​Абьяс бэлиг арьбажуулхын тулада

Кванториум, коллабораци, «IT-cube» – эдэ бүгэдэ хэн нэгэнэй шэхэндэ хашар лэ дуулдаха бэзэ. Зүгөөр “Болбосорол” гэһэн гүрэнэй үндэһэн түсэлэй ашаар Буряад Уласай һургуулинуудта иимэ шэнэ үгэнүүд бата бүхэ нэбтэрэн орожо байнхай.

Тиин Улаан-Үдэдэ Буряадай Үндэһэтэнэй 1-дэхи лицей-интернадта байгша оной сентябрь соо анха түрүүшын «Кванториум» технопарк нээгдээ һэн. Тэндэ мүнөө үеын тоног түхеэрэмжэнүүд, наноматериалнууд, һуралсалай болон хүмүүжүүлгын хэрэгсэлнүүд амжалтатай хэрэглэгдэнэ. Буряадай лицей-интернадай дэргэдэхи технопарк байгуулгада “Мүнөө сагай һургуули” гэһэн гүрэнэй үндэһэн түсэлэй шугамаар 21 сая түхэриг һомологдоһон байна.

- Хүүгэд түрэл һургуули соогоо мүнөөнэй инновационно тоног түхеэрэмжэнүүдые хэрэглэдэг болоо. Тиигэжэ шэнэ технологинуудтай һайса танилсажа байна. “Кванториумой” уужам һаруул танхимууд соо «Физикэ», «Хими», «Биологи», «Технологи» гэһэн предмедүүдээр, мүн баһа эрдэм ухаанай болон техникын шэглэлнүүдээр нэмэлтэ болбосорол абажа, мэдэсэеэ улам лэ гүнзэгырүүлнэ. Энэнь ехэл һайшаалтай. Хүүгэдые түрүү технологинуудтай танилсуулхань мүнөө сагта тон шухала, - гэжэ 1-дэхи лицей-интернадай захирал Булат Шойнжонов хэлэнэ.

Һургуулида хүүгэдэй технопаркнууд нээгдэхэдээ, ерээдүйнгөө мэргэжэл шэлэхэдэнь, элдэб урилдаан олимпиадануудта бэлдэхэдэнь, өөрынгөө талаан бэлигые улам хүгжөөхэдэнь, ехэ хэрэгтэй юм.

- “Кванториум” болбол Ород гүрэн дотор хүүгэдэй нэмэлтэ болбосоролой шэнэ модель бии болгохо һанаатайгаар байгуулагдана. Тэдэнэй гол зорилгонь гэхэдэ, хүүгэдэй зохёохы ажалайнь шадабари хүгжөөлгэ, эрдэм ухаанай болон техникын һалбарида ерээдүйн дээдэ гарай мэргэжэлтэдые бэлдэлгэ болоно, - гэжэ Буряад Уласай Болбосоролой болон эрдэм ухаанай яаман тайлбарилна.

Энэ жэл Улаан-Үдэ хотын 4-дэхи һургуулиин 9-дэхи ангиин һурагшад үшөө нэгэ һонирхолтой нэмэлтэ һуралсал абаха аргатай болобо. Тэндэ эрдэм ухаанай коллаборациин байшан нээгдээ. «Робототехникэ болон IT», «XXI зуун жэлэй биологи” ба «3Д программировани болон прототипировани» гэһэн шэглэлнүүдээр мастер- һургалтанууд үнгэргэгдэнэ. Хүүгэд “Своя игра” гэһэн интерактивна наада наадана.

- Биологиин танхим соо микроскопуудаар хүдэлнэбди, Үдэ голой уһанай дээжэ абажа шэнжэлээбди, хорхой шумуулнуудые барижа, микроскоп доро харанабди. “Хайтек” танхим соо электрон механизмуудые зохёожо һуранабди, 3D принтерэй болон лазерна граверай ажалтай танил болообди, - гэжэ 9-дэхи ангиин һурагшад хөөрэнэ.

Жэл бүри эрдэм ухаанай коллаборациин байшанда 400 хүүгэд оньһото мэдээсэлэй, технологиин, робототехникын, биологиин болон клеточно технологиин талаар һайн мэдэсэ түлбэригүй абаха аргатай юм. Эндэ 5-һаа 11-дэхи анги хүрэтэр һурагшад, дунда мэргэжэлэй болбосоролой эмхи зургаануудай һурагшад һураха боломжотой.

- Иимэ түбүүдэй нээлтэ тон хэрэгтэй. Хүүгэдэй ухаан хүгжэжэ, өөһэдтөө хэрэгтэй мэдээсэл абажа һурана, - гэжэ болбосоролой болон эрдэм ухаанай сайдай үүргэ гүйсэдхэгшэ Валерий Поздняков тайлбарилна.

“Точки роста” гэжэ юуб?

Нацпроектнүүд гэхэ гү, али гүрэнэй үндэһэн түсэлнүүд элдэб шэглэл болон түхэлөөр нэмэлтэ болбосоролой сүлжээ үргэн болгоходо туһатай. Тэдэнэй нэгэниинь гэхэдэ, 2020 онһоо Буряад Уласта нээгдэжэ эхилһэн “Точки роста” түбүүд.

Иимэ шэнэ удха оруулһан нэрэ ородоороо олондо ойлгосотойл юм ааб даа. Буряадаар “Абьяас бэлиг арьбажуулха газар” гэжэ оршуулаад үзэбэб. Иимэ болбосоролой түбүүд имагтал хүдөө һууринда, һургуулинуудай дэргэдэ байгуулагдана. Хүдөөгэй хүүгэд хотын хүүгэдһээ дутуугүй һайн шанартай болбосорол абаг гэһэн уряатай юм.

Энэ жэл шэнэ “Точка роста” Сэлэнгын аймагай Юрөөгэй дунда һургуулида бии болоо. Тиимэ тү- бүүд болбосоролой инфраструктура хүгжөөнэ, тэрэ тоодо һургуули тоногжуулна. Физикэ, биологи, хими үзэхэдэ, түхеэрэмжэнүүдтэй болгоно, робототехникэ, механика, мехатронико, программировани, техническэ болон естественно-эрдэм ухаанай шэглэлээр нэмэлтэ болбосоролой хүтэлбэринүүдые бэелүүлжэ шадаха болгоно. 2021 оной эсэс болотор Сэлэнгын аймагта Ацуулын һургуу- лида, Харганаагай һургуулида болон Гусиноозёрск хотын 6-дахи һургуулида иимэ түбүүд нээгдэхэ юм.

Естественно-эрдэм ухаа- най болон технологическа шэглэлэй «Точка роста» гэһэн шэнэ түб Бэшүүрэй аймагай Охин-Булагай һургуулиин дэргэдэ нээгдээ.

- Энэ түбтэ манай һурагшад ехэ юумэндэ һурана: мүнөөнэй шэнэ техникэтэй хүдэлнэ, лабораторно шэнжэлгэнүүдые хэнэ, супер рободуудые суглуулна, шатар наадана, - гэжэ һургуулиин захирал Евгения Иванова хөөрэнэ.

2021 ондо “Точка роста” гэһэн түбүүд Бэшүүрэй 1-дэхи, 2-дохи, 4-дэхи, 5-дахи, Хэрээтын, Новосретинскын, Поселиин болон Шэбэртын һургуулинуудта нээгдэхээр түсэблэгдэнэ. Дүн хамтадаа 95 түб нээгдэхэ юм. Харин 2022 оной һүүл болотор Буряад Уласта долоон IT-куб бүрин тоногжуулагдаха.

«IT-cube» тухай

«IT-куб» хүүгэдые зур­гаа наһатайһаань эхилжэ, оньһото мэдээсэлэй талаар мэргэжэлнүүдтэ һургаха түб юм. Интернет-техно­логи, программировани, робототехникэ гээд лэ, ерээдүйн сагай “цифровой” мэргэжэлнүүдые хүүгэдтэ заажа үгэхэ гэһэн зорилготой.

«IT-cube» хүүгэдэй бол­босоролой түбүүд “Цифро­вой болбосоролой оршон» гэһэн холбоото уласай түсэл бэелүүлхэ хүреэндэ байгуу­лагдана. Нэгэ «IT-cube» бай­гуулха хэрэгтэ 12 сая түхэриг һомологдоно. Тэндэ мүнөө сагай эгээл һайн компьютер­нууд, тоног түхеэрэмжэнүүд абтана.

Тон түрүүшын тиимэ түб 2020 ондо Гусиноозёрск хотодо “Сэлэнгэ” гэһэн ЦДО-гой дэргэдэ нээгдэһэн байна. Мүнөө дээрээ тэрэ һуралсалай түбтэ 1000 хүүгэд элдэб шэглэлээр һурана. IT-кубууд һаяын сагта Захааминай, Загарайн, Хориин, Зэдын болон Мухар-Шэбэрэй аймагуудта байгуулагдаха. Энэ хэрэгтэ федеральна бюджедһээ юрэнхы дээрээ 115 гаран сая түхэриг шэглүүлэгдэхэ юм.

Инноваци хүгжөөхэ “Кванториум”, абьяас бэлиг арьбажуулха “Точка роста”, оньһото мэдээсэлэй технологидо һургаха «IT-куб» - эдэ бүгэдэ шэнэ түсэлнүүд амжалтатай бэелүүлэгдэжэ, үхибүүднай абьяас бэлигтэй мэргэжэлтэд, түрүү инженернүүд болог лэ гэжэ үреэхэ дуран хүрэнэ.