Түүхын хуудаһа ирахада
Зүүн зүгэй арадуудай түүхэ домогуудые уншахада, Го наадан хэзээ, хаана бии болооб гэжэ тодорхой мэдээсэл үгы шахуу. Японой болон Хитадай түүхэнүүдтэ энэ наадан тухай хэлсэгдэнэ гэжэ һанахада, тиимэ бэшэ. Бусад арадуудта энэ наадан тухай мэдээн мүн лэ бии. Хоёр мянганһаа дүрбэн мянган жэлнүүд хүрэтэр баян түүхэтэй энэ наадан болоно.
Хитад домогуудай ёһоор тус наадан дүрбэ мянга гаран жэлэй саана бии болонхой. Домогто император Яо, түрүүшын министр Чун, император Гао, үльгэр домогто Сягай династи – Го наада зохёоһон гээд хэлсэгдэнэ. Теэд хэниинь наададаг байһан юм гэжэ эли тодо мэдэгдэнэгүй. Тэдэнэр аяа аашатай үхибүүдээ хүмүүжүүлхын түлөө энэ наада зохёоһон гээд бэшэгдэнхэй. 7-дохи зуун жэлдэ Го Япондо хүгжэжэ эхилээ. Эгээл тэндэһээ баруун талын гүрэнүүдтэ хүрөө гээд хэлэлтэй.
Һүүлэй үедэ олон тоото гүрэнүүдтэ өөрын федерацинууд байгуулагдажа, наада хүгжөөнэ, олоной дунда нэбтэрүүлнэ. Хэды тиигэбэшье Японой, Хитадай, Урда Солонгосой наадагшадайнь тоодо хүрэнэгүй, тэндэхи тамиршадтай тэмсэжэ шаданагүй. Энээниие дэлхэйн чемпионадууд гэршэлнэ.
Бүхы дэлхэйгээр тараа
Го нааданда хабаадагшад хоёр бүридэлдэ хубаарилагдана гээд хэлэгдэнэ. Мэргэжэлтэ наадагшадай дунда тусхай мүрысөөнүүд эмхидхэгдэнэ. Эдэнэй дүршэл, арга шадал ялас гэмэ.
1979 онһоо хойшо һайн дуратайшуулай дунда тэмсээнүүд эмхидхэгдэжэ эхилһэн байна. Го-гой Уласхоорондын федерациин үүсхэлээр дэлхэйн чемпионат үнгэргэгдөө. 2009 он болотор бүхы дэлхэйн чемпионадууд Япон гүрэндэ эмхидхэгдэдэг байһан юм. 2021 ондо анха түрүүшынхиеэ мүрысөөн Владивосток хотодо болоһон байна.
41 дэлхэйн чемпионадта Хитадай 23 тамиршан абарга боложо элирээ. Японой (8 тамиршан), Урда Солонгосой (7 тамиршан), Хитадай Тайпей (2 тамиршан) болон Гонконгын түлөөлэгшэд чемпионууд боложо тодороо.
Дэлхэйн чемпионадуудта Ородой тамиршад 1986 онһоо хабаадажа эхилһэн юм. Нэгэшье тамиршан шангай һуури эзэлжэ шадаагүйдэнь харамтай. Ганса 2013 ондо Илья Шикшин 4-дэхи һуурида гараһан юм.
Го Буряадай дэбисхэр дээрэ
1980-яад онуудһаа хойшо Го наадан СССР гүрэндэ хүгжэжэ захалаа. Тиигэжэ Советскэ Союзай бүхы улас, можо хизаарнуудта энэ наадан хүрөө. Тэрэ үеын сэтгүүлнүүдтэ Го-той танилсалгын хуудаһанууд хэблэгдэдэг байгаа.
Эгээл тэрэ үедэ залуу оюутан Виталий Раднаев сэтгүүлнүүдые уншажа, Го наадажа һураһан байна. Түрэл Буряадтаа бусажа, хэдэн үетэн нүхэдөө холын нютагай нааданда һургаа. Мүнөө үедэ Виталий Раднаев Го-гой федераци Буряадта байгуулжа, баян түүхэтэй наада хүгжөөнэ.
- 2014 ондо Урда Солонгосһоо мэдээжэ наадагша, Го-гой багша Буряадта ерэһэн юм. Тэрэ хэдэн үдэр һуралсал эмхидхээ. Ород гүрэнэй олон наадагшад зорюута Улаан-Үдэ тиихэдэ ерээ һэн. Тэрэ гэһээр Го наа- дан тон ехээр хүгжэжэ эхилээ юм, - гэжэ Виталий Раднаев мэдүүлнэ.
Өөрөөшье Виталий Раднаев уласхоорондын болон бүхэроссиин хэмжээнүүдтэ хабаадажа, амжалтануудые туйлана. Һаяхана тэрэ Казахстанда болоһон «Winter Go Tournament» гэһэн уласхоорондын мүрысөөндэ шангай 2-дохи һуури эзэлээ һэн.
Түрүүшүүлэй тэмсээн
Ородой чемпионадта бүхы түрүү тамиршад ерэжэ шадаһаниинь һайшаалтай. 17 можо хизаарнуудай 58 тамиршан эндэ хабаадаһан байна.
Мүрысөөнэй түрүүшын шата найман турһаа бүридөө. Эрхимлэһэн дүрбэн тамиршан медаль абахын түлөө тэмсээнүүдтэ хабаадажа, түрүү һуури эзэлэгшэдэй нэрэнүүд элирүүлэгдээ.
Дэлхэйн чемпионадта нэгэнтэ бэшэ хабаадаһан Казань хотын Илья Шикшин Ородой чемпионадта ээлжээтэ амжалтаяа туйлаа. Түгэсхэлэй шатын уулзалгада тэрэ Москвагай Александр Муромцевые диилэжэ гараа. Ородой ниислэлэй үшөө нэгэ түлөөлэгшэ Вячеслав Каймин шангай 3-дахи һуури эзэлээ.
Найрамдалай мүрысөөн
Ородой чемпионадай һүүлээр Хитадай генеральна консульствын шангуудта хүртэхын түлөө уласхоорондын мүрысөөн эмхидхэгдээ. Түрүү тамиршад эндэ наадахаяа дуратайгаар үлөө. Юуб гэхэдэ, эрхимүүд баһа дүршэлөө ходо мүлижэ байдаг шуу. Кыргызстанай, Казахстанай, Монголой, Хитадай болон Ород гүрэнэй 27 можо хизаарай 100 гаран түлөөлэгшэд эндэ хабаадаа. 2021 онһоо хойшо иимэ томо уласхоорондын мүрысөөн Ород гүрэнэй дэбисхэр дээрэ үнгэргэгдөөгүй байгаа гээд Го-гой федераци мэдүүлнэ.
Эрхүү хотодо оршодог Хитадай консульствын бүриин эрхэтэ түлөөлэгшэ Ли Хай ерэжэ, хабаадагшадые амаршалаа, түрүү һуури эзэлэгшэдтэ шангуудые барюулһан байна.
- Хитад болон Ород гүрэнүүдэй харилсажа эхилһээр байгша ондо 75 жэл гүйсэбэ. Энэ ушараар хоёр гүрэнүүдэй дунда соёлой болон бусад һалбаринуудай талаар габшагай жэл эмхидхэгдэнэ. Манай хэмжээ ябуулга энээндэ тааража, найрамдалай мүрысөөн гэжэ тоолоходо алдуу болохогүй, - гэжэ Ли Хай тэмдэглээ.
Энэшье удаа Казань хотын Илья Шикшин шанга байһанаа гэршэлээ. Москвагай Александр Муромцев дахинаа 2-дохи һуури эзэлээ. Ородой Го нааданда нэрэ солотой Александр Динерштейн хүрэл медаляар шагнагдаа. Эхэнэрнүүдэй дунда Соликамск хотын Валерия Клочихина түрүүлжэ гараа. Үхибүүдэй гурбан наһанай бүлэгтэ эрхимүүдтэ шангууд үгтөө.
Хитадай генеральна консульство Буряад Уласай болон Эрхүү можын тамиршадта тусхай шангуудые барюулаа. Буряадай тамиршад сооһоо эгээл эрхим дүн Виталий Раднаев харуулжа шадаа.