Дууша сэдьхэлтэй хүбүүнэймнай нэрэ мартагдахагүй

Гуламтаяа тахиһан гэрынь

Уран шүлэгшэ, дууша сэдьхэлтэй буряад хүбүүдэймнай нэгэн - Даша Цыретарович Дамбаев мүн. Тэрэнэй ажаһуугаа гэрыень Харгана нютагһаа Улаан-Үдэ асаржа, Лев Бардамов өөрынгөө байгуулһан музейн талмай дээрэ шэнэлэн бариба. Тамиршан, һоригшо, олзын хэрэг эрхилэгшэ Лев Львович Бардамов хубиин музей байгуулаад, тэрэнээ үргэдхэжэл байдаг хүн даа. Лев Бардамовай суглуулһан түүхын үнэтэ зүйлнүүд аяар 1000 гаран дүрбэлжэн талмай дээрэ дэлгэгдэжэ, олоной һонорто дурадхагдана. Тиихэ мүртөө Үдэ голой зүүн эрьедэ багахан газар худалдажа абаад, тэндээ суута зоной ажаһууһан гэрнүүдые асаржа барина. Даша Дамбаевай гэр зөөжэ асараад барихаһаа урид хүгжэмшэн Бау Ямпиловай, генерал Илья Балдыновай, олон жэлдэ хүдөө ажахын академиин ректор ябаһан Василий Филипповэй гэрнүүдые шэнэлэн бариһан байна. Хэжэ байһан ажалдаа шуналтайгаар ородог, эхилһэнээ дүүргэдэг хүн байна гэжэ  Лев Бардамовые хажуу тээһээ хаража байхада ойлгохоор. Һанал нэгэтэнэй хүсөөр, өөрынгөө улаан гараар эдэ бүхы юумэ байгуулха гээшэ бэлэн хэрэг бэшэ. Буряад арадайнгаа мэдээжэ сэхээтэдэй нэрыень, хэһэн хэрэгыень мүнхэлхэ талаар амаргүй ехэ ажал ябуулна.

-Нютагаймнай түрүү хүбүүнэй гэрыень асаржа баряад, гоё һайханаар түхеэрээд байһан Лев Львович Бардамовта баярые хүргэнэб. Даша Цыретарович Дамбаев ганса түрэл тоонто Сэлэнгынгээ аймаг бэшэ, харин бүхы Буряад ороноо дуулан магтаа. Харгана нютагай арад зоной, ирагуу найрагшын түрэл гаралнуудай һайгаар дууша хүбүүнэймнай гэрынь уран шүлэгэй музей болоо  бэлэй. Тус музей түхеэрхэ хэрэгтэ Даша Дамбаевай түрэһэн дүү басаган Ханда Цыретаровна ехэхэн ажал ябуулһан түүхэтэй. Харин мүнөө эндэ Улаан-Үдэ асарагдаад байхадань, үшөө олон харагшад хүрэжэ, уран шүлэгшын намтартай, зохёохы ажалтайнь танилсаха болоно, - гэжэ Сэлэнгын аймагай засаг дарга Станислав Дашиевич Гармаев үгэ абахадаа хэлэбэ.

Суута гудамжа

Лев Бардамовай байгуулһан музейдэ суута зоной байрлаһан гэрнүүд асарагданхай гэжэ дээрэ тэмдэглээ һэмди. Тус гэрнүүдынь нэгэ жэгдээр жэрысэ баригдахадаа, бүхэли гудамжа шэнги боложо байна. Үшөө хэнэй гэр хаанаһаа асаржа барихаяа байнаб гэжэ Лев Львовичой түсэб хаанаһаа мэдэхэбибди даа. Тэндэнь хасагуудай острог, томо гэгшын музейн байшан баригданхай. Тэрэнэйнь урда Буряадай мэдээжэ барилдаашан, буряад арад түмэн сооһоо түрүүлэн Европын абарга боложо тодорһон Олег Алексеевтэ хүшөө табигданхай. Юрэдөө, хүн зоной һонирхохо юумэн олон даа.

Тус гудамжада Даша Дамбаевай гэрынь өөрын һуури эзэлжэ түбхинэбэ. Түрэл хотымнай ажаһуугшад болон айлшад тиишэ хүрэжэ, элитэ шүлэгшэнэй зохёохы замтайнь танилсаха аргатай болобо бшуу.

-Минии түрэһэн аба Даша Дамбаевай мэдээжэ «Сэлэнгэ» гэжэ дуунда уйгаргүй дуратай юм һэн, - гэжэ соёлой сайд Соёлма Дагаева хэлээд, тэрэ суута дуу өөрөө аянгатуулан олоной урда дуулажархиба. Тиихэдэнь нээлгэндэ хабаадажа байһан арад түмэн тодожо абаад, бултадаа хоолой ниилүүлэн дуулаба.

-Иимэ ехэ ажал хэжэ байһан Лев Львович Бардамовта халуун баярые хүргэхэ байнаб. Бидэ Үндэһэтэнэй музей болон Лев Бардамовай хубиин галерейтэй хэлсээ баталжа, сугтаа ажалаа ябуулнабди. Уянхан сэдьхэлтэй дууша хүбүүнэймнай нэрэ мартагдахагүйн түлөө ажал хэгдэжэл байна. Даша Дамбаевай шүлэгүүдые уншажа, бидэ тон баяртай байнабди. Бултаниие энэ буянта үйлэ хэрэгээр хани халуунаар амаршалнаб - гэжэ Соёлма Дагаева хэлээд, Лев Бардамовта шэнэ ном барюулба.

Тэрэ үдэр нилээд хүйтэн уларил тогтоһон байбашье, яһала олон зон музейн нээлгэндэ хүрэжэ ерэһэн байна.

- Минии нүхэр Даша Дамбаевай нэрыень мүнхэлжэ байхадатнай, доро дохиноб. Залуу һайхан наһандаа ханилжа ябаһан нүхэрэймнай нэрэ бидэнэй, үри хүүгэдэймнай байгаа сагта мартагдахагүй, - гэжэ мэдээжэ Баатар Жамсоевич Тумунов үеынгөө нүхэрэй нэрэтэ үйлэ хэрэгтэ хабаадалсахадаа хэлэбэ.

Тиихэдэнь Буряадаймнай үшөө нэгэ ирагуу найрагша Баир Дугаров мүн лэ иигэжэ һанан дурсаба:

-Би Даша Дамбаевые һайн мэдэхэ байгааб. Нэгэтэ бэшэ тэрэнэй гэртэнь, Харгана нютаг ошодог һэмди. Тэрэнэй дууша сэдьхэлдэ мүндэлһэн уран шүлэгүүдынь ехэл дуратайгаар уншадаг бэлэйб.

Хэзээдэшье зэдэлхэ

«Сэлэнгэ» гэжэ дуунайнь һаяхан мүндэлөөд байхада, Даша Цыретарович Сэсэг Цымпиловна ханитаяа Даширабдан Одбоевич Батожабайнда  олон нүхэдтэеэ айлшалаа һэн. Тиихэдэл Даша Дамбаевые түрүүшынхиеэ хараа бэлэйб,  “Сэлэнгэ” дуугаа дуулахыень шагнаа һэм. Дуулахадаашье бэрхэ, һайхан хоолойтой, шүлэгүүдээшье зали бадармаар уншадаг поэт тэрэ үедэ зандан залуу наһандаа ябаа бэлэй даа. Амидыдань хараһан, шүлэг уншахыень шагнаһан хүнүүд мүнөө хомор ааб даа, - гэжэ суута шүлэгшэнтэй ушарһан тухайгаа мэдээжэ Намжилма Нанзатовна Бальжинимаева «Буряад үнэн» сонинойнгоо хуудаһанда бэшэһэн байдаг.

Үнэхөөрөөшье, шүлэгшэн Даша Дамбаев болон хүгжэмшэн Базар Цырендашиевай бүтээһэн «Сэлэнгэ» гэжэ дуу мэдэхэгүй хүн Буряад орондо хомор лэ байха даа.

- Он жэлнүүдэй үнгэрөөшье һаань, минии нэрэ мартагдахагүй, бүри мүнхэлэгдэхэ гэжэ өөрөө мэдэһэн байгаа ёһотой. Бүтээжэ байһан хэрэгнай Даша Дамбаевай хэһэн ажалайнь ашые харюулһан үйлэ хэрэг болоно, - гэжэ тус музей бариһан Лев Львович Бардамов хэлэнэ.

Олон үеын һурагшад түрэл буряад хэлэеэ үзэхэдөө, заатагүй Даша Дамбаевай уран шүлэгтэй танилсадаг, сээжэлдэдэг гээшэ. Буряад һайхан аялгата хэлэнэймнай зэдэлээ сагта суута Даша Дамбаевай нэрэнь мартагдахагүйл!