590
Хара дайниие гаталжа,
Харшаг дайсанаа даража,
Хамаг зондоо, гүрэндөө
Хамтын амгалан байдал
Хэтын жэлдэ бэлэглэһэн,
Дайн дажарые дабажа,
Дайсан харатанаа дараһан
Дайшалхы Баатар хүбүүдээ
Дууһыень нэрээрнь дурсая!
Хюдалга тэмсээн дундуур
Хоротой һомондо сохюулжа,
Халуун улаан шуһаяа
Халяан дуһалуулан адхажа,
Холын газараар унаһан
Хайран наһаяа алдаһан
Булад Баатар хүбүүдээ
Бултыень нэрээрнь дурсая!
Үбгэд, хүбүүд, нүхэдөө
Үхэлэй дайнда мордуулжа,
Үдэр һүниие мэдэнгүй,
Үмсын ажал ябуулжа,
Үри хүүгэдээ хаража,
Үбгэд, хүгшэдөө дүнгэжэ,
Үбдэглэн гүрэнөө үргэһэн
Үе мүсөөрөө дүнгэһэн
Урихан эжынэрээ дурсая!
Үйлын харшаг жэлнүүдтэ
Үхибүүд боложо түрэһэн
Үлэн хооһоор нэрбэжэ,
Үрбын сунхиижа үндыһэн,
Үмдэхэ хубсаһаар дутажа,
Үгырэн ядаран тулиһан
Ууган аханар, эгэшэнэрээ
Уяран байжа дурсая!
Хүндэ хүшэр жэлнүүдтэ
Хүн нэрэеэ алдангүй,
Хамаг байдалай хатууе
Хазагайрангүй гаталһан
Хүндэтэ абанар, таанадтаа,
Хайрата эжынэр хөөрхэдтөө,
Хамаг эгэшэнэр, аханартаа
Хүн зомнай бүгэдөөрөө
Халуун үнэн зүрхэнһөө
Хүндэлэн доро дохинобди,
Хододоо дурсан байхабди!
Энэ шүлэгөөр минии ахымни, Николай Нимаевич Гомбоевой бэшэһэн «Никто не забыт, ничто не забыто» гэһэн ном эхилнэ. Тэрээн соонь Бэшүүрэй аймагай Дунда-Харлан гэжэ тосхоной дайнай ветеранууд, ара талын ветеранууд ба дайнай үеын үхибүүдэй нэрэнүүд ороо.
Манай нютаг 1947 ондо табан бага нютагуудһаа (Баруун Харлан, Хоолой, Егэй Адаг, Ара Харлан ба Заготзерно гэгшэдһээ) бүридэжэ, Кировэй нэрэмжэтэ колхоз байгуулагдажа, Дунда-Харлан гэһэн нютаг бии болоһон юм.
Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнай эхилхэдэ, нютагһаамнай 201 хүн сэрэгтэ абтажа, тэдэнэй 82-ынь дайнай газарһаа гэдэргээ бусажа ерээгүй. Тиихэдэ зарим айлай 3-4 хүбүүд тэрэ хэбээрээ тэндээ унажа гээгдэһэн. Жэшээнь: Банзаровтанай бүлын 4 хүбүүд (Бимба, Жамсо, Добдон, Лыгдэн); Очировтанай 3 хүбүүд (Содном, ДашиЦырен, Бавасан); Олзобоевтоной 2 хүбүүд (Ванчик ба Сымжит); Цыреновтэнэй 2 хүбүүд (Сидор ба Дашицырен); Чагдуровтанай 2 хүбүүд (Балдан ба Даржа). Нютагаймнай 4 хүбүүд - Гунтупов Дондоп Базарович, Дугаржапов Жаргал Гончикович, Санжиев Чойдор Батуевич ба Галсанов Жамьян Дугданович гэгшэд тэрэ хара дайн соогуур һураггүй үгы болошоһон. Энэмнай эхэ эсэгын зүрхэ тамалуулһан гани гашуудал, хэлэшэгүй гай гасалан гээшэ ааб даа.
Сэрэгшэднай ябаһан газартаа омог зоригтойгоор, баатар зүрхэтэйгөөр, шадамар бэрхээр дайсантай сохисолдожо, олонхинь элдэб гүрэнэй шангуудта хүртэһэн, командованиһаашье Баярай бэшэгүүдые бариһан байха юм.
Олзобоев Сымжит Дугарович 1917 ондо түрэһэн. Олзобоевтоной 5 хүбүүдэй нэгэн, кадрова офицер байһан. 1939 онһоо Финскэ фронтдо хабаадалсажа, фашис дайсантай тулалдажа, 1944 он болотор Венгри гүрэн хүрэжэ, Балашад хотодо баатарлиг үхэлөөр унаһан байха юм. Бүхы дайшалхы жэлнүүдтэ зүрхэ шадалтай, омог шадамар сэрэгшэн ба командир ябаһанайнгаа түлөө хэдэн медаляар ба орденуудаар шагнагдаһан.
Екатерина МОЛОНОВА
(Үргэлжэлэлынь удаадахи дугаарта)
