Ерээдүйдэ ехые бүтээгыт даа!  

Июль hарын 13-да манай Доржи Банзаровай нэрэмжэтэ Буряадай гүрэнэй ехэ hургуулиин Зүүн зүгэй дээдэ hургуулида түгэсхэгшэдтэ ехэ hургуули дүргэhэн үнэмшэлгэнь барюулагдаба. Энэ хэрэг хорото тахал үбшэнэй дэлгэрһэн үедэ болоhон тулань оюутад, багшанар аманай хаалтатай, бэе бэеhээ 1,5 метр зайтай холо зогсожо, энэ ёhололоо үнгэргэбэ. Март hараhаа манай оюутад дистанционно hургалтада байжа, Интернет сүлжээгээр номоо үзэжэ, гүрэнэйнгөө шалгалта болон диплом хамгаалгаяашье баhал Zoom аргаар тушааhан байна. Диплом гардуулха ёhололдо Зүүн зүгэй дээдэ hургуулиин захирал В.А. Родионов, Буряад хэлэн болон уран зохёолой дээдэ hургуулиин захирал Г-Х.Ц. Гунжитова, Гүрэнэй шалгалтын комиссиин түрүүлэгшэ Л.Б. Бадмаева, буряад болон эвенк хэлэ бэшэгэй тэнхимэй эрхилэгшэ С.Г. Ошоров, буряад хэлэнэй болон зааха онол аргын тэнхимэй эрхилэгшэ Р.С. Дылыкова, 4 жэл оюутадай куратор ябаhан Л.Ц. Халхарова, Е.Ф. Афанасьева, гэртэхинэй зүгhөө Ц-Д.Б. Бадмацыренова гэгшэд түгэсхэгшэ оюутадта амаршалгын үгэнүүдые хэлэhэн байха юм.

Мүнөө жэл манай дээдэ hургуули 11 хүн бакалавр, тэдэнэй тоодо 6 буряад хэлэ бэшэгэй (хоёрдохи хэлэниинь – англи) мэргэжэлтэд, 1 эвенк хэлэ бэшэгэй мэргэжэлтэн, 4 зүүн зүгэй шэглэлээр буряад болон хитад хэлэнэй мэргэжэлтэд, 7 магистрантнууд хари хэлэ бэшэгэй мэргэжэлээр түгэсхэбэ. Тэдэнэй дундаhаа гансал Гэрэлма Жигдылмеева, 16160 гр. оюутан, буряад хэлэ бэшэгэй мэргэжэлэй шэглэлэй эрхим дипломтой (улаан диплом) дүүргэбэ гэжэ тэмдэглэе. Энэ басаган анханhаа бэрхэ, оролдосотой, тиигээдшье эрдэм шэнжэлгын, олониитын хэрэгтэ хабаададаг, шүлэг зохёодог абьяас бэлигтэй басаган.

Буряад хэлэ бэшэгэй шэглэлэй 16160 бүлгэмдэ олохон уран зохёолдо хабаатай хэшээлнүүдые заажа, тиигээдшье 4 жэл кураторынь би байгааб. Энэ бүлгэмэй староста Бадмацыренова Нансалма, эдэбхитэй, урагшаа hанаатай басаган, 4 жэл соо бүлгэмөө ударидажа ябаа. Үсөөншье hаа, булта эбтэй эетэй, сэхэ сэбэр залуушуул гэжэ тэмдэглэхээр. Һуралсалдаа эдэ оюутад булта бэрхэнүүд, шалгалтануудаа hайнаар тушаадаг байгаа. Теэд хаа-яа элдэб юумэн болоо аабза, хэшээлдээ хожомдохо гү, али нэгэдэхи парада ерэнгүй унташаха, хонходоходош, гар утаhаяа абахагүй, залуу ябахада, ажабайдал ондоо байдаг гээшэ, hүни унтангүй номоо үзэхэ, эндэ тэндэ орой болотор нүхэдөөрөө уулзаха, Интернет соо hууха г.м. Һуралсалhаа гадна эдэ оюутад эрдэм шэнжэлгын, олониитын, спортын олон мүрысөөнүүдтэ, хэмжээ ябуулгануудта булта эдэбхитэйгээр хабаададаг байгаа. Зүүн зүгэй дээдэ hургуулиингаа түлөө спортын талаар Дари Дырчикова, Дмитрий Цыбиков, Владислав Дамбинов, Арюна Бабуева гэгшэд бэеэ харуулжа шадаа. Эрдэм шэнжэлгын талаар Улаан-Үдэ хотодоошье, аяар холын Татарстанай Казань хотодо, хүршэ Монгол орондо болоhон олон хэмжээ ябуулгануудта Нансалма Бадмацыренова, Арюна Бабуева, Гэрэлма Жигдылмеева, оюутадай олон мүрысөөнүүдтэ, жэшээлхэдэ, жэл бүхэндэ боложо байдаг «Оюутадай хабар», «Буряад хэлэнэй hайндэр», «Уран уншалга», уран зохёолшодой ойн баярта зорюулагдаhан хэмжээ ябуулгануудта Арюна Гармажапова, Владислав Дамбинов, Дмитрий Цыбиков, Гэрэлма Жигдылмеева, Нансалма Бадмацыренова хабаадажа, шагналай тэмдэг абадаг байгаа. Хамта бүлгэмөөрөө манай Улан-Үдэ хотын театр, музейнүүдээр ябадаг, кинодо ошодог байгаабди.

Бултадаа эдэ оюутад түгэсхэлэйнгээ мэргэжэлэй ажал (дипломно) сэбэр буряад хэлэн дээрээ бэшэжэ, эрхим hайнаар хамгаалаа. Эрдэм шэнжэлэлгын ажал буряад хэлэн дээрэ бэшэхэ гээшэ хүндэ гэжэ мэдээжэ, гэбэшье оюутад эрдэмтэ хүтэлбэрилэгшын ударидалга доро hонирхолтой сэдэбүүдые шэлэжэ абаад, дипломно ажалаа бэшээ.

Жэшээлхэдэ, буряад уран зохёолой талаар тэмдэглэхэ болоо hаа, Гэрэлма Жигдылмеева «Ж. Тумуновай зохёохы намтар тухай (литературная биография)», Арюна Бабуева «Ц. Жимбиевэй зохёохы намтар», Нансалма Бадмацыренова «Б. Абидуевай зохёолнуудай уран найруулга», Д. Цыбиков «М. Чойбоновой уран hайханай юртэмсэ» гэhэн сэдэбүүдээр ажалаа бэшэжэ хамгаалаад, рецензентнүүдэй болон гүрэнэй шалгалтын комиссиин эрхим сэгнэлтэдэ хүртөө. Уран зохёолшын зохёохы намтар (биографи) үзэхэ асуудал гээшэ мүнөө сагта ехэ шухала болоод байна. Юундэб гэхэдэ, ХХI зуун жэлэй эхинэй манай ниигэмдэ хүн бэеын (личность) шудалха hонирхол хурсадаа. Тус асуудал илангаяа буряад уран зохёолтой холбоотой. ХХ зуун жэлэй олон буряад уран зохёолшодой зохёохы зам, тэдэнэй хүн бэеын онсолол тусхай ниитэлэлнүүд, очеркнууд, дурасхаалнууд соо үлэhэн байха юм. Харин тиимэ тусхай эрдэмтэ уран зохёолой намтарнууд үгы. Тиимэhээ буряад уран зохёолой түүхэдэ уран зохёолшодой намтар бэшэгдэхэ ёhотой, энэ хэрэгтэй, шухала ажал болоно гэжэ хэлэе. Гэрэлма Жигдылмеева Жамсо Тумуновай хүбүүн Батор Жамсоевичтай уулзажа, аба тухайгаа хөөрэhэн hонирхолтой зүйлнүүдыень хэрэглэжэ, ажал соогоо оруулаа. А.Бабуева Цыденжап Жимбиевэй басаган Рыгзыма Цыденжаповнатай холбоо барижа, уран зохёолшо тухай дурсамжануудыень ажал соогоо хэрэглээ. Энэ 16160 бүлгэмэй оюутад саашаа 4 хүниинь магистратура орохобди гэжэ мэдүүлээ, 2 хүбүүд сэрэгэй албанда мордохо.

4 жэл соо кураторынь байhан хадаа би хүн бүхэнииень мэдэхэ болооб, өөрын үхибүүд шэнгеэр тэдэнээ хаража ябааб, мүнөө дүүргэжэ ябашахадань, нэгэ жаа минии досоо уйдхартай болоно. Теэд яахабши... Ажабайдалай үргэн харгыда hайн ябаг лэ даа, урагшатай, урагшаа hанаатай, багшын, хэлэ бэшэгэй мэргэжэлээ хаянгүй, саашаа эрдэмтэд болоно гү, багшанар гү, сэтгүүлшэд гү, буряад хэлэеэ, уран зохёолоо, соёлоо хүгжөөхэ буряад сэдьхэлтэй манай сэхээтэн боложо ябаг лэ!

Лариса ХАЛХАРОВА,

БГУ-гай доцент