Жэгүүртэнэй дуун жэгтэй туһатай

Далитай нүхэд

Морин хуурай шэдитэ хүгжэм соо шубуудай жэргээн зэдэлдэг. Далитай нүхэдэй өөһэд хоорондоо харилсаһан абяаниинь хүнүүдэй шэ­хэндэ дуу хүгжэм мэтээр зэдэлдэг юм. Тэдэнэй аялгатаһан абяануудые һажаагаад, түрүүшын хүнүүд дуу дуулажа эхилһэн, тэдэнь саашадаа хүгжэмэй ноотонууд дээрэ бэшэгдэ­дэг болоһон түүхэтэй.

Мүнөө дулаахан зунай саг дүтэлжэ, налгай һаруул наранай элшэ­тэй, харьялан урдаһан гол горходой абяантай зэргэ хаа-хаанагүй шубуу­дай хүхюун жэрьеэнүүд агаараар ха­лина.

Эртэ урдын сагһаа шубуудай аялгатаһан дууниинь хүнэй зүрхэ сэдьхэлдэ шэнгэжэ, һүнэһыень баяр­луулдаг, һүр жабхалангыень бадараадаг. Мүнөөнэй сагта шубуудай аялга дуугаар хүнэй бэеын үбшэнгүүдые аргалдаг орнитотерапи гэһэн эмнэл­гын һалбари байгуулагдаһан.

Голланди гүрэндэ зүрхэнэй үбшэнгүүдые аргалдаг эмнэлгын га­зарнуудта орнитотерапи үргэнөөр хэрэглэгдэдэг юм. Хүнэй зүрхэн шу­буудай дуунда аргагүй дуратай, зэ­дэлхыень шагнахадаа, сохидолынь жэгдэржэ, һудалнуудынь һэргэн бүхэжэжэ, шуһанайнь эрьесэ эршэм­дэдэг гэжэ мэргэжэлтэдэй олон тоо­то шэнжэлэлгэнүүд гэршэлдэг.

Илангаяа үлүү тэршээ ба байрагүй үхибүүд муугаар унтадаг һаа, шубуу­най дуун доро сэдьхэлээрээ амар­лингы байдалда орожо, нойр һайтай болодог ха. Заабол шубуудай жэргэн дуулахые шагнаха хэрэгтэй бэшэ. Нуурай эрьедэ миин лэ һуугаад, хун шу­буудые, галуунуудые ба нугаһадые ажаглан хооллуулбал, мүн лэ хүнэй дотор сэдьхэлдэ амарлингы тэнюун байдал тогтодог.

Харин далитай нүхэдэй олоороо жэргэн аялгатаһан тала дайдаар, ой модон ба хотын паркнууд соогуур сэнгэн ябахада, орнитотерапиин эм­нэлгын арга гараһантай адли һайн нүлөөтэй гэжэ эрдэмтэд онсо тэмдэглэдэг. Ехээр уурлан сухалдажа, уй гашуудалда дарагдабал, сэдьхэлээ хүлгэбэл, байгаалиин уудамда ошо­жо, шубуудай дуу шагнагты! Эрхи- мээр туһалха!

Алтан гургалдайн дуун доро...

Мүнөө үеын эрдэмтэдэй шэнжэлэлгэнүүд иимэ баримтануудые гэр­шэлдэг:

- алтан гургалдайн дуун олон ян­зын аялгаар зэрэлгээтэн жэнгирһэн, зөөлэхэн ба шэмэрүүн, шанга ба аа­лин хүгжэмэй обертонуудтай, хүнэй сэдьхэлые һэргэлэн дорюун, согтой залитай болгожо, үйлэ хэрэгүүдтэ уряалдаг. Эрхимээр невроз, депресси ба тол­гойн үбшэнгүүдые эдэгээхэ аргатай. Буряад арадай лимбэ гэһэн хүгжэмэй наадхуурай абяа- ниинь алтан гургалдайн дуун­тай адли һайн нүлөө хүнэй бэедэ үзүүлдэг;

- талын жэргэмэлэй энхэргы зөөлэн ба удаахан татасатай жэгдэ жэргээниинь хүнэй һудаһа мэдэ­рэлэй (нервын) ба сэдьхэлэй зо­болон һалгажа, амгалан тэнюун, хүхюутэй болгодог, зол жаргалай мэдэрэлнүүдые түрүүлдэг заяатай;

- канарейка шубуунай үльгэр до­могто, үзэсхэлэнтэ дууниинь хүнэй зүрхэнэй сохидол жэгдэрүүлдэг, аритми үбшэнһөө эдэгээдэг;

- алаг эреэн шубуунай (щегол) сог залитай дуун анхарал муутай, тэнхээгүй һула бэетэй, мартамхай хүнүүдтэ туһатай;

- хөөндэй, нохой дуудааша (дрозд) гэһэн дууша шубуун гипертони ба мигрень үбшэнгүүдые эдэгээдэг;

- алтан жэгүүр (чиж) шубууханай хүхюутэй жэргээниинь хүнэй бэедэ хүсэ шадал нэмээдэг;

- билзуурхай шубуунай (малинов­ка) хахинаад эхилдэг зэрэлгээтэһэн эшхэрээтэй дууниинь толгойн, зүрхэнэй ба үе мүсын үбшэнгүүдые болон эльгэнэй, хотын, зүрхэнэй, һудаһанай зангиралнуудые һалгаха аргатай юм;

- гол мүрэнүүдэй эрьенүүдэй үдхэн бургааһад соо таршаагай мэтэ зөөлэхэн таршаганаан таһалдангүй шахуу дуулдадаг. Энэ хадаа бишы­хан хүрибтэр боро бэетэй ба аргагүй тэршээхэн сверчок, али гэбэл, таршаганаһан шумуул гээд нэрлэг­дэдэг шубуухай юм. Тэрэнэй нэгэ жэгдэ зэдэлээтэй дууниинь хүнэй хөөргэтэһэн нервын системые ба үлүү шангаар сохилһон зүрхэнэй сохидолнуудые номгоруулдаг, зүрхэнэй-һудалнуудай үбшэнгүүдые эдэгээхэдэ туһатай.

Айлай гэртэ байрлаһан шубуухай хүнүүдые гансаардалгаһаа абаржа, һайн нүхэрынь болодог, баярлуулан хүхеэдэг ба эмшэлдэг. Харин хүнэй далитай нүхэртэ эзэнэйнь талаһаа тон багахан анхарал ба оролдолго хэрэгтэй.

Баяр жаргалаар халяадаг

Россиин эрдэмтэн-орнитолог, профессор, биологиин эрдэмэй доктор Валерий Ильичёв шубуу­дай дуугаар эмнэлгын талаар олон шэнжэлэлгэнүүдые ябуулһан. Тэрэ тус гайхамшагта арга тухай иигэжэ бэшэһэн байна: «Шубуудай дуунай абяанууд хүнэй шэхээр уураг тар­хиин шагналгын зооно руу нэбтэр­жэ ороод, хөөргэтүүлэн һэргээдэг. Тэндэһээ нервын холбоонуудаар бүхы уураг тархиин байдалда нүлөө үзүүлэн хубилгадаг. Харин уураг тар­хи соо болоһон хубилалтануудһаа хүнэй бэеын бүхы органуудай хүдэлөөнэй шанар шэнжэ дулдыда­даг юм».

Миин лэ юрын абяанай дорьбоо- нууд ямаршье органой хүдэлөөндэ нүлөө үзүүлдэг. Харин шубуудай дуу­нууд тусхай һайн зохилдоотой, ёһото эмтэй домтой дорьбоонуудаараа хүнэй бэедэ сэгнэшэгүй һайн нүлөө үзүүлхэ аргатай гэжэ эрдэмтэдэй ап­парадууд гэршэлдэг юм. Тэдэниие үргэлжэ удаан шагнадаг хүнэй бэе­ын органууд заабол һайн тээшээ ху­билдаг.

Тиимэһээ хүндөөр үбшэлһэн, ехэ уйдхар гашуудалда дарагдаһан хүнүүдэй болон үлүү тэршээ, байрагүй үхибүүдэй хажууда аудио, ви­део дээрэ бэшэгдэһэн шубуудай дуутай хүгжэм шагнуулхада, ехэ һайн нүлөө үзүүлдэг.

Мүнөө интернет соо элдэб янзын тиимэ аялга хүгжэмүүд үргэнөөр дэлгэрһэн, хаа-хаанагүй хэрэглэгдэ­дэг. Харин аргатай һаа, байгаалиин уудамда шагнаһан амиды шубуухай­нуудай дуунууд эгээл сэнтэй!

Шубуудай дуугаар бэеэ ар­галха тухай мэргэжэлтэд иимэ зүбшэлнүүдые үгэнэ:

- Нэн түрүүн хүн гэртээ элдэб янзын пластинкануудта, дискнүүдтэ, магни­тофонно лентэнүүдтэ бэшэгдэһэн ба интернедэй сайтнуудта табигдаһан шубуудай дуунуудые шагнажа, ямар шубуухай ямар абяатайб гэжэ ойлго­дог болохо хэрэгтэй. Тиигээд ой мо­дон, паркнууд соо сэнгэжэ ябахадаа, т а н а й с э д ь ­х э л д э т а а р а һ а н дуутай танил шубуунай дууе бултанай дундаһаа илгажа олоод, гансал тэ- рээниие анхаран шагнахые орол­догты. Нэгэл абяанай долгинтой сэдьхэлээрээ шунган ниилэжэ, анха­ралтайгаар шагнагты. Ехэ туһатай!

Танай гэр байрада дүтэхэн байрлаһан шубуухайе эдеэлүүлжэ, тэрэнэй түлөө энхэрэн оролдодог байбал, эгээл эрхимээр эмшэлдэг гэжэ мэргэжэлтэд тэмдэглэнэ. Танда һайниие һанажа баярлаһан шубуун үнэнхэ зүрхэнһөө ёһото эди шэдитэ эмнэлгын дуунай долгинуудаар та­ниие хушадаг. Үнэн нүхэрэй зэргэдэ гансаардалгаһаа абаржа хүхеэдэг, уйдхар гунигые дэгдээдэг, баяр жар­галаар халяажа, эмшэлэн аргалдаг.

Түрүүшын хүнүүдһээ эхитэй

Олон эрдэмтэдэй хэлэһээр, орни­тотерапи гээшэ ехэ һайн аша үрэтэй эмнэлгын арга болоно. Түрүүшын хүнүүдһээ эхилээд, шубуудай дуун хүнэй уураг тархи соо эгээл һайхан мэдэрэлнүүдые түрүүлдэг.

Жэшээнь, шэл ямар нэгэн үзүүртэй түмэрөөр хюһахада гараһан абяанда хүн бүхэн дурагүй. Юундэб гэхэдэ, тиимэ хахинаһан абяагаар түрүүшын хүнүүд аюулай дүтэлһэн тушаа бэе бэедээ дуулгадаг байһан түүхэтэй. Тэрэнь генетикын зэргэдэ мүнөөнэй хүнүүдтэ эгээл аягүй муу мэдэрэлнүүдые түрүүлдэг.

Харин шубуудай жэргээн мүн лэ генетикын зэргэдэ хүнэй һүр жабха­лангые һэргээдэг. Хүйтэнэй хаһада гэртээ шубуудай дуутай диск табяад шагнагты. Сэдьхэлдэтнай ган­сата баяртай мэдэрэл түрэжэ, ажал хэрэг урагшатайгаар ябуулагдаха. Нойрто муу хүнүүдтэ унтахынгаа урда тээ шагнахада, эрхимээр туһалдаг.

Америкын элитэ эрдэмтэн-ор­нитолог Питер Браш, Великобританиин Джин Китс гэһэн эрдэмтэд олон жэлнүүдэй туршада шубуудай дуугаар эмнэлгэ тухай шэнжэлэлгэнүүдые ябуулһан, олон тоото эрдэ­мэй хүдэлмэринүүдые бэшэһэн. Ха­рин манай Росси гүрэндэ 1973 онһоо эхилжэ, орнитологиин эрдэмэй тус­хай лаборатори шубуудай дууе шэн­жэлдэг юм.