Соёл уралиг 28 apr 2022 1061

Хүгжэмшэдгүйшье һаа, Хужарайхид дуулаһаар

Ахын аймагай эгээл холо нютагуудай нэгэн болохо Хужартада дууша, хатарша зон  ажаһуудаг. Теэд һүүлэй жэлнүүдтэ тэдэнэй бэлиг мүлихэ соёлшод  дуталдана. 2021 ондо хатарай залуу багша эндэһээ гаража ошоо. Мүн дунда һургуулида үхибүүдые буряад арадай хүгжэмэй зэмсэгүүд дээрэ наадажа һургаха хүн үгы.  

Соном Дугаровай нэрэмжэтэ Бүрэнголой дунда һургуулиин захирал Гэрэлма Цыреновагай хэлэһээр, һуралсалай гуламта грант шүүжэ, хүгжэмэй зэмсэгүүдые худалдан абаа. Иочин, ятага, морин  хуур, чанза шэнэхэн зандаа холо хадагалаатай. Юуб гэхэдэ, һургуулиин дэргэдэ тусхай мэргэжэлтэн үгы. Хүгжэм заадаг багшань өөрөө ондоо шэглэлэй мэргэжэлтэй юм. Тиимэһээ үхибүүд Соёлой байшан ошожо, “Оюун бэлиг” гэһэн ансамбльда ябадаг гээшэ.

Хужар нютагай Соёлой байшан 2020-2021 онуудта “Соёл” гэһэн гүрэнэй түсэлэй ашаар заһабарилагдаа. Түрэһэн нютагтаа 25 жэл хүдэлжэ байһан Жаргалма Владимировна Хаптагаева даагшань хэнһээшье баяртай.

- Манай һууринда түрүүшын Соёлой байшан 1968-1969 онуудта нээгдээ бэлэй. Досоонь гурбан гү, али дүрбэн томо пеэшэн байгша һэн. Дулаан байхын түлөө ехэ түлеэн хэрэгтэй  байгаа. Шэнэ кочегаркын баригдахада, дулаасуулгын соргонууд татагдаа. Тиишээ ходо кино харахаяа ошохо дуратай һэмди. Заримдаа  ханын штукатуркын унадагыень баһа һанагшаб. Харин мүнөө бүхы нютагаараа баяртайбди, хүн бүхэн һайхашаана. Заримашуулай хэлэһээр, тиишэнь аяншалагшадые оруулбашье хамаагүй. Газаа зосоонь евро-заһабарилга хэгдээ, оёор, үһээнь, хушалтань шэнэлэгдээ. Хүгжэмэй хэрэгсэлнүүд хуу шэнээр абтагдаа, - гэжэ Жаргалма Владимировна баяраа мэдүүлнэ.

Эдиршүүлэй “Оюун бэлиг” гэһэн хатарай ансамбль нютаг ороноо холо ойгуур суурхуулна. Һургуулиин хүбүүд, басагад, нютагай урагшаа һанаатай залуушуул ансамблиин бүридэлдэ ородог гээд мэдүүлэе. Ансамбль 2000 ондо байгуулагдаһан түүхэтэй.

2019 ондо Санкт-Петербург хотодо болоһон “Великая Россия” гэһэн бүхэросиин хуралдаанда арадай соёл урлал алдангүй ябаһанай түлөө “Оюун бэлиг” бүлгэм шагнагдаа һэн. Һоёд арадай хатар олоной анхаралда харуулаа. «Чарас-гас» гэжэ нэрэтэй энэ хатарнь Татарстан Уласай Набережные Челны хотодо үнгэргэгдэһэн «Solo Dance Chelny-2021» гэһэн хуралдаанай шүүгшэдтэ, бүхы харагшадта һайшаагдаа һэн. Үшөө нэгэ шан хужарайхид монгол хатарай түлөө абажа шадаа.

Үндэр наһатайшуулай “Мундарга” гэһэн бүлгэм ганса Хужар нютагайнгаа бэшэ, мүн бүхы Ахын аймагай омогорхол болоно гэхэдэ, алдуу болохогүй. Тус бүлгэм 1990-ээд онуудай һүүл багаар байгуулагдажа, мүнөө болотор үрэ дүн ехэтэй хүдэлжэ байдаг.

- Хужарай аха захатан булта урагшаа һанаатай, хатаржашье, дуулажашье байдаг, гоёор зүжэгүүдтэ наададаг. Александр Цыденович  Папаев, Софья Дулмаевна Гармаева, Дулма Пурбуевна Гомбоева, Татьяна Аюшеевна Дугарова гэгшэд “Мундарга” бүлгэмэй эдэбхитэн. Эндэ Дулма Гомбоевнае онсолмоор. Юуб гэхэдэ, тэрэ өөрөө 30 гаран жэлэй хугасаада Соёлой байшанда хүдэлһэн намтартай. Мүнөөшье болотор ерэжэ, намдаа туһалжа байдаг. “Мундарга” бүлгэмөө ударидахаһаа гадна, дуу хатарнуудаа шэлэн абадаг, зүжэглэмэл бүтээлнүүдые өөрөө зохёодог гээшэ. Аха захатанай ашаар арадай һайндэрнүүд үндэр хэмжээндэ үнгэргэгдэнэ. Сагаалганай найр нааданда үйлсэ үйлсөөрөө мүрысэдэг заншалтайбди. Тракторнай гоёогдоод, гахай болошохо даа, мори, нохойнуудаа шэмэглэхэш. Мүн бусадшье хэмжээ ябуулганууд һонирхолтойгоор болодог гээшэ, - гэжэ Жаргалма Владимировна нютагайнгаа аха захатанаар омогорхон хөөрэнэ.

Һүүлэй жэлнүүдтэ һүжэрһэн муухай коронавирус үбшэнһөө боложо, Соёлой байшан һайнаар хүдэлөөгүй. Оршон байдалай һайжархада, үнинэй уулзаагүй Хужар нютагай аха захатан, залуушуул сугларжа, шэнэ-шэнэ бүтээлнүүдые бэлдэжэ, нютаг нугынгаа нэрэ холо ойгуур нэрлүүлхэеэ бэлэн.  

Автор: Борис БАЛДАНОВ