Ниигэм 8 dec 2023 1093

Элинсэгэй һайхан һургаалтай

Хүүгэдэй сэсэрлигэй дунда үнгэргэгдэhэн харалга- нааданай үедэ ульгам буряадаараа наада зугаа дэлгээжэ байhан үхибүү харахада, ехэл урматай байдаг. Эндэ hая «Амар мэндэ» гэhэн уран бэлигэй фестивальда «Оюна» сэсэрлигэй Галсан Надцалов хүбүүнэй ехэ зоригтойгоор «Адуушанай дуу» дуулажа байхыень хараад, ехэ гоёшоогооб. Гансашье би бэшэ, тэрэ фестивальда хабаадаhан эдиршүүл, тэдэнэй хүмүүжүүлэгшэд эдир артистые халуунаар угтаа. Хүмүүжүүлэгшэ бүхэн «иимэ хэлэндэ бэрхэ хүүгэдтэй байгаа hаа, гоёл hэн ха» гэжэ hанаал ёhотой.

- «Оюна» сэсэрлигтэ хотын хүмүүжүүлэгшэдэй семинар- зүблөөнэй үедэ буряад хэлэн дээрэ олон наадан жэшээлэгдээ. Тиихэдэ энэ хүбүүн ерээдүйе хэлэhэн «Аба­рал» гэжэ наада харуулаад, мори­ной тудахада, намда: «Мүнөө жэл унаатай болохот, машинатай», - гэжэ ехэ хүхюутэйгээр абарал буулгаа hэн, - гэжэ «Светлячок» сэсэрлигэй хүмүүжүүлэгшэ Саяна Дабаева энеэ­жэ хөөрөө.

Тиимэhээ амандаа золтойхон хүбүүнтэй дүтөөр танилсаха дуран хүрөө. Галсан Надцалов 2017 оной майн 26-да Улаан-Үдэдэ түрэhэн, жэл хахадтай байхадаа, хэлэндэ ороhон байна. Дулгар Доржиевагай «Би солдат болохоб» гэжэ хүүгэдтэ зорюулагдаhан шүлэг хоёртойхон Галсан сээжэлдэжэ, түрүүшынгээ уран бэлигэй урилдаанда хабаадаhан.

Угай бэлиг байбашье, hургаалай hайхан үгэнүүдые hудаhан соонь нэбтэрүүлхэ нагаса эжын үүргэ ехэхэн гээд тэмдэглэмээр. Агын тойрогой Ушарбай нютагай «Ургы» сэсэрлигтэ ябахадаа, Дулмажаб нага­са эжынгээ хажууда үндыхэдөө, буря­адаар үдэр бүри харилсаа, гэртэхи, газаахи ажал тухайгаа хөөрэлдэжэ, эдеэшэг хэлэндэ нагаса эжынь hургаа. «Буряад хэлэеэ бү мартаарай, хүбүүхэмни!» - гэжэ нагаса эжынь ходол захижа байдаг гээшэ. Бага­дань сээжэлдүүлhэн дуунуудыень Галсан мартаагүй, зааhан оньhон үгэ, үреэлнүүдые мүнөө Улаан-Yдэ хотын ехэ, бага тайзанууд дээрэ гарахадаа хэлэжэл байдаг, дуунуудыень хан­гюурдажал ябана. Тиихэдэ урданай ёhо заншал тухай нагаса эжыhээ оло дахин дуулаhан байна, долоон үе угаа тордиhогүйгөөр хэлэдэг hургаалтай.

Галсан Гарма-Ханда эжытэеэ Улаан-Yдэ зөөhөөр гурбан жэл болоо. Нэгэтэ эжыгээ дахажа, ажал­дань ошоод, тэндэхи зоной булта ородоор зугаалхадань: «Бидэ буряа­дууд ха юмбибди, юундэ буряадаар хөөрэлдэнэгүйбта?!» - гэжэ сүүдтэ хүдэлдэг ажалшадта ажаглалта хэлэ­жэ, судьянарые бахардуулhан байна. Тиихэдэ Галсанай оролдолгоор Москва хотодо ажаhуудаг Даша нага­санайнь үри хүүгэд буряад хэлэндээ hурана гэжэ хэлэжэ боломоор. Зун­даа нагаса эжыдээ булта сугларжа, сэнгэхэ хүхихынгээ хажуугаар буряад хэлэндээ hуранад.

Ниислэл хото ерэhээр, эдир бэлигтэн сүлөө забгүй элдэб харал­ганда жэл бүри хабаадана. «Буряад нютагайм баялиг», «Оньhон үгэ оншотой» гэhэн Улаан-Yдэ хотын сэсэрлигүүдэй нааданда түрүү hуури эзэлhэн, хажуугаарнь Гал­сан Надцалов Буряадай радиодо «Үхибүүд хөөрэнэ» гэhэн гаршаг доро буряадаараа сэсэрлиг, нүхэд, түрэлхид тухайгаа hонирхолтой хөөрөө дэлгээдэг. Үнгэрэгшэ жэл «Yльгэр» гэhэн хүүхэлдэйн театрай ахамад найруулагша Эрдэни Жал­цановай зохёон бүтээhэн «Наран тухай домог» мультфильм буряад болгожо, Галсан хөөрэжэ үгөө. Ниислэл хотын сэсэрлигүүдэй үхибүүдэй дунда үнгэргэгдэhэн буряад хэлэнэй олимпиадада табатай Галсан түрүүлhэн. Мүнөө жэл эдир бэлигтэн «Оюна» сэсэр­лигэй хүмүүжүүлэгшэ Димчигма Дабасамбуевна Молохоевагай аша туhаар, түрэлхидэй дэмжэл­гээр олон харалгануудта хабаа­даа. «Бэлэн хэлэн» гэhэн уласай мүрысөөндэ хоёрдохи hуурида гараа, тиин мүнөө «Амар мэндэ» гэhэн уран бэлигэй харалганда Гран-при шанда хүртөө.

Алтан дэлхэй дээрэ хүн мүндэлжэ, эхэ эсэгын жэшээгээр, hургаал ашаар, хүмүүжүүлгын hайгаар эрдэм hургуули хэжэ, бэеэ даанги харгыда гарадаг. «Холые зориhон хүлэг hайхан» гэдэгтэл, энэ ажабайдалай утын замда уhан буряад эдеэшэг хэлэтэй Галсан Надцалов үгын hайниие дуулажа, hургаалтай, hургуулитай урагшаа дабшаг лэ даа.

Автор: Ешигма ЦЫБЕНОВА