986
Эндэ һаяшаг Буряад драмын театрай тайзан дээрэ американ драматург Дэвид Бэрриин “Августовские киты” гэһэн пьесээр табигдаһан зүжэгэй премьерэ харабаб.
Үнихэнэй даа энэ тайзан дээрэ иимэхэн, ёһотойл бүтээлнүүд табигдаагүй гэбэлни, алдуугүй хаш. Буряад драмын театрай сүсэгыхэнүүд мэтэ бэлигтэй артистнарай наада хаража, сэдьхэлээ хужарлаад, сэдьхэлээ ханаад, хорбоо юртэмсын ажабайдалай үзэгдэлнүүд дээрэ бодомжолхоор лэ юумэ сэдьхэлдээ хадуугааб.
Энэл даа, ажабайдалай жама ёһо! Урдын сагай буряадууд тайзан дээрэ гүйсэдхэжэ байһан артистнарай үйлэ, ябадал, хэлэһэн, һанаһан үгэнүүдые арайшье хэлэхэгүй, хүсэлхэгүй байгаа. Харин мүнөө баруун зүгэй нүлөөгэй ажабайдалдамнай, ажаһуудалдамнай, ажамидаралдамнай нэтэрүүгээр нэрбэгдэн дэлгэрһэн сагта эгээл иимээр хүгшэрхэ бэшэ гүбди, бидэнэр, американ зонтой адлиханаар...
“Алтан зуун жэлэй” нэгэ үеын хосоржо байһан саг. Үелһэн, нүхэсэһэн нэгэ үе зоной үтэлхэ саг. Үтэлхэ гээшэ бэлэн бэшэ. Нэгэл үнгэ зүһэтэй, нэгэл үйлэтэй тон адлиханууд үдэрнүүд үнгэржэл байха.
Гол герой Сарын роль Дарима Сангажапова үнэншэмэ һайханаар наадажа шадаа. Ажабайдалынь манай байдалай али нэгэнэймнай хуби заяантай адли бэшэ гү? Дурлаха, жаргаха сагынь инаг нүхэр Филиппэй наһа барахадань дүүрээ. Саашанхи наһаяа түрэһэн эгэшэтэеэ үнгэргэнэ. Либбиин роль Людмила Дугарова ялас гэмэ бэлигтэй шадабаряар харуулаа. Либби гансал өөртөө дуратай, бүхы юумэн тэрэнэй һанаһан, хүсэһөөрнь, тэрэнэй дураар байха ёһотой. Муу зантай, хайра гамгүй, хуха нуга хэлэжэрхихэ. Өөрөөшье ажаһуухагүй, хүнииешье ажаһуулгахагүй.
Тиша хэзээ нэгэтэ “Высший Свет” гэһэн үеын һаргама һайхан сэсэгхэн байгаа. Олон эрэшүүлэй дура буляаһан, олон бүһэтэйшүүлэй зүрхэ хүдэлгэһэн хаш. Энэ роль Буряадаймнай эгээл сэбэрхэн эхэнэрнүүдэй нэгэн Марта Зоригтуеваһаа бэшэ хэн наадахаб? Либби Сара дүүдээ эрхэлжэ, хүндэржэ байха зуураа: “Тиша ерэхэ гү? Тиигээ һаа, үһыемни угаа, сэбэрхэн намай болго”, - гэжэ гуйна. Маранов (Баста Цыденов) хаанта Росси гүрэнэй эмигрант, ехэ һонин персонаж. Тэмээн халаахай мэтэ түби дэлхэйгээр һалхинда туугдан ябана. Саг жэлнүүдэй ошохо бүри нүхэдыншье үсөөрнэ, тэрэнэй тогтожо байрлаха гэршье үсөөн болоно. Байрлаһан айлай эзэн эхэнэрэй наһа барахадань, байха гэрээ бэдэржэ, Сара Либби хоёрто ерэнэ. Либби тэрэнэй мэхэтэй һанал дары түргэн элирүүлнэ. Юундэ Сарада ерээб, Тишада бэшэ? Гэхэтэй хамта Тиша Либбин гэнтэ наһа бараа һаань, суг хамта намтай байгыш гэжэ Сарада дурадхана. Энэнь Сарые хайрлаһан үйлэ бэшэл даа. Ажалша бэрхэ, нигүүлэсхы һайхан сэдьхэлтэй Сара бүхы хүниие энхэрхэ, ажаллаха, эдеэлүүлхэ, бэеын угааха. Орондонь юушье эрихэгүй. Теэд өөрөө үшөөл шадалтай, өөрынгөө ажабайдалаар, өөрынгөө дураар үшөөл байха аргатай. Иимэ бодолнууд, иимэ һаналнууд түүрээнэ энэ зүжэг. Гэхэтэй хамта хэды наһан хоробошье, ажабайдал саашаа эрьелдэһээр, үшөөл ажаһууха, үшөөл амиды мэндэ энэ һайхан дэлхэй дээрэ ябаха хүсэл хэндэншье биил даа. Гунигтайл даа, гайхалтайл даа, иимэ байдал...
Театральна шэнжэлэгшын бэшэ, юрын харагшын һанамжа бэшэбэб.
Буряад драмын театрай артистнарай бэлиг шадабари, дүй дүршэл дундаршагүй дүүрэн. Ямаршье удхатай, олондо һайхашаагдахааршье бэшэ үйлэ зүжэгүүдые табиха саг дайралдана. Харин бэлигтэй артистнар алинииньшье илгаагүй, үнэншэмэ һайханаар, бэлигтэй зохидоор наадажархиха аргатай байһанаа харуулна. Энэ август һарын халим абарга хүлеэлгэ тухай зүжэг бэшэ, харин “Пышка” гэһэн зүжэг тухай хэлэнэб. Буряад драмын артистнар бэлигтэй һайханаар наадажа шадаа, зүгөөр буряад хубсаһа үмдөөд наадаһаниинь үлүү гэжэ һанамаар.
Буряад драмын театрта иимэ шэнэ бодол, шэнэ хараа хүсэлнүүдтэй залуу найруулагшадай ажал табихадаа, зохёохы ажалай лабораториин онол арга хэрэглээ гэжэ ойлгоё. Эдэ зүжэгүүд сооһоо эгээл һайниинь “Августовские киты” гэһэн зүжэг тэмдэглэхээр. Зүжэгэй премьерын урда режиссер Игорь Квятковскийтой уулзажа хөөрэлдэһэн байнаб.
- Юундэ харагшад, артистнар гээд тайзан дээрэ суг байха болооб гэжэ гү? Иимэ болон элдэб ондоо олон арга туршалганууд дэлхэйн театрнуудта табигдадаг. Буряад театрай артистнартай ажаллахадаа, түрүүн халта айгаа һэм. Ямар бэ даа, социальна асуудалнуудые шиидхэхэ гүб гэжэ һанаа һэм. Харин иимэ дүршэлтэй, шадабари ехэтэй урданай һургуулиин артистнартай хүдэлһэндөө ехэ баяртайб. Тэдэнэр ехэ түргэн шэнэ юумэндэ һуража, туршалгануудыемни дары түргэн ойлгоод, ажаллаха дүршэлтэй байна. МХАТ-да залуушуулда багшалхадам, эдээн шэнги бэлигтэйшүүл олдодоггүй. Залуушуул сүлөө бодолтойшье һаа, бэлиг, дүршэл үгы ха юм. Тиимэһээ энэ театрта ажаллахада, ехэ һонирхолтой байгаа, - гэжэ Игорь Квятковский хөөрэбэ.
10 үдэрэй туршада табигдаһан зүжэг хаража, сэдьхэлээ, гүн ухаагаа гүйлгэжэ, анхарыт гэжэ дурадханаб.
