​“Үндэһэтэдэй харилсаанһаа ниитын хүгжэлтэ дулдыдаха”

гэһэн гүн удхатай хөөрэлдөөн Улаан-Үдэдэмнай үргэлжэлһэн “Диалог культур” үндэһэн- соёлой нэгэдэлнүүдэй Сибириин форумой пленарна зүблөөн дэ­эрэ боложо, элдэб регионуудай түлөөлэгшэд, харюусалгата зон хабаадаһан, һанамжануудаараа хубаалдаһан байна.

Энэ форумдо үндэр сэгнэлтэ үгэһэн, зүблөөе хүтэлһэн Буряад Республи­кын Толгойлогшо Вячеслав Наго­вицын арадуудай хүгжэлтэдэ, хани харилсаанда аша туһатай энэ фо­рум Буряад орондо эмхидхэлгын эхи табиһан Сибириин федеральна округ­то Россиин Федерациин Президентын дүүрэн эрхэтэй Түлөөлэгшэ Виктор Толоконскийдо баяраа мэдүүлэн, үгэ үгэбэ. “Форумой үедэ үндэһэтэд хоорондын харилсаа холбоонуудта бодото ёһо заншалнуудые байгуул­ха талаар шиидхэгдээгүй гол шуха­ла асуудалнууд элирүүлэгдээ, эдэ асуудалнуудаар һонин хөөрэлдөөн, арсалдаанууд болобо. Үндэһэн со­ёлой заншалнуудые болон эдэбхи үүсхэлнүүдые саашадань дэлгэрүүлхэ асуудалнуудта Федерациин 12 субъ­ектын түлөөлэгшэд хабаадажа, өөһэдынгөө ажал хэрэгүүд тухай то­осоо. Энэ форумой ашаар республи­када ажаһуудаг арадуудай соёл, ёһо заншал дэлгэрүүлэгдээ. Гүрэн түрын, засагай албануудтай харилсаатай ажал ябуулагдажа, Сибириин оршон байдалда соёлой фестивальнууд, ха­ралганууд эмхидхэгдэнэ, элдэб ара­дууд дүй дүршэлөөрөө андалдана” гэжэ тэрэ тэмдэглэбэ.

Россиин Федерациин Региональ­на хүгжэлтын министерствын үндэһэ яһатанай хоорондын харилсаагаар Гүрэнэй политикын департаментын директор Александр Журавски­ин хэлэһээр, “элдэб арадуудай соёл хүгжөөхын хажуугаар бэе бэеынгээ ажалаар һонирхон хөөрэлдэхэ, дүй дүршэлөө хубаалдаха аргануудые эдэ уулзалганууд олгоно гэжэ тэмдэглэхэ­эр. Олон үндэһэ яһатадай ажаһуудаг, 89 хэлэ үзэдэг Россиин дүй дүршэлтэй Европын Совет (Страсбург) танил­саха, харилсаха, тиин эндэмнай ябу­улагдажа байһан баян дүршэлтэй ажалаар деклараци баталха арганууд олдохо байна. Тиимэһээ эрхэтэдэй нэгэ ниитэ байха хэрэгтэ (Украинын жэшээгээр...), Россиин арадуудай этно-соёлые саашадань хүгжөөхэ, элдэб үндэһэ яһатадай бусад харил­саата ажалда Россиин Президент ан­харалаа хандуулна”.

“Манай региондо ажаһуудаг элдэб үндэһэ яһатадай эбтэй эетэйгээр ха­рилсадаг хада региомнай амгалан бай­далтай регион гүүлэдэг байна. Буряад орондомнай Правительствын гурбан тогтоол үндэһэ яһатанай хоорондын асуудалнуудта зорюулагдана, этниче­скэ харилсаанда зорюулагдаһан ажа­лай дүнгөөр тусхай грантын мүнгэн һомологдоно. Тиигээдшье манда нё­дондо үнгэргэгдэһэн социологическа шэнжэлгэнүүдэй дүнгөөр ондо ондоо үндэһэ яһатанда муугаар хандаха, үзэн ядаха зон үсөөн, шэнжэлэгдэһэн зоной 87,8 процентнь бараг, һайн удхатай харюунуудые үгэһэн байна. Тиимэһээ Буряадта ажаһуудаг элдэб шажантай зон дэмжэгдэнэ, иланга­яа үндэһэн-соёлой түбүүдэй ажал дэлгэрүүлэгдэнэ. Эдэ ажалыемнай бэлдэгдэжэ байһан Буряад ороной арадуудай литература болон фоль­клорой 9-дэхи боти гэршэлнэ бшуу. Тиихэдэ Россиин бүридэлдэ ороһоной 350 жэлэй ойн баярай һайндэртэ Эб найрамдалай һайхан байшан бариг­даа, толлогдоо һэн...” гэжэ Буряад Республикын Толгойлогшо Вячеслав Наговицын тодорхойлбо.

Сибириин форумдо үндэр сэгнэлтэ үгэһэн Эрдэмэй, соёлой болон мэдэ­эсэлэй политикын талаар Россиин Федерациин Федеральна Суглаа­най Федерациин Соведэй Комитедэй гэшүүн Арнольд Тулохоновой тэмдэглэһээр, “Сибириин арадуудай фольклорой суглуулбари” (63 боти болохо) оройдоо 40-ниинь барлаг­даад тогтошоо, тиимэһээ саашанхи ажлыень ябуулха Эрдэмэй Академи шадалгүйдэнэ, эндэ дээдын тушаал­тай, харюусалгатай дарганар шиид­хэхэ, туһалха зэргэтэй” гэжэ онсолбо. Ябуулжа байһан ажал хэрэгүүдтэеэ, дүршэлтэеэ Кемеровэй Соёл, искус­ствын Гүрэнэй университедэй доцент, педагогикын эрдэмэй доктор Ната­лья Костюк, Омско областиин “Си­бирь” гэһэн Соёлой болон спортын регионууд хоорондын нэгэдэл” гэһэн соёлой бюджетнэ эмхиин дирек­тор Наталья Степанова, форумой “дүхэриг шэрээнүүдые” эмхидхэһэн модераторнууд – республикын Ни­итэ палатын түрүүлэгшын орлогшо, “Ассоциация народов Бурятии “Дом Дружбы” гэһэн РОО-гой түрүүлэгшэ, ВСГАКИ-гай доцент, педагогическа эрдэмэй кандидат Сажида Бата­лова (“Национально-культурные объединения как ресурс развития диалога в гражданском обществе”), республикымнай соёлой министр Ти­мур Цыбиков (“Роль учреждений культуры в формировании толерант­ности в обществе”), БГУ-гай институ­дай директор, эрдэмэй кандидат Ма­рина Цыренова (“Образовательная политика как основа формирования этнического взаимоуважения”) гэг­шэд танилсуулһан байна. Пленарна зүблөөнэй дүнгөөр резолюциин про­ект абтаба. Түгэсхэлэй үгэнүүдые хэ­лэхыень Сибириин федеральна округ­то Россиин Федерациин Президентын дүүрэн эрхэтэй Түлөөлэгшэ Виктор Толоконскийдо үгтөө. Хойто жэл зан­шалта соёл болон Сибириин араду­удай үндэһэн спортын түхэлнүүдые дэлгэрүүлхэ зорилготойгоор Сибири­ин федеральна округто Россиин Фе­дерациин Президентын дүүрэн эрхэ­тэй Түлөөлэгшэ Виктор Толоконскиин харгалзалга доро Байгалай үндэһэн соёлой болон спортын нэгэдэхи фе­стиваль үнгэргэгдэхөөр хараалагдан­хай.
Радна-Нима Базаровай фото