлэй.

2006 онhоо Н.Д.Бадмаринчинов «Бурятия» сониной эрхилэгшын ту­шаалда дэбжүүлэгдээд, 2012 он боло­тор хүдэлөө. Ород хэлэн дээрэ гара­даг засагай дээдын зургаанай сони­ниие хүтэлдэг, тон наринаар заhан болбосоруулжа, хэблэлдэ бэлдэдэг – энэ шадабаринь дээрээ оройгүй дээдэ гарай мэргэжэлтэн байhыень гэршэлнэ.

«Бурятия» сониной 30 жэлэй ойн баярта хабаадажа байхадаа, нюур шарайдаа урма баяр түхөөн, сэдьхэ­лэй үгэ хэлэжэ байгаа hэн. «Буряад үнэн» сониной 100 жэлэй ойдо бэл­дэн хэблэгдэhэн «Үнэн үүргэ» гэhэн сэгнэшэгүй боти ном соо «Эсэгын дайнда хабаадаhан «Буряад үнэнэй» сэдхүүлшэд», «Олон үе сэдхүүлшэдэй урасхал» гэhэн хэhэгүүдые даажа абаад, харюусалга ехэтэйгээр бэелүүлээ бэлэй.

Буряад хэлэнэй хуби заяан ту­хай үрэ зүрхэеэ хүдэлгэн ябадаг hэн. «Ганса монгол хэлэндээ түшэхэ ёhотой гээд дан эгсэ тулгаhанай хэрэггүй. Дадхааха шухала. Мүн бу­ряад литературна хэлэеэ этэржэ хая­ха бэшэ, гамнаха, хүгжөөхэ хэрэгтэй. Тэрээнгүй бүри газардахабди. Ню­таг хэлэнүүдэй баялигые шадамараар шуун халмаха» - гээд, өөрынгөө hанамжа элирхэйлдэг байгаа.

Буряад сэхээтэнэй эрхимынь, «Буряад үнэнэй» hэшхэлынь, буряад hүзэгтэнэй манлайнь гээд Ни­колай Дабаевичаа бидэ, нүхэдынь, сэгнэнэбди. Бидэндээ ажалдамнай саг үргэлжэ сэсэн ухаата заабаряа­раа туhалжа, дэмжэжэ, дээдын хай­раяа үзүүлжэ ябаа. Хайрата найза нүхэрэйнгөө Деваажинай орон руу мордон ошоhон ушарhаань гэр бүлэдэнь, үри хүүгэдтэнь гүнзэгы ша­налал гашуудалаа мэдүүлнэбди.

Ниигэмэй ехэ буян үйлэдэhэн Ни­колай Дабаевич нүхэрнай эрдэнитэ хүмүүн түрэлдэ түрэжэ, бодисада за­маа олохонь болтогой