"Нүхэдэйм дүхэригтэ"

Эдиршүүлэй дунда

Бэлигтэй багша, уран зурааша, уран зохёолшо Ким Цыденовэй нэрэмжэтэ буряад хэлэнэй болон уран зохёолой мүрысөөн түрэл хэлэнэймнай хүгжэлтэдэ горитой хубитаяа оруулдаг юм. Тэрэнэй үхибүүдэйнь болон түрэл гаралайнь дэмжэлтээр эмхидхэгдэдэг энэ хэмжээ ябуулга хэдэн жэлэй туршада үнгэргэгдэхэдөө, өөрынгөө дали дороһоо олон бэлигтэниие ургуулан гаргаһан байха. Анха түрүүшынхиеэ энэ мүрысөөн Яруунын аймагай Үльдэргын дунда һургуулида 2013 ондо эмхидхэгдэхэдэнь, 46 хүн хабаадаһан юм. Харин мүнөө, 10 жэлэй удаа,  VIII мүрысөөндэнь 150 гаран үхибүүд сугларжа оролсобод.

-Мүрысөөндэ хабаадаһан хүндэтэ багшанар, үхибүүд! Та бүгэдэндэ Ким Цыденовэй наһанайнь нүхэр Анна Чимитдоржиевнагай болон үхибүүдэйнь зүгһөө һайниие хүсөөд, талархалаа мэдүүлнэб. Буряад һайхан хэлэнэйнгээ хүгжэлтэдэ аргагүй ехэ ажал ябуулжа байһан багшанарта доро дохимоор. Бэлигтэй багшанарай һургаал доро эхэ буряад хэлэеэ гүнзэгыгөөр шудалжа байһан үхибүүд, бэрхэнүүд гээшэт. Багшанарай тэмдэглэһээр, жэлһээ жэлдэ мүрысөөнэй шанар дээшэлнэ. Таанадай дунда ерээдүйн мэдээжэ ирагуу найрагшад, уран зохёолшод байна ха юм. Тиимэһээ үхибүүдэй һуралсалдань, багшанарай ажалдань амжалта хүсэнэбди, - гэжэ Ким Цыденовэй басаган Виндарья Доржиева ээлжээтэ мүрысөөнэй дүн гаргалгын үедэ хэлэбэ.

Элитэ ирагуу найрагша

Буряадаймнай бэлигтэй уран бэшээшэдэй нэгэн Цырендулма Цыреновна Дондогой мэндэ ябаа һаа, нёдондо 90  наһанайнгаа ойн баяр угтаха байгаа. Ц. Дондогой аяар 50 гаран жэлэй туршада «Буряад үнэн» сониндо хүдэлхэ үедөө гол хүдэлмэриингөө  хажуугаар зохёохы ажалаа орхёогүй, тоогүй олон зохёолнуудые бэшээ. Бүри оюутан ябаха үеһөө эхилжэ, Ородой элитэ уран зохёолшодой ажалнуудые оршуулжа эхилһэн байна. Хүүгэдтэ зорюулагдаһан С.Михалковой «Дядя Стёпа», А.Пушкинай «Домик в Коломне», В.Шекспирэй «Гамлет», М.Лермонтов, А.Ахматова болон бусадай зохёолнуудые буряадтаа оршуулһан намтартай. Самуил Маршагай «Рассеянный с улицы Бассейной» гэһэн поэмэнүүдэй болон онтохонуудай суглуулбари оршуулхадаа,  «Матархай үйлсын Мартамхай» гэжэ нэрлээд, буряад хүүгэдтэ бэлэглэһэниинь сэнтэй даа. Ц. Дондогой  монгол туургата арадуудай хүүгэдтэ бэшэдэг уран зохёолшодой уласхоорондын нэгэдэлэй секретарь ябаһан юм. Элитэ ирагуу найрагшынгаа нэрэ мартангүй, ойн баяртань зорюулжа, иимэ мүрысөө үнгэргэжэ байһан эмхидхэн байгуулагшадта баярламаар.

Олон шэглэлээр

Энэ удаа үнгэргэгдэһэн мүрысөөндэ сугларһан үхибүүд, оюутад 4 шэглэлээр хубааржа, эрхимүүдээ элирүүлээ.

- Манай баабай дүрбэн тэгшэ бэлигтэй хүн байһан юм. Дээдэ гарай багша, бэлигтэй уран зурааша, баян үгэтэй, хурса гуурһатай уран зохёолшо ябаһан. Үшөө тиихэдэ Хориин болон Яруунын аймагуудай сонинуудта сэдхүүлшэнээр хүдэлһэн байха. Абынгаа эрхилжэ ябаһан ажалайнь һалбаринуудаар мүрысөөгөө хубаагаабди, - гэжэ Виндарья Ринчин-Нимбуевна хэлэнэ.

- «Уянгын шүрэ» - «Уран шүлэг», «Уран һайханай юртэмсэ», «Хурса гуурһан», «Уран зурааша» гэжэ нэрлэгдэһэн 4 бүлэгтэ хубааржа, һурагшад ба оюутад мүрысэбэ. 

- Ким Цыденовэй нэрэмжэтэ мүрысөөндэ хабаадажа байһан үхибүүд, тэдэнэй багшанар болон дүтын зон! Тус мүрысөө эмхидхэн байгуулагшадта, Ким Шогдоповичой гэртэхиндэ баяраа «Буряад үнэн» Хэблэлэй байшанай зүгһөө мэдүүлнэб. Хүндэтэ үхибүүд, оюутад! Таанад "би буряад хүн гээшэб", "буряад хэлэеэ мэдэнэб" гэжэ омогорхожо, үбсүүгээ урагшань түлхеэд ябагты! Буряад хэлэнэй багшын мэргэжэлтэй болоо һаа, хэзээдэшье ажалтай, эрилтэтэй ябахат. Буряад Уласһаа гадна Агын болон Усть-Ордын Буряадай тойрогуудта буряад хэлэтэй мэргэжэлтэд хэрэгтэй байдаг. Багшалхаһаа гадна, 100 жэлэй түүхэтэй «Буряад үнэн» сониндо, «Буряад ТВ»-дэ, «Буряад-ФМ»-дэ, Буряадай телевидени болон радиодо сэдхүүлшэнээр ажаллаха аргатайт. Танай бэшэһэн найруулгануудые уншажа, зосоомни наран гараа. Һүүлэй үедэ ямаршье ендэрһээ буряад хэлэмнай мартагдажа байна гэжэ хэлэгдэдэг болонхой. Харин иимэ үхибүүдэй урган гаража байгаа сагта түрэл хэлэмнай үгы болохонь эртэхэн, - гэжэ «Буряад үнэн» Хэблэлэй байшанай захирал Даши-Доржо Найманович Болотов үгэ абахадаа хэлэбэ.

Ц. Дондогойн 90 жэлэй ойн баярта зорюулагдаһан К.Цыденовэй нэрэмжэтэ можо хоорондын мүрысөөн үндэр хэмжээндэ үнгэргэгдэжэ, түүхэдэ оробо гээшэ.  Д.Банзаровай нэрэмжэтэ Буряадай гүрэнэй ехэ һургуулиин Буряад хэлэнэй болон уран зохёолой дээдэ һургуулиин багшанар амаргүй ехэ ажал ябуулаа гэжэ тэмдэглэлтэй.

Түрэл буряад хэлэнэйнгээ хүгжэлтэдэ нэмэри оруулһан иимэ хэмжээ ябуулгануудай үнгэргэгдэжэ байхадань, урданаймнай юумэн ула болоод орхигдохогүй. Буригүй һайхан буряад хэлэнэймнай булаг шэргэнгүй,  хэтэ мүнхэдөө бурьялжал байхань болтогой!