Олоной түлөө оролдодог һэн

Дурсалгын долгин дээрэ

Тиимэһээ нэрэ хүндэ ехэтэй энэ хүнэй дурасхаалда зорюулагдаһан тус дамжуулгада лама санаартан, түрэл гаралнууд, сугтаа хүдэлһэн хүнүүд ерэһэн юм. Володимнай Булгадай зургаан эсэгын Тохойн харанууд отог эсэгын болоно. Тиихэдээ Батаганай Цэдэб, Цэдэбэй Шойжинима, Шойжинимын Шойдон, Шойдоной Володя, Володиин Оюна, Чингис, Саян гээд угынь үргэлжэлнэ.

1955 оной  октябриин 18-да Сэлэнгэ аймагай Тохой һууринда Чойжинимаев Чойдоной гэр бүлэдэ Володя гэжэ нэрэтэй хүбүүн түрөө бэлэй. Чойдонтон манайхиһаа хоёр айлай саана байдаг тула Володиие хара багаһаань мэдэхэ һаабзаб даа.

Үйлсэдэ адхаатай элһээр үхибүүдэй гэр барижа, айл бүлэ боложо наадахада, Володя ходол мүн лэ дүтэ һуудаг манай Шойнзон Бударадна ахайн одхон Даримаар һамга хэжэ наадаха дуратай юм һэн гэжэ үеэлэнь, Бадма-Ханда Цыдыповна Будараднаева, дурсана.

Володя долоотой байхадаа, нэгэтэ үбэл добоһоо  шаргаар һолжуухайдажа байтараа, нэгэ юумэ сохоороо мүргэжэ унахадаа, шуһан гарашаба. Амбулаторидо толгойень орёожо боогоод шалгахадань, хүбүүнэй зүрхэниинь баруун таладаа байшоо. Гусиноозёрск абаашаба. Эмшэд гайхалдаад, нээрээшье зүрхэниинь баруун тээгээ гэжэ баталба. Иимэ ушарнууд дайралдабашье, ехэ хомор, хүбүүгээ үлүү наринаар харууһалагты гэжэ зүбшэбэ.

Эрын хатуужал

1970 ондо 14-тэйдэнь эсэгэнь, колхозой механизатор Шойдон ахай үбдэжэ, наһа бараба. Бабаасан ахайнь тэрэ үедэ Улаан-Үдэдэ ажалда ороод байгаа. Володиһоо доошоо Наташа Галя гэжэ хоёр дүү басагадтай һэн. Тиигэжэ Володя эрын уялга даажа, Бүтэд-Ханда эжынгээ найдамтай түшэг болобо. 8-дахиин һүүлээр һургуулияа орхижо, түмэр харгыда хүдэлмэришэнөөр ажаллаба. Армиин һүүлээр “Сельхозтехника” нэгэдэлдэ ажалда оробо. Энэ мэтэшэлэн, Володимнай  эдэ ажалнуудта горитойхон хатуужал абажа гараһан юм.

Нэгэ мэдэхэдэмнай, Шойдоной Володя хүдөө ажахын институдта заочноор оробо гэлдэбэ. Тииһээр манай Тохойн енгүүдэй Шойнзон Бударадна ахайн Даримые хара багаһаа һайхашаадагынь бүри болбосорон тодорбо. Манай Шойжод хээтэй ехэ ухаатай сэсэн аад, шангахан зантай юм һэн. Нэгэтэ Володя оройхон инаг Даримаяа үдэшэжэ ябатараа, Шойжод хээтэйн уһа зөөдэг модон үргэбшын адиста хүртэһэнөө хожом ехэ шогтойгоор хөөрэдэг юм һэн. Байн-байн Шойжод хээтэймнай һайн хүрьгэнтэй болоһоноо ойлгоо һааб даа. 1979 ондо Шойжинимын Шойдонтон Шойнзон Будараднын хүүхэндэ тахил табиха гээ юм ха гэһэн һураг Тохойе тойроодхибо. 1980 ондо Оюна басаганиинь мүндэлөө. 1981 ондо манай Тохойн үйлсэдэ түрэ хурим наярба. Удаадахи үедэ Чингис, Саян хүбүүд нэмэбэ.

Үүсхэлшын үүргэ

Шэнэ засагай тогтоһон 1990-ээд онуудташье манай хүрьгэн мүрөө алдаагүй. Тиихэдээ ганса өөрынгөө олзо намнангүй, олоной түлөө эрхилдэг ажалда онсо татаса дүршэлтэйнь элирээ. 2006 оной һүүл багаар манай Загастайн дунда һургуулиин тамирай танхим соо Тамчын дасанай шанда хүртэхын түлөө Буряад Уласай хэмжээнэй түрүүшын мүрысөө Владимир Чойдонович Солбон Аюшеев шэрээтэтэй үүсхэбэ. Дид-хамба Дагба Очиров энэ мүрысөө эмхидхэгшэдэй нэгэн байхаһаа гадна өөрөөшье ото хабаадалсадаг. Хожомынь энэ мүрысөөн регионууд хоорондын, бүри уласхоорондын удха шанартай болобо. 2022 оной декабриин 24-дэ XVII заншалта энэ мүрысөөн Гусиноозёрск хотодо үнгэрөө. Чойжинимаев үгыгөөр энэ наадан хэзээ бүтэгшэ һэм. Аймагай бүхы нютаг һууринуудта болодог бэеын тамирай урилдаан мүрысөөнүүд, дасангуудай, уула обоонуудай найр, сурхарбаануудые эмхидхэхэ талаар Чойжинимаевһаа үлүү шадамар хүн үгы гэжэ Сэлэнгэ аймагай засаг даргын нэгэдэхи орлогшо Светлана Добчиновна Бубеевагай һанамжые Загастайн сомоной захиргаанай түрүүлэгшэ Надежда Владимировна Раднажапова халуунаар дэмжэнэ һэн. “Хэжэнгэһээ ерээд, Тохойдоо бүхэ барилдаа хүгжөөхэ зорилготойгоор барилдаашадай түхэреэн гэр бариха һанаатай туршажа байтарни, Владимир Чойдонович: “Бү ай! Ябая!” - гээд лэ, намайе хүтэлөөд, ноёдой кабинедүүдээр ябуулһан юм”, - гэжэ барилдаанай һоригшо Бимба Кимович Доржиев баясан хэлэнэ.

Манай хүрьгэн Володиин бүтээһэн буян ехэтэ хэрэгүүдэй нэгэн - Загастайн дасанай барилга мүн. 2012 ондо Бандида хамба лама Дамба Аюшеев заларжа, Обоото гүбээдэ дасанай газар заажа үгэхэдэнь, Владимир Чойдонович барилгын хорооной түрүүлэгшэ болобо. Тиин Бүтэд-Ханда Тогочеевна эжынгээ колхозой хубиһаа газарай 6 гектар амяарлажа үмсэлөөд, дасанда үргэһэн байгаа. Үргэлэйнь энэ газар дээрэ Сахюусан дасанай  барилга шууд эхилжэ, 2004 ондо арамнайлагдаа. 2019 ондо арамнайлагдаһан Согшон дуганиинь Буряад Уласай эгээл һайхан түхэл хэлбэритэй дугануудай нэгэниинь болодог. Баясхал шэрээтэ В.Ч. Чойжинимаевай аша туһые тон үндэрөөр сэгнэдэгынь ойлгосотой. Дасанай найр, Ехэ Обоогой, Хан-Уула Даша Балбарай, бусадшье обоо тахихада, бүхэ барилдаа, һур харбалга, һээр шаалган гэхэ мэтые мүн лэ манай енгүүдэй хүрьгэн Володя эмхидхэн хүтэлдэг юм һэн лэ даа.

Чойжинимаевай гар бэшэгэй дэбтэр сооһоо: “Ивалгымнай дасанда хоёр хамбанар һуудаг гэбэл, Этигэл хамбын Эрдэни Мүнхэ бэе, мүн XXIV хамба лама Дамба Аюшеев мүн. Иимэ хоёр онсо хүсэтэй аршалагшадтай байха сагтаа буряад араднай газардахагүй!”

Владимир Чойдоновой эдэбхитэ ажалые Сэлэнгэ аймагай засаг дарга Станислав Гармаев тон үндэрөөр сэгнэдэг. 2012 ондо “Сэлэнгын аймагай спортын талаар эрхим меценат» гэһэн нэрэ зэргэдэ хүртөө. 2022 ондо уласай зунай хүдөөгэй спортын нааданай бэлэдхэлгэ, үнгэргэлгэдэ хабаадаһанай түлөө засаг дарга С. Гармаевай Баярай бэшэгтэ хүртөө. Тэрэшэлэн “Буряад Уласай тамирай габьяата хүдэлмэрилэгшэ”, “Уласай тамирай талаар габьяагай түлөө”, Буряадай, Монголой тамирай ветеран.

Володя Дарима нүхэртэеэ 43 жэл эбтэй жаргажа һууһан, Оюна басагантай, Чингис, Саяан хүбүүдтэй, табан ашатай, нэгэ зээтэй. Ород Уласай “Һайн гэр бүлэ” (За любовь и верность) медаляар эбтэй үрөөл нүхэднай шагнагдаһан байха. “Энэрхы зүрхэн” гэжэ медаляар шагнагдаһаниинь ехэ зүйтэй гэжэ Намжилма Аюшеевна нагаса хээтэйнь тусгаар тэмдэглэдэг.

Юрэл, буян хэшэгэйнгээ хэмжээгээр Владимир Чойдоновичнай Диваажанай орондо гү, али түрэл удамуудтаа бусажа түрэхэнь лабтай даа!