Хүн бүхэндэ хабаатай хизаарлалта

Хэды тиигэбэшье, Япондо ав­томашина худалдажа абаад, тэрэнээ хилэ гаргажа үрдеэгүй зон олон. Даб дээрээ ган­сал 1,9 куб/см хэмжээнһээ бага мо­тоортой түмэр хүлэгүүдые оруулха арга боломжо байна. Томо ашаанай болон автобус, тиихэдэ электрома­шинанууд хилэ дабажа, манай гүрэн орохоёо болибо.

Хэдэн жэлэй туршада

Зүблэлтэ гүрэнэй унахада, холо ой­рын хари оронуудай алтан хилэ нээгдэжэ, хаа-хаанаһаа айлшад буужа эхилээ, эд бараан асарагдадаг болоо. Япон гүрэнэй түрүү инженернүүдэй бүтээһэн түмэр хүлэгүүд шанар һайтай байһанһаа манай нютагаархидай дура дары түргэн буляажа ша­даа. Абаһаар һэжэглээшье һаа, он жэлэй ошоһоор байтар, манай хо­тонуудай, сэлеэн нютагуудай хар­гынуудаар үдэрһөө үдэртэ япон ав­томашина олошорһоор олошороо. Мүнөө болоходо, бүхы Алас Дурна зүгэй можо нютагуудай эрхэтэдһээ гадна, гүрэнэй барууншье захада япон түмэр хүлэгүүдые обёорхо бай­хат.

- Хүдөө нютагтамнай 1990 оной эхеэр эгээл түрүүн Бата ахатан «Тойото» машина худалдажа абаад гүйлгэдэг болоо. Тиихэдэнь ма­най нютагаархид: «Хүрэһэн үхэрэй шабааһан дээгүүр гарахадаа, гүзээгээ маажахаар набтар машина. Энээнэй эбдэрхэдэнь, хэн заһажа шадахаб? Жолоошониинь нүгөө та­ладаа һууха, арайл дүрэ буруу. Одоол манай «Жигули» машинаһаа дээрэ юумэн байхагүй даа», – гэжэ бай­жа нютагай эрэшүүлэй хөөрэлдэжэ байһыень һайнаар һанадагби. Ха­рин мүнөө болоходо, иигэжэ зугаа- лжа байһан ахатан бултадаа япон түмэр хүлэгэй жолоо шангаар адха­ад ябанад, - гэжэ минии нүхэр хүбүүн Даба Надмитов хөөрөөд, үшөө ии­гэжэ нэмэнэ: «Үнэн дээрээ Япондо бүтээгдэһэн авто-унаанууд шанар һайтай, үнэгүй байгаа гээшэ аабза. Һүүлэй хэдэн жэлэй туршада хэдэн тээһээ хашагда хашагдаһаар, сэн­гыньшье ургаа. Һүүлэй һүүлдэ Япон гүрэн өөһэдөө хизаарлалта табиба гээшэ.

Тоо баримта

Японой мүнгэн һангай яама­най үгэһэн мэдээгээр, 2023 оной түрүүшын хахадта хари гүрэн худалдагдаһан бүхы автомаши­нануудай 60% хубинь Ород Улас эльгээгдэһэн байна. Харин 2022 ондо ашаглагдажа байһан 210 мян­ган автомашина (1,8 миллиард дол­лар) оруулагдаа.

Үрдиһэн хүн үрдеэ

Энэ хизаарлалтын урда Япондо машина худалдажа абаһан аад, хилэ гаргажа үрдеэгүй зон ехэ һанаата болоно. Үсэгэлдэр һүүлшын паром­до авто-хүлэгөө тээһэн зон азатай, харин үлэһэниинь Ород Уласай хилэ хүрэхэдөө, дахин мүнгэ түлэжэ, шэнэ гуримаар орохо гү, али яахаб?

- Олон машинануудые худалдажа абаһан байгааб. Хэдэн авто-унаа­нуудые хуушанай ёһоор оруулбаб­ди, харин үшөө олон автомашина­нууд тэндээ үлөө. Энэ һалбарида хүдэлдэг бүхы эмхинүүд үрдихэ гэжэ сүлөө забгүй ажаллаа. Үлэһэн унаа­нуудай хуби заяан мүнөөдөө үшөө шиидхэгдээгүй. Ондоо гүрэн оруу- лаад, тэрэнээ дахин Ород Уластаа асарха болохо хабди, - гэжэ автома­шинануудые худалдагша Леонид Ко­пылов хэлэнэ.

Эрилтын байбалнь, дурадхал хэ­зээдэшье байха. Арга мүрынь бэдэ­рээд, тойруу зам олоод, япон түмэр хүлэгүүдые оруулжа магадгүй. Теэд ямар үнэ сэнтэй болоод, эзэндээ хүрэхэб?

- Шэнэ гуримаар, шэнэ замаар хүрэжэ ерэһэн автомашинанууд һураггүй үнэтэй болохо. Баһал үлүү зоной ама тоһодохо, гаргаша ехэтэй хэрэг тобойжо байна. Яагаашье һаа манай гүрэндэ үйлэдбэрилэгдэһэн унаануудһаа үнэгүй байха. Авто-унаа худалдажа абагшад «Lada Vesta» ма­шинатай болонхаар, «Toyota Corolla» абахал даа, - гэжэ Үндэһэтэнэй авто­мобильна нэгэдэлэй юрэнхы эрхи­лэгшэ Ян Хайцер хэлэнэ.

Орондонь – ондоо гүрэнһөө

Баруун гүрэнүүдэй хизаарлалта табихадань, барилгын һалбарида, унаа тээбэридэ ашаглагдадаг ав­томашинануудые Хитад гүрэнһөө энэ хабарһаа амаргүй олоор оруул­жа эхилһэн юм. Харин мүнөө Япон гүрэнэй засаг баригшадай табиһан хизаарлалтын хүсэндөө ороходонь, мүн лэ Хитадһаа түмэр хүлэгүүдые оруулха бэзэ гэжэ мэргэжэлтэд баг­саамжална.

Хүршэ Хитад гүрэн гээшэ олзо оршын, худалдаа наймаанай талаар амаргүй түргэн алхасатай. Хаана юун хэрэгтэй болоноб гэжэ уридшалан мэдэһэн мэтэ дары түргэн дурадхал оруулаад байдагынь мэдээжэ. Хэ­дэн арбаад жэлэй саада тээ Хитадай бүтээһэн эд бараан ехэ найдалгүй гэжэ суурхаһан һаа, мүнөө үедэ яһала һайн шанартай юумэ худалда­даг болонхой.

Тэрэнэй хажуугаар Урда-Солонгосто үйлэдбэрилэгдэдэг авто-унаанууд манай гүрэнэй ажаһуугшадта дүтэ танил байна. Харин нэгэ хэдэн ондо ондоо авто-унаанууд дурадхаг­дана. Балай шэлэжэ байхаар юумэн үгы. Нэгэ хэды сагай ошоходо, бүхы юумэн элиржэ, ойлгосотой болохо бэзэ.