Соёл уралиг 7 jul 2022 1144

Түүхэ, уран бэлигээ- түмэн зондоо

     1932 ондо, тэбхэр 90 жэлэй саана “Прорыв” гэһэн зүжэгөөр эхи табиһан Буряад драмтеатрнай 1948 он болотор оперо болон баледэй театр, мүн Буряадай драматическа театр нэгэ ниитэ театр байһан түүхэтэй. 1950 ондо амяараа боложо, бэлиг талаангаа хурсадхаа бэлэй гэһэн удхатай тусхайта 90 жэлэйнь ойн баярай выставкэ-харалга байшангайнь  фойе соо Буряадай гүрэнэй архив олон тоото фото-зурагтайгаар дэлгэжэ, харагшадай һонирхол татаба. 1977 ондо «Академическэ» гэһэн үндэр нэрэ зэргэтэй болоһон юм. Ажалай Улаан Тугай орденто түрэл театрнай 1982 ондо шэнэ байшандаа (Куйбышевай үйлсэ) ороһон юм.
    

     Театрай коллектив байшанайнгаа урдахи хүрдын хажууда һэеы гэршүү томо байшан (нүүдэл Гэр-театр) байгуулаа. “Эндэ арадай театрнуудшье бэлигээ харуулха аргатай”, - гэжэ Буряад Уласай  соёлой сайд Соёлма Дагаева тэмдэглээ. Эндэ  урда үдэрынь “Шэнхинээтэ һуршанууд” гэһэн зүжэг хүүгэдтэ харуулагдаба.

    Театрай уран зурааша Натали – Кейт Пангилинан гэгшын бүтээһэн “Тайзан. Зураг” гэһэн уран һайханай үзэсхэлэн олондо һайшаагдаба. Хэдэн үдэшэ харуулагдаһан К.Гольдониин “Слуга двух господ” – “Барлаг” зүжэг (режиссёрынь - Олег Юмов) үндэр сэгнэлтэдэ хүртөө.

                     Аялга дуугаа, зүжэгүүдээ зорюулба

    Июниин 28-ай үдэшэ болоһон баяр ёһололой концерт- нааданай эхиндэ Буряад Уласай Толгойлогшо А.С.Цыденов, Арадай Хуралай Түрүүлэгшын орлогшо Ц.Э.Доржиев гэгшэд тайзан дээрэ гаража, халуун амаршалга зүжэгшэдтэ  хүргөөд, театрай хүгжэлтэдэ 8 сая түхэригэй сертификат харагшадай халуун альга ташалга доро барюулһан байна.

     Россиин арадай артист М.Г.Елбонов Чингис хаанай гүн удхатай монолог-хөөрөө дэлгээ, һүр жабхаланта хугжэм зэдэлээ. Монголдо мүрысэһэн 50 гаран театрай дунда шалгарһан (Б.Бадмаевай “Полковник пишет...”) зүжэгэйнгээ түлөө Гран-при  шан  абаһан бурдрамайхидта халуун амаршалга хүргэгдөө.

     Энэ һайхан ушар, үйлэ тухай баяртайгаар мэдээсэһэн Монголой Нацагдоржын нэрэмжэтэ театрайхид дарганартаяа тайзан дээрэ гаража, хамтын ажал, бэе бэедээ айлшалһан гастрольнууд тухай хөөрөөд, дурасхаалай бэлэгүүдые барюулба, Монгол армиин ансамблиинхид бүлэг артистнуудта гарай бэлэгүүдые дамжуулба. Тэдэнэй дунда олондо мэдээжэ Михаил Елбонов, Доржо Сультимов, Лариса Егорова, Марта Зориктуева, Должин Тангатова, бусад шагнагдаа. Зал соо түрүүшын һууринуудта  театрай ветерануудай дунда һууһан Россиин  арадай артист Георгий Борисович Бутухановые булта үнэн зүрхэнһөө амаршалаа. 90 наһанай үндэр дабаагаа дабаһан, театртаяа сасуу Г.Б.Бутухановта  үреэлэй дээжэ үгэнүүд зорюулагдаһан байна. Дайшалхы программа баталдаг ансамблиин (Монгол орон) солист “Я люблю тебя, жизнь” гэһэн дуу бэлэглээ.

    Республикын Толгойлогшо “Буряад Уласай габьяата артист” гэһэн нэрэ зэргэнүүдэй үнэмшэлгэ Ольга Ломбоева, Людмила Тугутова, Ада Дашиева, Лосолма Протасова гэгшэдтэ баярай оршон байдалда барюулһан байна. Харин Доржо Шагдуровта, Долгорма Дубчиновада “Буряад Уласай соёлой габьяата хүдэлмэрилэгшэ” гэһэн нэрэ зэргэнүүд олгогдобо.

    Һүүлэй үедэ табигдаһан зүжэгүүдһээ (“Хуби заяанай чемодан”,  “Барлаг”,  бусад) хэһэгүүд харуулагдажа, олоной һонирхол татаа. Үндэһэн театрнуудай эблэлэй, Саха-Яхадай,  Хакасиин, Башкирай, Хальмагай, Алас Дурнын театрнуудай зүгһөө халуун амаршалганууд сэнхир экран дээрэ харуулагдаба. Буряад Уласай аймагуудай, жэшээнь, Хэжэнгын, Хориин, Яруунын, Сэлэнгын, Ахын, Түнхэнэй, бусад аймагуудай захиргаануудай болон Агын тойрогой түлөөлэгшэдэй амаршалгын үгэнүүд хэлэгдээ, бэлэг сэлэгүүд барюулагдаа. Нютагайнгаа бэлигтэй басагадта – Людмила Тугутова, Ада Ошорова гэгшэдтэ аршаанда амарха путёвконуудые түнхэнэйхид дамжуулба.

   Россиин  арадай артистнууд Михаил Елбонов, Лариса Егорова, дууша бүлэг хүбүүд, басагад дуун бэлэгээ барижа, харагшадай зүрхэ сэдьхэл ханааба. Шэхэнэй шэмэг, нюдэнэй хужар болоһон концерт-наадан түгэсэжэ, намартаа ээлжээтэ 91-дэхи халаанаа түрэл театрнай нээхэ байха. Бултанда зундаа һайнаар амархыень, шэнэ ульһатай, шэнэ түсэбтэй, холын хараа зорилготой, шанга  хүсэл бодолтой ажалдаа бусахыень театрайнгаа зохёохы коллективтэ хүсэнэбди!

Автор: Бэлигма ОРБОДОЕВА

Фото: Буряад театрай сайтһаа