Һайн һанаатай, һайхан заяатай

Нютагайнгаа эдир дуушан тухай 2000-аад онуудай эхеэр «Үнэн» сониной уншагшадта дуулгаһамби. Тиихэдээ нэрыень буруу бэшэжэрхёо һэм. «Тугаар ерэһэн Сарюу­на» шал буряад хадаа «Александр», «Алексей» нэрэнүү­дые нэгэн шэнгеэр һанадаг байгаа юм гү? Зарим тээнь Сашамнай Алёша болошоод байһан юм лэ даа.

Хүн болохо - багаhаа

Эрэ хүнhѳѳ дутуугүй «Урал» мотоциклаа унаад оодоргодог шуран бэрхэ То­нирма Владимировна 1990-ээд онуудай үймѳѳтэй сагта энэ хүбүүгээ түрэhэн юм. Хүсѳѳтэдэ «Одон» совхоз hа­лажа, олохон зон ажалгүй, дэлгүүрэй зэрлиг байдал­да дадажа ядаад, «балга­дагшье» болоhон аабза. Ша­дамар заримашуул Сагаан- Нуурай Түгнын уурхайда гү, али Эрхүү тээшээ вахтаар ябажа, гэр бүлѳѳ тэжээжэ эхилээ. Тонирма эжынь тул­гаха нүхэргүй тула хүбүүгээ тэжээхэ гэжэ, баhал арга мүрѳѳ бэдэрдэг hааб даа. Хүндэхэн саг байгаа.

Саша эхинhээ ондоохон юм hэн. «Хүн болохо – ба­гаhаа, хүлэг болохо – уна­ганhаа» гэжэ буряад арад дэмы хэлсэдэггүй. Эжынь юу ехээр хүбүүгээ hургаха, хүмүүжүүлхэ аргатай байха hэм даа. Мүнгэ танганайл түлѳѳ ажал хэжэ ябаа юм шуу. Саша тиихэдэнь гэртэхиеэ ѳѳрѳѳ хуу хараад, мэдээд, hургуулидаа бэлдээд ошо­дог байгаа. Багаhаа нарин нягта hэн. Иимээр хүн hу­радаг гү, али түрэдэг гү саанаhаа? Заримашуулые hур­га, боли – ондоо болодоггүйл даа.

Мүнѳѳ Хүсѳѳтэдэ аргагүй hайхан соёлой ехэ ордон бо­доотой. 1990-ээд онуудта, ма­най hургуулида hуража яба­хада, үглѳѳ мүнѳѳ үмхирэн унахаяа байhан хайратайхан клуб байгша hэн. Тэндээ Ок­сана Васильевнагай (клубай захирал) дискотекэ эмхид­хэхэдэнь, олоной hүрэхэдэ, полынь хүмэрин унашана аа гү гэжэ айхаар hэн. Тэрэл жаахан клубай тайзан дээрэ хэлэндэ орожо ябаhан 2-3-тайхан Александр Само­жапов Цырен Шойжонимае­вай «Түрүүшын дуран» гэжэ дууе дууладаг бэлэй. Нюта­гай зон ехэ ѳѳгшѳѳн хараха, шагнаха, альгаа ташаха даа.

Эхын hанаан – үридөө

Тиигэhээр Сашамнай Са­гаан-Нуурта hурадаг боложо, тэндэхи хүгжэмэй hургуу­лиин бэлигтэй бэрхэ багша Любовь Базаровагай хүтэлбэри доро байгаалиhаа үгтэhэн абьяас бэлигээ мү­лирүүлжэ эхилhэн юм. Хожо­мынь эжынь хүбүүгээ Yндэhэ­тэнэй лицей-интернат асар­жа hургуулаа. Тиихэдэ тэрэ hургуулиин захирал ябаhан Жалсан Батуевич Санжиев Сашын эдэбхитэйдэнь ехэ урмашажа, хүгжэмдэ hэдэб­тэйдэнь ехэ баярлаа, дэмжээ, туhалаа hааб даа. Саашанхи хуби заяаниинь эгээл энэ элитнэ hургуулида элирээ гэхэдэ болоно. Дунда hургуу­лияа дүүргэхэтэй сасуу Алек­сандр Саможапов Москвада П. Чайковскиин нэрэмжэтэ гүрэнэй консерваторидо hу­рахаяа ороhон юм. Тиигэжэ Россиин ниислэлдэ оюутан хаhаяа үнгэргэхэ золтой за­яатай байгаа.

Консерваторидо hураха үедѳѳ түлбэритѳѳр энэ тэрэ хэмжээнүүдтэ дуулажашье ябаа. Хоолойгоо ѳѳрѳѳ тэжээдэг болоhон Саша эжы­дээшье мүнгэ эльгээлсэдэг hааб даа. Хүбүүгээ холын ха­рида hургажа байhан эжынь гансаардаhаншье байха.

Хүдѳѳ ажахын академидэ багшалдаг нүхэр басагандаа орожо ябатараа, Тоня тётя­тай (би иигээд нэрлэдэг байгааб) уулзашоо hэм. «Энэ hур­гуулиин харуулшанаар ажал­да орооб, - гэжэ намда дуул­гаад, омогорхол дүүрэнээр, - Сашамни - Москвадаа», - гээ юм hэн. Тэрэ уулзалгын удаа удангүй наhан болошоhон байгаа. Хүбүүнэйнгээ дээдэ hургуули дүүргээд, диплом абаад ерэхыень хараха хуби­гүй байшоол даа… Буряадаа бусаhан Александр Саможа­пов Оперо болон баледэй театрай хормейстер болоод, түрүүшынгээ зохёохы үдэшэ эмхидхэхэдээ, хайрата эжы тухайгаа уярмаар дуу дуу­лаhан юм. Тэрэ ѳѳрынь най­руулга байгаа…

Эхэ эсэгын хүсѳѳр, аша буянгаар энэ дэлхэйдэ хүн бүхэмнай ябана гээшэ. Эхын­гээл hанаагаар Саша хүгжэмшэнэй бэлэн бэшэ зам шэлэжэ, мүнѳѳ дээдын га­рай мэргэжэлтэн болоод ябана. Хүбүүмни хожом хойнодоо ехын хүгжэмшэн, дуушан болохо гэжэ зосоо- гоо этигэдэг, тиигэхынь ту­лада шадал соогоо оролдо­дог байгаа. Газар дэлхэй­дэ гансахан хүбүүнэйн- гээл түлѳѳ зальбарhаар, ал­тан дэлхэйhээ халин ябаа. Эхынгээ найдалые Саша харюулха гэжэ бүхыгѳѳрѳѳ оролдоhоор.

Александр Саможаповай абьяас бэлиг сэгнэхэеэ...

Дааhан ажал хэрэгтээ шу­нан орожо, бүхы сэдьхэлээ үгэнги хүдэлдэг Саша мүнөө эдиршүүлэй эрхим багша болонхой. П. Чайковскиин нэрэмжэтэ Соёл уралигай колледждо амжалтатай хү- дэлнэ. Захиралынь Баир Бо­рисович Турбянов Түгнын эхинэй хүбүүе ехэ дэмжэдэг, үндэрѳѳр сэгнэдэг. Буряад­таа тон хоморой - ганса тоо­ной хормейстер нэрэтэй ха юм.

Хүн талаараашье сэбэр сагаан һанаатай, урагша­тай, дорюун Александр Са­можаповые Буряадай арад түмэн дэмжэн, зохёохы үдэ­шэдэнь заатагүй ерэхэ гэжэ найданабди! Г.Цыдынжапо­вай нэрэмжэтэ Оперо болон баледэй театрта майн 7-до үнгэрхэ зохёохы үдэшэдэнь уринабди. Энэ тоглолтодо Хүсѳѳтын хүгжэмшэнэй бэ­лиг шадабари бодотоор сэгнэхэ арга боломжо үгтэнэ. П. Чайковскиин нэрэмжэтэ колледжын хоор, эстрадын ехэ «одод» - Сашын дүтын нүхэд энэ концерт-наада шэмэглэхэ. Билигма Ринчи­нова, Ольга Жигмитова, Бад­ма-Ханда Аюшеева, Мэдэгма Доржиева, Бүтидэй Дондок, Дулма Сунрапова, Сэсэг Аю­шеева, Дмитрий Барташкин, Мария Балданова, Ирина Шагдурова, Дина Санданова, Саян Цымпилов гэгшэд аял­гата hайхан дуунуудаа бэлэглэхэ.