​Буряадай Баргажанай аймагай Александр Попов сай үйлэдбэрилнэ

Буряад оромнай аргагүй баян нютаг гээшэ ааб даа. Жэшээлхэдэ, Баргажанай аймаг абаад харабал, тэндэмнай түбэд эмнэлгэдэ хэрэглэгдэдэг элдэб янзын ургамалнууд ургадаг. Мүн тиихэдэ хүнэй бэе, элүүр энхэдэ һайн нүлөө үзүүлдэг үнгэ бүриин сайнууд, халуун ууралда ороходоо хэрэглэхэ шэнгэн зүйлнүүдшье байха. Сай бүтээдэг зониие дэмжэхэ зорилготойгоор Буряад Уласай Засагай газар, имагтал Эдеэ хоолой болон хүдөө ажахын яаман “Буряадай зэрлиг ургамалнууд” гэһэн түсэл эхилээ.

Баргажанай аймагай Уро нютагта Александр Попов зэрлиг ургамалнуудаар сайнуудые хэнэ. Балшар бага наһанһаа энэ хэрэгээр тэрэ һонирхожо, хүгшэн эжы абатаяа нютагайнгаа ой тайгаар ябажа, зэрлиг ургамалнуудые суглуулдаг байгаа. Тэрэ бэлэн бэшэ ажалыень ухаандаа бата бэхеэр хадуужа абаад лэ, үһэеэ сайжа эхилхэдээ, аба эжынгээ хэрэгые дахин уудалжа, сай хэжэ эхилээ. Олон жэлэй туршада ургамалнуудые суглуулжа, Уро нютагтаа амтатайхан үнгэ бүриин сайнуудые хэнэ.

Баргажанай аймагай Уро нютагай сомон дарга Анатолий Ёлшиной хэлэһээр, нютагтаа олзын хэрэг эрхилэгшэдые дэмжэхэ шухала. Ганса сай бүтээхэ бэшэ, харин адуу малшье үдхэхэ, талха таряа ургуулха хэрэгүүдтэ арга шадал соогоо туһалха гэжэ оролдодогбди. Наһанайнгаа амаралтада гараад, хүршэ Эрхүү можоһоо түрэл тоонто нютагаа бусажа ерээд, Александр Иванович сай шанаха хэрэгээ эхилээ. Тиигэхэ үедэнь би «сайнуудыетнай аймагайнгаа бренд болгоё» гэжэ дурадхаа һэм. Теэд “хилээмэн дээрээ тоһо түрхижэ эдихэеэ” һанагдахал - энээн дээрэ ехэ мүнгэ сохихогүйш гэжэ Александр Иванович хэлээ юм.

“Хүдөө нютагуудые хүгжөөхэ гэһэн түсэлтэйгөөр Засагай газар тусхай семинар үнгэргэһэн байгаа. Тэндэ хабаадаха гэжэ шиидээд, Александр Поповые зууршалааб, туһалхабди гэжэ хэлээб”, – гээд, Анатолий Ёлшин хөөрэнэ һэн. Сайн хэрэгтэ гүрэнэй тэдхэмжэ байхагүй. Тиигэбэшье Александр Попов өөрын дэлгүүртэй болоо. Улаан-Үдэ, Эрхүү, Новосибирск, Москва, Санкт-Петербург хотонуудһаа захил хэдэг байна. Аяншалгын һалбариин хүгжэжэ эхилһэндэнь, тэрэ баһал урматай. Ерэһэн айлшадта нютагайнгаа бүтээл, бэлэг дурадхажа шадаха байхада, гоё гээшэ.

“Сай хэхэ ажал ехэ саг эзэлдэг. Зунай сагта ой тайга соогуур, һоно боргооһоной хүүелдэжэ байха сагта ургамалнуудые суглуулхаш. Талаар ябажа, ая ганга түүхэш. Суглуулһанай һүүлээр тэрэнээ хатаахаш, зариманиинь түргөөр хатаха, зариманиинь удаанаар. Хорёо соогоо тусхай ургамал хатаадаг гэр барижа, тэндээ түмэр пеэшэн түлижэ хатаахаш. Манай Баргажан голдо ямаршье ургамалнууд бии. Жэшээлхэдэ, ая гангын хүсэ шадалынь, эм домынь шанга”, – гээд, Александр Попов хубаалдана бэлэй.

Ушарынь гэхэдэ, зунай сагта, ургамалнуудай эгээн шүүһэ шэди соогоо байхадань, олоор суглуулха хэрэгтэй. Теэд гансаараа үрдидэггүй байһанһаа, нютагайнгаа зонһоо туһа эридэг. Миинтээр бэшэ юм ааб даа. Сүлөөтэй зон сайда ородог хэрэгтэй ургамалнуудые түүгээд, мүнгөөр тушаадаг байна. Тиимэһээ үшөө нэгэ һайн талань - нютагай зондо ажал олгоно гээшэ. Александр Попов хэдэн жэлэй туршада «линейкэ» сайнуудые гаргадаг болонхой. Эрэ эхэнэр зоной хүсэ шадалай, бэе амаруулгын, хүсэ шадал, тэнхээ тамир оруулха сайнуудые бүтээнэ. Буряадай Эдеэ хоолой болон хүдөө ажахын яаман энэ хэрэг бүри үргэдхэхэ ажал ябуулжа эхилээ. Тусхай бүлэг суглуулагдажа, нютагтаа зэрлиг ургамалнуудые хэрэглэжэ, сай болон бусад хэрэгтэй зүйлнүүдые хэдэг зондо мэдээсэлэй талаар туһаламжа, тэрэнээ саашань ямар дэлгүүрнүүдтэ яагаад наймаалха тухай, юрэдөө олзын хэрэг эрхилэлгын оньһонууд тушаа хөөрэжэ үгэнэ. Нютаг дээрээ ажал хэжэ, нютагаархидаа ажалтай болгожо байһан хэрэг мүнөө сагта ехэ хэрэгтэй гээд һанагдана.

Аяга сай - эдеэнэй дээжэ гээд дэмы хэлэгдээгүй. Хүн һайн шанартай сайн амта абабал, хэзээдэш тэрэнээ мартахагүй.