​100 жэлэйнгээ ойн баяр угтажа байһан «Буряад үнэн» сониной түсэбүүд тухай

Эгсэ 30 жэлэй саана, 1991 оной январиин 13- да, Ород гүрэндэ шэнэ hайндэр – Хэблэлэй үдэр - тэмдэглэгдэжэ эхилhэн юм. Олондо мэдээсэл тараадаг хэрэгсэлнүүдэй мэргэжэлтэд энэ үдэр амаршалгануудые хүлеэн абахаhаа гадна, ажалайнгаа дүнгүүдые согсолдог, хараа түсэбүүдээ тодорхойлдог заншалтай. Тиигэжэ «Буряад үнэн» сониной эрхилэгшэ, мүнөө манай Хэблэлэй байшанай захиралай-юрэнхы эрхилэгшын уялга дүүргэжэ байһан Даши-Доржо БОЛОТОВТО хэдэн асуудал табибабди.

- Түрэл сонимнай 2021 ондо 100 жэлэйнгээ ойн баяр тэмдэглэхэнь. Энэ ушараар бэлэдхэлэй ажал ябуулагдажа эхилэнхэй гэжэ мэдэнэбди. Хөөрэжэ үгыт.

- Нээрээшье, 1921 оной декабриин 21-дэ Шэтэ хотодо манай сониной түрүүшын дугаар нара хараhан түүхэтэй. Харин анхан «Шэнэ байдал» гэжэ нэрэтэйгээр гаража эхилhэн аад, 1923 ондол «Буряад-Монголой үнэн» болоhон. Тиимэhээ эгээл тэрэ «Шэнэ байдалай» эшэ үндэhэн дээрэ манай сонин байгуулагдаhан гэжэ баталха хэрэг гараа. Энээниие гэршэлhэн саарhа дансануудые бэдэрхэдэ, олдоод орхихоор бэшэ байба. Буряадай ба Үбэр Байгалай гүрэнэй архивууд руу эльгээhэн эрилтэнүүдэймнай үндэhөөр олдоhон саарhанууд хүсэнгүй гэжэ тоологдоо. Иимэ байдалда Россиин Эрдэмэй түбэй Сибириин таhагай Монгол, Түбэд орон ба Буддын шажан шудалалгын институдай түүхэшэ мэргэжэлтэдтэ хандажа, эрдэмэй талаhаа тобшолол хэхыень гуйгаабди.

- Угайдхадаа тэрэнь хүсэнтэй гэжэ тоологдоо юм гү?

- Яаба хээбэшье, Буряадай Толгойлогшын тусхай захиралтын ёhоор 2021 ондо 100 жэлэйнгээ ойн баяр тэмдэглэхэ болообди. Уласай Толгойлогшын ба Засагай газарай Захиргаанай хүтэлбэрилэгшэ Баир Цыреновэй ударидалга доро эмхидхэлэй хорооной зүблөөнүүд хэдэн удаа үнгэрөө. Ойн баярай уряагаар эмхидхэгдэхэ хэмжээ ябуулгануудай тобьёг Арадай Хуралай hунгамалнуудай хабаадалгатайгаар баталагдаха ёhотой. Тиигэhэн хойнонь сонинойнгоо хуудаhанууд дээрэ заатагүй соносхохобди.

- Буряад хэлэн дээрэ гарадаг сонин сэдхүүлнүүдэй хуби заяан тухай hүүлэй үедэ илангаяа эршэтэй хөөрэлдөөнүүд болоно. Та юун гэжэ hананат?

- Нээрээшье, буряадаар олондо мэдээсэл тараадаг хэрэгсэлнүүд тухай тоосолдоонууд үе-үе болоод лэ гаража байдаг. Нэгэ талаар энэнь һайн - арад зон буряад хэлэнэйнгээ хуби заяан тухай һанаагаа зобоһондоо һанамжа бодолнуудаа элирхэйлнэ ха юм. Мүн гүрэнэйшье талаһаа жэлһээ жэлдэ улам ехэ анхарал хандуулагдана - «Буряад ТВ» байгуулха талаар тодорхой алхам хэгдээ. Иимэ эрхэ байдалда буряадаар бэшэхэ сэдхүүлшэдые бэлдэхэ асуудал тобойжо гарана. Манай сониной сурбалжалагшад имагтал БГУ-да һураһан буряад хэлэ, уран зохёолой багша мэргэжэлтэд юм. Сэдхүүлшэнэй тусхай һургуули гараһан нэгэшье хүн үгы – бултал «Буряад үнэнэйнгөө» тогоон соо үльтиржэ, дүршэл олоһон зон. Тиигэжэ уншагшадайнгаа урманда улам һонирхолтой толилолгонуудые бэлдэхэ гэжэ саг үргэлжэ шармайнабди. Долоон хоног бүри сониноо гаргахын хажуугаар, Интернедэй үргэн ехэ арга боломжонуудые ашаглаха хэрэгтэй гэжэ тоолонобди. Юрэдөө, буряадаар олондо мэдэсэхэ хэрэгсэлнүүд эрилтэтэй гэжэ тобшолол хэхээр. Тиимэһээ аһан шадалаараа шармайжа, шанартайгаар ажалаа хэхэ хэрэгтэй.

- Мэргэжэлтэд тухай хэлэхэ болоо һаа... Ташье баһал багша мэргэжэлтэй ха юмта.

- Тиимэ. 1998 ондо Агын тойрогой «Толон» сониной ахамад редактор Батор Шагдаровай зууршалгаар БГУ-гай буряад хэлэ бэшэгэй факультедтэ ороһон хүм. Үшөө һургуулиин байхадаа, тойрогойнгоо сониндо багахан толилолгонуудые гаргадаг байгааб. Тиимэһээ хара багаһаал сэдхүүлшэнэй харгыгаар ябаһамби гэжэ хэлэхэ аргатайб. БГУ-да һураха үедөө «Буряад үнэндэ» бага-сага юумэ бэшэжэ туршадаг байһанайхиие 4-дэхи курс дүүргэһэнэйнгөө удаа албан ёһоор хэлсээ баталжа, сурбалжалагша болоһон байнаб. Үнгэрэгшэ 20 жэлэй хугасаа соо түрэл сониндоо хүдэлхын хажуугаар, радиодо, телевиденидэшье ажаллааб. Мүнөөшье «Ариг Ус» телеканалда «Мүнгэн сэргэ» дамжуулга бэлдэжэ гаргаһаарби. Теэд зохёохы намтарайнгаа үшөө нэгэ хуудаһа иража, «Буряад үнэндөө» бусаад байхадаа, туйлай ехэ харюусалга мэдэрнэб. Харин эжэл хараа бодолтой, урагшаа эрид эрмэлзэһэн зон Хэблэлэй байшанай уурхай соо сугларжа, зоригтой алхамуудые хэбэл, зорилгонуудаа бэелүүлхэбди гэжэ этигэнэб.

- Асуудалнуудтамнай харюусаһандатнай баяраа мэдүүлнэб. Мүн мүнөөдэр – мэргэжэлтэ һайндэрнай. Амаршалга хүргэжэ, амжалта хүсэнэб.

- Бишье суг хүдэлжэ байһан хүнүүдээ амаршалжа, хурдан ухаатай, хурса гуурһатай байхамнай болтогой гэжэ хүсэнэб.