«Түрүүшымнай дуунууд зүрхэндэмнай хадуугданхай...»

 Эжы, абынгаа бэлигһээнь хубаалдажа байһан, нэрэнүүдыень нэрлүүлжэ ябаһан хүүгэдынь – эсэгэдээл адли театрай ре­жиссёр мэргэжэлтэй Сойжина баса­ганиинь олон зүжэгүүдые түрэл теат­ртаа амжалтатай табиһан юм. Харин театрай артистын дээдэ һургуули Москвада дүүргэжэ гараһан Даха­лэ хүбүүниинь залуу, бэрхэ артист­нуудай нэгэн боложо байна, гол рольнуудые наадажа эхилээ. Ха­рагшадай танхим соо һууһан зоной бэшэгүүдтэ харюу үгэнгөө зарим тэды дуунайнгаа хаана мүндэлһэн тухайнь, мүн ажалайнгаа намтарые баһал Жамбаловтан тоглолтынгоо үедэ харагшадтаа хөөрэжэ үгэһэн байна. «Дуһалнууд», «Король-олень» гэһэн зүжэгтэ бэшэһэн “Хүхын дуу­най һүни”, аюулта сагай үедэ “алаг зүрхэеэ” үхэр буугаар бута сохюулһан энэ дасан тухай “Анаа дасан”, Наян Наваада зорюулһан хун шубуун гар­балтай, хуһан модон сэргэтэй, халюун тугтай угсаатанаа дэмжэһэн дуунуудаа Саян, Эржена Жамбалов­тан ехэ гоёор дуулаба, зүрхэ сэдьхэ­лэймнай хүбшэргэйе дайраба.

Инаг дуранай нангин мэдэрэлээр бэе бэеэ Ленинградай институдта һурахадаа ололсоһон хоёр Данзан Дагбаевай үгэ дээрэ, Владлен Пан­таевай хүгжэм дээрэ бэшэгдэһэн “Минии нютаг” һайхан дуугаа суута артистнууд болохо Михаил Елбоно­вой дурасхаалда, Лариса Егоровада зорюулһан байна. Олондо мэдээжэ “Гуниг дууе” (үгэнь Д. Дамбаевай) тэдэнэр ехэ зохидоор дуулалдажа, эдир залуу наһыемнай һануулба:

...Хэды холобиб,

Хэлыш даа, инагни,

Золтойдоо шамтайгаа

Золгоһойб даа...

“Институдаймнай оюутадта буряад хэлэ, литература заадаг байһан мэдээжэ поэт Гунга Гомбоевич, Цэпэл Доржиевна Чимитовтэн (һүүлдэнь минии дүү басаган Баярма Доржи­евна Дымбрылова-Дамбаринчинова баһал багшань болоо, Жамбаловта­наар ехэ нүхэсэдэг бэлэй) һургахаһаа байха, халуун эдеэгээр маанадаа хүндэлдэг, дуунуудтаяа танилсуулдаг байгаа”, – гэжэ хөөрэһэн арадай ар­тистнууд “Хани нүхэдни” гэһэн Гун­га Чимитовэй (хүгжэмынь Анатолий Андреевэй) дууе хэдэн хоолойн аял­га ниилүүлэн, Сойжина басагантаяа, Дахалэ хүбүүнтэеэ дуулалдаба, булта халуунаар угтагдаба. Театрайнгаа 90 жэлэй ойдо дуулаһан Дахалэ Жам­балов “Карузын дурасхаалда” гэһэн орёо хүндэ дуугаа дахин дабтажа, итальян хэлэн дээрэ энэ үдэшэ дээрэ гоёор хангюурдаа, “браво” гэһэн оог хашхараагаар үдэшэгдөө.

Аба, эжын буянһаа хүртэхэ золтой...

Алдар суута поэт байһан Цы­дып Жамбалов эсэгэнь эртээр мордоһондонь халагламаар бай­на, эсэгынгээ бэлиг талаанһаа, буян хэшэгһээ хүртэлсэһэн Саян Цыды­пович өөрөөшье шүлэгүүдые бэшэ­дэг, олон тоото пьесэнүүдые, найруулгануудые зохёожо, түрэл Буряад театртаа табижа, олондо мэдээжэ болонхой бшуу. Наһанайнь нүхэр, та­лаантай багша, режиссёр, Эрженын эсэгэ Зугдыр Юможапович Цыдыпов (баһал эршэтэй, залуу наһандаа бур­ханайнгаа орондо ошоо) энэл теат­ртань наададаг артист, тоглолтые эр­химээр хүтэлэгшэ, ВСГИК гэһэн Зүүн Сибириин соёлой институдай теа­тральна кафедрын мэдээжэ багша ябаа юм. Буряад Уластаа, Росси соогоо зохёохы ажалтай, мэдээжэ эсэгэ­нэртээ зорюулжа, Пурбо Дамирано­вай абынгаа нютаг тухай дууе, тиихэдэ энхэргы һайхан эжынэр тухай­гаа бүхэли поппури (бүлэг дуунуудые) бэлигтэй дуушад тон оролдосо­тойгоор, уярма гоёор гүйсэдхэбэ.

Монголдо Ухнаа даргын уряалаар 1995 ондо ошоһон дууша бүлэ “На­ран мандах…» гэһэн дууе уянгатай һайханаар дуулалдажа, лауреадай үндэр нэрэ зэргэдэ хүртэһэн габьяатай. Тиихэдэ Хальмагай искусствын бэлигтэй ажал ябуулагша, мэдээжэ соёлшон, режиссёр Борис Манджи­евтай гэр бүлөөрөө ехэтэ нүхэсөө. Барднуудай дуунуудта дуратай Жам­баловтан Юрий Визборэй, Булат Окуджавын зохёолнуудые шагнаг­шадайнгаа һонорто энэ тоглолто дээрээ дурадхажа, шэхэнэй шэмэг, ню­дэнэй хужар болгобо. Байгал далай дээрэ Булат Окуджавын дуунай найр эмхидхэдэг байһан бэлигтэй бүлын хүсэл оролдолго, эдэбхи үүсхэлынь мартагдаагүй бшуу...

Шабинарынь шанганууд, тон бэлигтэйнүүд...

“Нугаршагүй хүн, залиршагүй на­ран” гэһэн мүнөө үедэ (дайнай боло­жо байһан сагта) ехэ удха шанартай, Цыдып Жамбаловай суута поэмыень Жамбаловтанай ВСГИК-тэ зааһан шабинарынь, олондо мэдээжэ болоһон артистнууд Надежда Мунко­нова, Дарима Лубсанова, Галина Галсанова гэгшэд уран гоёор унша­ба. Анхан баһал оюутадынь байһан, мүнөө театртаа мэдээжэ болоһон артистнууд Баярто Ендонов, Бо­лот Динганорбоев, Сэнгэ Ломбоев, Солбон Субботин гэгшэд “Дангина” (Владлен Пантаевай хүгжэм дээрэ) суута дууень дуулаба. 2000 ондо, һураха үедөө, гүйсэдхэһэн ород ха­тараа шабинарынь огсом дорюунаар хатарба, хүн зониие энеэлгэбэ. Хон­гёохон, шарьяахан, шанга хоолой­той Дашима Соктоева дуушан “Ураг­шаа” бүлэгтэнь оролсоһон, урданай “Шэлүүһэнэй эдисэ” гэжэ дуу ханхи­нуулба.

ВСГИК-тэ эстрадна болон мюзи­клэй бэлигтэй багшанар С.Ц. ба Э.З. Жамбаловтанай курсануудай ин­ститут дүүргэһэн оюутад, һүүлдэнь “Урагшаа” нэрэтэй бүлэгэйхид Буряадай гүрэнэй филармонидо (баг­шанарайнгаа хүтэлбэри доро) ам­жалтатай хүдэлжэ гараа бэлэй. Энэ һайхан тоглолтодонь 10 жэл уулзаагүй мюзиклэй артистнууд Дарима Цырендондопова, Сэсэг Аюшеева, Анастасия Олейникова, Жаргал Цымпилов, Эдуард Будаев, бусад хамта ехэ зохидоор дуулалда­жа, харагшадай халуун альга ташал­гада хүртэбэ, бултаниие баясуулба, бахархуулба. Уг удхатай, урма зориг түрүүлһэн, алдар суута Марк Берне­сэй һүр жабхалантайгаар дууладаг “Я люблю тебя, жизнь” (үгэнь Кон­стантин Ваншенкинэй, хүгжэмынь Эдуард Колмановскиин) гэһэн дуу­гаар эбтэй эетэй гэр бүлэ тоглолто­ёо үргэлжэлүүлһэн байна. “Звезда кочевника” (үгэнь Баир Дугаровай) шагнагшадай захилаар Жамбалов­тан үхибүүдээрээ, шабинартаяа бул­та олон хоолойн аялга ниилүүлэн, һүр жабхалантайгаар дуулалдажа, Гэр бүлын жэлдэ зорюулагдаһан кон­цертэеэ түгэсхэбэ.

Эжы, абынгаа буян дэлгэрүүлһэн, эды олон шабинартаяа ехэ амжал­та туйлаһан, залуу зоной зоригжол, бэлиг талаан бадаруулһан багша­нарта, бэрхэ режиссёрнууд, һурган хүмүүжүүлэгшэд болохо Эржена Зуг­дыровнада ба Саян Цыдыповичтэ үбгэн абанарһаа, хүгшэн эжынэрһээ, өөһэдынгөө аба, эжыһээ зохёохы ажалай жэшээ абажа байһан, түрэл буряад театраа, хэлэеэ, арадайнгаа ёһо заншалнуудые үргэжэ эхилһэн, хоёр жэлэй урда тээ дүүргэһэн за­луу артистнуудта, уран бэлигтэндэ, мүн тэрэ тоодо зали ехэтэй, замайн­гаа ерээдүйн толотомо, режиссёрой болон артистын бэлэн бэшэ, хүндэ хүшэр харгы бэелүүлхэ һайхан һанаа түсэбтэй үри хүүгэдтэнь – Сойжи­на Саяновнада, Дахалэ Саянович­та, ашанар, зээнэртэнь, суг һураһан нүхэдтэнь, наһанайнь инаг хайрата нүхэдтэ, үхибүүдтэнь Гэр бүлын жэл­дэ бултанайнь һанаһан хэрэгынь, ха­раа түсэбынь номын ёһоор бүтэхэнь болтогой гэжэ хүсэе, гэр бүлэдөө элүүр энхэ, эрхим баялигтай, мүнхэ бэетэй, мүнгэн жолоотой, зохёохы ажалдаа зоригтой, бурхантай, буян­тай ябахатнай болтогой гэжэ үреэе!