​ Хорото хамшагтай үрдилдэн байжа ...

Гэбэшье олоной арга хэмжээнүүдэй хоригдоходо, бултанhаа ехээр соёлой эмхи зургаанууд хохидоо гэжэ hанамаар. Гэбэшье яаманай тоосоо харахада, соёлой байдал харьялжа байгаа. Энэ ушараар Буряадай соёлой сайд Соёлма ДАГАЕВАТАЙ хөөрэлдэбэбди.

 Соёлма Баяртуевна, 2020оной үнгэрhэн хахадай үрэ дүнгүүд тухай юун гэжэ хэлэхэ байнат?

- Коронавирус ѳѳрынгѳѳ заhалтануудые оруулаал ааб даа. Ябууд дундаа түсэбүүдээ hэлгүүлхын хажуугаар, олоной хэмжээ ябуулгануудые хориhон байдал соо ажаллажа hураха баатай болообди. Харин хэды тиигэбэшье ажал үргэлжэлжэл байгаа. Театрнуудай болон циркын зүжэгшэд түхэлөө алдахагүйн тула үдэр бүхэндэ бэлэдхэл хэжэл байгаа. Харагшадайнгаа һонорто зүжэгүүдэй видеоархив табиһаар, ниитын сүлжээнүүд соо сэхэ дамжуулгануудые ябуулһаар. Февралиин 5-да Буряад Уласай Толгойлогшын хабаадалгатайгаар Соёлой болон урлалай зүблѳѳ үнгэргэжэ үрдеэбди. Тэрэ сагта коронавирус тухай hүрѳѳтэ мэдээсэлнүүд hаял орожо эхилжэ байгаа. Февралиин 24-дэ Улаан- Үдэдэ һайндэрэй олониитын суглаа, Сагаан hарада зорюулагдаhан тоглолто эмхидхэжэ шадаабди. Үшѳѳ тиихэдэ нёдондо жэлhээ хойшо бэлдэгдэжэ эхилhэн түүхэдэ түрүүшын айхабтар ехэ Сагаалганай баяр ёhолол Кремль соо февралиин 24-25-да үнгэргөөбди.

- Энэ ехэ тоглолто Интернет соо мүнѳѳ болотор олон зон омогорхолтойгоор дахин- дахин хаража байдаг. Буряад Улас гүрэнэй гол тайзан дээрэ иимэ һүрөөтэй, сог залитайгаар ѳѳрынгѳѳ соёлтой олониие танилсуулаа гэжэ үнэншэмөөр бэшэ.

- Гэртээ бусаадшье, бидэ амаржа байгаагүйбди. Февралиин 26-hаа 29 болотор түрүүшын UU.SOUND гэжэ мүнѳѳ үеын аялга хүгжэмэй фестиваль, үшѳѳ Colisium Baikal- Buryatia гэhэн форум үнгэргөөбди. Февраль hарада Үндэhэтэнэй номой сангай ордон hэльбэн шэнэдхэлгэ эхилээ. 500-гаад мянган номуудые шэнэ залгаа байшан руу зѳѳгѳѳбди. Мартын 1-дэ, хизаарлалта оруулаадүйдэнь, Масленица үргэнѳѳр тэмдэглэжэ үрдеэбди. Журамай шангадаха үедэ музейнүүдээр виртуальна аяншалгануудые буулгаабди, майн 9-дэ эмхидхэhэн түрүүшын онлайн- тоглолтомнай hайн үнгэрөө.

- Соведүүдэй талмай дээрэ Лудуб Очиров рояль дээрэ наадажа байжа гү?

- Тиимэ, тэрэтнай клипүүдэй нэгэниинь лэ байгаа. Талмай дээрэ зоной үсѳѳндэ, үглѳѳнэй 6 сагhаа буулгагдаhан. Бусадшье клипүүдыень баhал болгоомжотойгоор үдэшэ үглѳѳгүүр хотоhоо гараад буулгадаг байгаабди. Хабаадаһан дуушад, зүжэгшэд, мүн видео-бэшэлгэ хэһэн хүнүүдшье ехээр даараа.

- Тэрэнэй аша үрэнь ехэ байгаа. Олон зон гэр бүлөөрөө нулимса дуhаан, дуратай дуунуудаа дуулалсажа байжа, тоглолто хараа бшуу. Илангаяа драмын зүжэгшэдэй уншаhан дайнай баатарнуудай бэшэгүүдhээ хэhэгүүд уяруулаа.

- Эдэ бэшэгүүдые уласай архив маанадта үгѳѳ. Тэрэ hаяшаг Буряад Уласай арад зоной дайнай үедэ яажа хүдэлмэрилhэн тухай дансануудай шэнэ согсолбори гаргаа. Үшѳѳ тиихэдэ үнгэрэгшэ хабар Үндэhэтэнэй номой сангай шэнэ залгагдаhан байшанай барилгын 2-дохи шата түгэсѳѳ. Июниин 6-да, Пушкинай түрэhэн үдэртэ, теле-дугыгаар Ород гүрэнэй Юрэнхылэгшын хабаадалгатайгаар нээлтыень хээбди.

- Манай номой сангые түб телевиденеэр харуулжа бай­хадань, ехэ омогорхомоор бай­гаа. Эндэ һаяхана Эмшэдэй hайндэрөөр эмнэлгын газарай хүдэлмэрилэгшэдые газаа концерт наада харуулжа амаршалаат. Энэ ушар ганса телеканалнууд бэшэ, ха­рин суута блогернуудшье буулгаа.

- Аргашадые баярлуулхын түлѳѳ манай дуушад элдэб байдалда ажалаа ябуулха бэлэн гэжэ харуулхаяа бидэ зорюута блогернуудые дуудаабди.

- Энэтнай фронтын үедэ хүдэлдэг байһан концерт нааданай бригадануудые намда hануулаа.

- Зүб хэлэнэт, аргашад мүнѳѳ ковидтай тэмсэхэдээ, дайнда ябаһан мэтэ байна ха юм. Манай Уран hайханай музей соо Илалтын ойдо зорюулагдаhан үзэсхэлэндэ нэгэ зураг бии. Тэрэ одоол манай буряад дуушад, хатаршад Баруун фронтдо сэрэгшэдэй урда наада харуулжа байhан тухай зураг юм.

- Та мүнѳѳ ажалайнгаа харагдажа байhан хуби тухай хѳѳрэбэт. Теэд Буряадайнгаа соёлой һалбарида мүнгэ hомолуулхын хойноhоо ябаһан ажалтнай далда үлэшэнэ ха юм.

- Тиимэ. Энэ хүндэ харагдадаггүй, эли бэшэ ажаябуулга. Харин энээнгүйгѳѳр хамаг hайндэрэй тоглолтонууд эмхидхэгдэхэгүй, шэнэ клубууд баригдахагүй, хүгжэмэй зэмсэгүүд бии болохогүй. Юундэб гэхэдэ, «Соёл» гэhэн үндэhэн түсэлөөр мүнгэн гансал мүрысѳѳнэй хүсөөр hомологдоно. Зүб мүрөөр саарhа гуурhаяа бэлдэхэ, тоо бүхэниие хинаха, хамгаалха хэрэгтэй бшуу. Жэшээлхэдэ, «Соёл» гэжэ үндэhэн түсэл соо нютаг можын удхатай 3 түсэл ороно: «Соёлой оршон байдал», «Уран хүнүүд», «Тоогой (цифровой) соёл». Мүн лэ «Соёл» түсэлэй шугамаар 2020 ондо һомологдохо мүнгэнэй 2 хэлсээ Ородой Холбоото Уласай Соёлой яамантай баталаабди. «Соёлой оршон байдал» гэжэ нютагай түсэлөөр бэелүүлэгдэхэ хэмжээ ябуулганууд гэхэдэ, 10 муниципальна аймагта 14 хүдѳѳ нютагай Соёлой байшануудые шэнэдхэн заhабарилга, мүн П.И.Чайковскиин нэрэмжэтэ Урлалай колледж болон Хүүгэдэй урлалай хоёр hургуулиие хүгжэмэй инструментнүүд болон hуралсалай хэрэгсэлнүүдээр хангалга. Олондо мэдээсэл тараадаг хэрэгсэлнүүд шэнэ hайхан пианино, номуудай абтаһан тухай дуулгаа hэн. Тэдэнэй хажуугаар хоорой хэрэгсэл, ерээдүйн уран зураашадта зурагай табюурнууд ерээ. «Тоогой соёл» гэhэн нютагай түсэл бэелүүлгын шугамаар Үндэhэтэнэй номой сангай шэнэ залгалаа соо виртуальна тоглолтын таhагай нээгдэхыень хүлеэжэ байнабди.

- «Соёлой оршон байдал» гэжэ нютагай түсэл тухай дэлгэрэнгыгээр хѳѳрэжэ үгыт.

- Энээгээр бидэ энэ жэл 14 соёлой байшан hэльбэн заhабарилха талаар нютагай засагай байгууламжануудтай 10 хэлсээ баталаад байнабди. Тиигэжэ 47,3 сая түхэриг гүрэнһөө, үшөө 3 сая түхэриг манай уласай мүнгэн санһаа һомологдохо. Мүнѳѳдэрэй байдалаар Хориин аймагай Тээгдэ, Удинск, Түнхэнэй аймагай Хуурай Хобог нютагуудай Соёлой ордонгууд заhабарилагдажа дүүрээ. Гадна Хурамхаанай аймагай Арзгун, Сахули нютагуудташье ажалнууд түгэсхэгдөө. Августын 13-да Кабанскын аймагай Клюевкын Соёлой байшан hэльбэн заhабарилагдаһанай hүүлээр нээгдэхэ. Сэлэнгын аймагай Ташар ба Галуута нуур нютагуудай Соёлой ордонгуудые августын 31 болотор нээхэ ёhотойбди. Хойто Байгалай аймагай Байкальское нютагта мүнѳѳ шэнэдхэгдэhэн клуб соо ажалнууд түгэсэхэ тээшээ боложо байна. Гадна Мухар-Шэбэрэй аймагай Гашей, Хүсѳѳтэ нютагуудта Соёлой байшангууд заһабарилагдана. Июлиин 1-эй байдалаар, 32,1 сая түхэригэй ажал бүтээгдээд байна. Энэнь ажалаймнай 63,8 % бүридүүлнэ. 2020 оной октябриин 1 болотор бүхы хүдэлмэринүүд дүүргэгдэхээр хараалагдана.

Балжин БАЗАРГУРУЕВА бэлдэбэ

(Үргэлжэлэлынь удаадахи долоон хоногто)