Ниигэм 16 oct 2023 919

Буряад-монгол зурхай октябриин 16-һаа 22 болотор

© фото: Анна Огородник

Октябриин 16, гарагай 2, буряад-монгол литээр шэнын 2.

2-ой үдэр даргын тушаал эзэлхэдэ, пеэшэн табихада, үрэһэ тарихада болон арьбажуулгын бүхы үйлэнүүдтэ һайн. Энэ үдэр наһа барагшые хүдөөлхэдэ, аралжаа наймаа ябуулхада, гэр бари­хада, шорой шулуугаар барилгын ажал хэхэдэ һайн.

Амгалан тайбанай, баялигай, малгайн, гуталай, хубсаһанай хэшэг даллага абахада, гахай, хонин, туулай жэлтэй хүнүүдтэ хии мориёо хиидхэхэдэ һайн.

Энэ үдэр гарагай уһан махабад одоной хии махабадтай ушаржа, «хубааралга» болоно: арсал­даан, эбэй таһаралга боложо болохо. «Наймаанай» үүдэн нээгдэнэ: олзын хэрэг эрхилхэгүй.

Энэ үдэр «морин үхэхэ, эмээл хухарха» ушарһаа харгыда гарахада муу, илангаяа зүүн зүг руу.

Нохой жэлтэндэ һанаһанаа бүтээхэдэ, урагша­тай гараг; хонин жэлтэнэй буянай үдэр.

Үһэеэ абхуулхада – үбшэндэ, мүн лэ хэрүүл аманда.

Октябриин 17, гарагай 3, буряад-монгол литээр шэнын 3.

Бальжиниматай (Согто) үдэр амиды ба нүгшэһэнэй ямаршье үйлэдэ һайн. Энэ сагта Синпүн гэхэ мэтэ газарай бусад эзэдэй байбалшье, али үгышье һаа, согто хутаг, буян болохо. Дашини­матай (Үлзытэ), амгалан жаргалантай үдэртэ абишиг (Ваан) хайрлахада, һайтар байгуулхада (рамнай үргэхэдэ) һайн.

3-да гэр байра хушахада, пеэшэн табихада, арь­бажуулгын болон захирха үйлэнүүдтэ һайн; худаг малтахагүй.

Амгалан байдалай, илангаяа баялигай хэшэг даллага абахада, хулгана, луу, бишэн жэлтэй хүнүүдтэ хии мориёо хиидхэхэдэ, һайн үдэр.

Гарагай гал махабад одоной хии махабадтай ушаржа, «хүсэн» болоходоо, аза жаргал үршөөнэ: һанаһан хэрэгүүд номуун ёһоор бүтэхэ жэшээтэй.

«Хүбүүнэй» үүдэн нээгдэнэ: нарай хүүгэдэй шухала хэрэгүүдые үйлэдэхэгүй, түрэһэн үдэрыень тэмдэглэхэгүй, гэрһээ холо эльгээхэгүй.

Харгыда гарахада, урда зүг руу муу, бэшэ тээшэ һайн.

Морин, могой жэлтэнэй урагшатай үдэр; хулгана, гахай жэлтэнэй буян үйлэдэхэ гараг. Тахяа, бишэн жэлтэндэ муу үдэр, һэргэг ябаха хэрэгтэй.

Үһэеэ абхуулхада – баялигта.

Октябриин 18, гарагай 4, буряад-монгол литээр шэнын 4.

4-дэ бэри буулгахада, аралжаа наймаа ябуулха­да, андалдахада, модо отолходо, модоор ура дарха хэхэдэ һайн.

Амгалан тайбанай, адуу мориной хэшэг даллага абахада, тахяа, үхэр, могой жэлтэй хүнүүдтэ хии мориёо хиидхэхэдэ һайн.

Энэ үдэр гарагай гал махабад одоной уһан маха­бадтай ушаржа, «үхэл» болоно: амидаралай хүсэн һуларна, эхилһэн хэрэгүүд буруу һүрэжэ болохо. «Сэрэгэй» үүдэн нээгдэнэ: сэрэг хүдэлгэхэгүй, заргалдахагүй.

Энэ үдэр харгыда гарахада, баруун зүг руу муу, бэшэ тээшэ һайн.

Хулгана, гахай жэлтэнэй һайн гараг; үхэр, луу, нохой жэлтэнэй буян үйлэдэхэ үдэр. Морин, могой жэлтэн һэргэг байхые оролдог.

Үһэеэ абхуулхада – нюур шарай һайжарна.

Октябриин 19, гарагай 5, буряад-монгол литээр шэнын 5.

5-ай үдэр холын замда мордоходо һайн; модоор юумэ хэхэгүй, наһа барагшын хэрэг үйлэдэхэгүй.

Амгалан тайбанай, илангаяа хүүгэдэй даллага абахада, тахяа, үхэр, могой жэлтэй хүнүүдтэ хии мориёо хиидхэхэдэ һайн.

Энэ үдэр гарагай газар махабад одоной хии махабадтай ушаржа, «тааралдахагүй» болоно: гар­за гаража, хулгай худал ушаржа болохо; эмнэлгэ эхилхэгүй, хурим түрэ наадахагүй. «Түрэлэй» үүдэн нээгдэнэ: түрэл гаралнуудтаяа найрлахагүй.

Энэ үдэр харгыда гарахада, баруун зүг руу муу, бэшэ тээшэ һайн.

Бар, туулай жэлтэнэй урагшатай үдэр, харин тахяа, бишэн жэлтэнэй буян үйлэдэхэдэ һайн. Үхэр, луу, хонин, нохой жэлтэн һэргэг ябахые оролдохо.

Үһэеэ абхуулхада – баялигта.

Октябриин 20, гарагай 6, буряад-монгол литээр шэнын 6.

6-ай үдэр амидаралые хангалгын болон арьба­жуулгын, аралжаа наймаанай, хээрэ талада бүтээхэ хэрэгүүдтэ һайн. Эд бараа, адуу мал хажуу тээшэ үгэхэгүй.

Амгалан тайбанай, хониной хэшэг даллага аба­хада һайн.

Энэ үдэр гарагай газар махабад одоной газар махабадтай ушаржа «сиддхи» болоно: һанаһанаа бүтээхэдэ, гэр барихада, газар худалдажа абаха­да, ажал хэрэгүүдээ согсолходо һайн. «Хэрэмэй» үүдэн нээгдэнэ: гэрэй һуури татахагүй. Гэр байра заһабарилхагүй, зөөлгэхэгүй.

Энэ үдэр харгыда гарахада, зүүн зүг руу муу, бэшэ зүг руу гэмгүй.

Хонин, тахяа, бишэн жэлтэнэй урагшатай һайн үдэр; морин, бишэн жэлтэнэй буянай үдэр. Бар, туу­лай жэлтэнэй чисаа гараг – һэргэг ябаха хэрэгтэй.

Үһэеэ абхуулхада – зүһэ шарай һайжарна.

Октябриин 21, гарагай 7, буряад-монгол литээр шэнын 7.

7-ой үдэр уһатай, газартай холбоотой хэрэгүүдые бүтээхэдэ, наһа барагшые хүдөөлхэдэ һайн.Айраг тараг бэрихэдэ һайн. Бэри буулгахагүй, гэр барихагүй, шорой шулуугаар барилгын ажал хэхэгүй.

Баялигай, илангаяа таряанай даллага абахада, бар, морин, нохой жэлтэй хүнүүдтэ хии мориёо хиидхэхэдэ һайн.

Энэ үдэр гарагай газар махабад одоной уһан махабадтай ушаржа, «эдир» болоно: шэнэ хубасаһа үмдэхэдэ, шэмэг зүүдхэл зүүхэдэ, хатар наада, найр эмхидхэхэдэ, шэнэ тушаал эзэлхэдэ һайн. «Бэриин» үүдэн нээгдэнэ: хурим түрэ наадахагүй.

Энэ үдэр харгыда гарахада, зүүн зүг руу муу, бэшэ зүгүүд руу зүглэхэдэ һайн.

Үхэр жэлтэнэй урагшатай гараг; бар, туулай жэл­тэнэй буян үйлэдэхэ үдэр. Хулгана, гахай жэлтэндэ урагшагүй үдэр, һэргэг байха хэрэгтэй.

Үһэеэ абхуулхада – ама хэлэн, хэрүүл тэмсээн дэлгэрхэ.

Октябриин 22, гарагай 1, буряад-монгол литээр шэнын 8.

Үргэл мүргэл үйлэдэхэ шэнын 8-ай дүйсэндэ баһал муу муухайе дараха үйлэнүүдтэ һайн. Хубсаһа эсхэхэгүй, гэрлэхэгүй, хээрэ талада ажал хэхэгүй.

Энэ үдэр амгалан тайбанай, эдеэ унданай, баялигай, адуу малай хэшэг даллага абахада, хии мориёо хиидхэхэдэ һайн.

«Үхэлэй» үүдэн нээгдэнэ: наһа барагшые хүдөө гаргахагүй.

Энэ үдэр «морин үхэхэ, эмээл хухарха» ушарһаа харгыда гарахада муу, илангаяа зүүн зүг руу.

Луу жэлтэнэй урагшатай, һайн үдэр.

Үһэеэ абхуулхада – наһан утадхаха.

Зурхай подготовил Жаргал лама ДУГДАНОВ

Фото: Анна Огородник