​​Таллинда Буряадтаяа танилсуулна

Лариса Халбаева-Иванищева

Эстонидо эгсэ 10 жэлэй саана буряад соёлой «Байгал» эмхи байгуулагдаһан юм. Түрэһэн нютагһаа холо ажаһуубашье, уг гарбалаа, үндэһэн соёлоо алдахагүйн тулада энэ эмхиие үүсхэн зохёоһон Лариса Халбаева-Иванищеватай хөөрэлдэбэбди.

- Харида Буряадаа түлөөлһэн эмхинүүд олон. Гэбэшье танайхи ехэ эдэбхитэй гэжэ дуулаһан байнаб.

- Һайн даа! Үбгэн абынгаа дурасхаал мүнхэлэн, “Байгалые” байгуулха гэжэ шиидэһэн байнаб. Минии үбгэн аба Николай Васильевич Халбаев (1903-1984) Буряадай түрүүшын мэргэжэлтэ хүгжэмшэн юм. Буряад арадай хүгжэмэй зэмсэгүүдые һэргээн бусааха талаар ехэ ажал ябуулһан. Тиигэһэнэйнгээ түлөө «Буряад Уласай соёлой габьяата ажал ябуулагша» гэһэн үндэр нэрэ зэргэдэ хүртэһэн.

- “Байгал” эмхиин ябуулдаг ажал хэрэг тухай хөөрэжэ үгыт.

- Эстониин ажаһуугшадые буряад соёлтой, түүхэтэй танилсуулнабди. Тиигэхэдээ янза бүриин семинар болон лекцинүүдые эмхидхэнэбди. Гадна Эстонидо ажаһуухаяа ерэһэн буряадуудтаа туһалнабди. Буряад арадай һайндэрнүүдые алдангүй тэмдэглэнэбди. Буряадтаяа холбоо харилсаагаа таһалнагүйбди гэхэ байнаб. Жэшээлхэдэ, 2016 ондо манай эмхиин правлениин гэшүүн Жанна Хааковатай хамта Бүгэдэ Буряадай үндэһэн соёл хүгжөөлгын эблэлэй эмхидхэһэн VI хуралдаанда хабаадаа һэмди.

2011 онһоо Бүхэдэлхэйн ёохорто оролсообди. Жэл бүри Сагаалганаа үргэн хэмжээндэ тэмдэглэнэбди. Байгша ондо һургуулиин болон сэсэрлигэй үхибүүдтэ Сагаан һарын һайндэр тухай хөөрэжэ үгөөбди. Түгэсхэлдэнь үхибүүдые буряад эдеэгээр хүндэлөөд, бэлэг сэлэгүүдые барюулаабди.

Гэбэшье һаяхана манай эмхиин оролсоһон тон удхатай хэмжээ ябуулга гэхэдэ, уран зурааша Бато Дугаржаповай үзэсхэлэн эмхидхэлгэ болоно.

Эстониин буряадуудай ээлжээтэ уулзалга

- Эстони руу та хэзээ зөөгөө?

- 1989 онһоо бидэ эндэбди. Хаанаһаабши гэжэ Эстониин ажаһуугшад намһаа ходо асуудаг. Байгал далайн үриб гэжэ омогорхол дүүрэнээр харюусадагби. Минии эхэ эсэгэ хоёр Эрхүүһээ гарбалтай. Бага наһамни тэндэхи Байкальск хотодо үнгэрөө. Удаань БАМ руу зөөһэмди. 1980 ондо Эстониһоо гарбалтай комсомолой отрядай комиссар Бориста хадамда гарааб. Хойто-Байгалай аймагай Солнечный тосхондо Наталия гэжэ басагатай болообди. Кичера гэжэ хотодо Владислав хүбүүгээ түрөөб. БАМ барилгын түгэсэхэдэ, гэр бүлөөрөө Таллин руу зөөгөөбди. Гэбэшье нютагаа ходо һанан дурсан ябадагбди. Артём, Алексей, Нарана, Арлана гэжэ аша зээнэртээ Буряад орон тухай үргэлжэ хөөрэжэ байдагбди.

Хүнэй наһан жэгтэйл байна даа. 8-дахи ангида һуража байхадаа, географиин хэшээлдэ элидхэл шэлээ бэлэйбди. Намда юундэшьеб 15 союзна уласуудһаа Эстони тудаһан байгаа. Элидхэлээ уншаһанайнгаа удаа Эстониин ниислэл Таллинда заатагүй ажаһуудаг болохоб гэжэ ангиинхидайнгаа урда үгэ алдаһамби. Тиихэдэ 14-тэй ябааб. Зургаан жэлэй дараа хэлэһэн үгэмни бодотоор хүсэлдөө бшуу.

Буряадууд эрдэм номдо ехэ шуналтай зон гэдэг. Миниишье жэшээ дээрэ тэрээниие адаглахаар гэжэ һананаб. Намда һуралсал дуталдана гэжэ гансата ойлгооб. Тиигэжэ 53 наһандаа Таллинай багшын ехэ һургуулида һурахаяа орооб. Тэрэнээ улаан дипломтой дүүргэжэ, Эстониин Юрэнхылэгшэтэй уулзалгада захяа хүсэлдүүлжэ шадааб. Тиигэжэ эхынгээ захяа хщсэлдщщлжэ шадааб. Харин эсэгэмни намайе Москвада һургахаяа ехэ хүсэдэг һэн. Теэдшье дүрбэн үхибүүтэй айл бүлэдэ тиимэ арга боломжо үгы байгаа. Таллинай ехэ һургуулиин удаа Москвагай багшын ехэ һургуулиин магистратура руу һурахаяа орооб. 2019 оной январь һарада психологиин магистр боложо гарааб. Баһал улаан диплом абааб. Тиигэжэ эсэгынгээшье хүсэл хүсэлдүүлээб гэхэдэ болоно. Эхэ эсэгынгээ захяа дүүргэжэ шадаһандаа ехэ баяртайб. Тиигэхымни тулада наһанайм нүхэр, хоёр үхибүүдни, хүрьгэн бэри хоёрни, аша зээнэрни ехэтэ дэмжээ. уригдаа бэлэйб.

- Үхибүүдтнай юу хэдэг бэ?

- Басагамнай робототехникээр багша-методист, лего-тренер, Bricks Club гэжэ нэгэдэлэй правлениие толгойлдог. Владислав хүбүүмнай залуу эрдэмтэн, 27-тойдоо гүн ухаанай докторой нэрэ зэргэ хамгаалжа шадаа. Тарту хотын ехэ һургуулида багшалдаг, эрдэм шэнжэлгэеэ ябуулдаг. Леонетта гэжэ итальян яһанай ханитай болонхой. Айл болоходонь, түрыень Италида буряад заншалаар хээ һэмди. Мүнөө хүбүүндээ ошожо ябанаб.

Түрэһэн нютагһаа һэегүй холо ажаһуужа байгаад, Буряад тухайгаа сэдьхэлээ хүдэлгэн, омогорхол дүүрэнээр хөөрэжэ байхаб гэжэ хаанаһаа мэдэхэ һэмбиб даа, багахан ябахадаа. Нютагтаяа холбоотойгоо наһанай ошоходол мэдэрэгдэнэ. Танай асуудалнуудта харюусажа һуухадаа, иимэ бодол түрэбэ.

- Һайн даа. Элүүр энхые, амгалан байдал хүсэе!

Лариса Халбаева-Иванищевагай дурадхаһан гэрэл зурагууд