1328
Амар сайн, уншагшад! Гурбадахи һараяа гэртээ һуужа байнабди. Бүхэдэлхэйе сошооһон бузар үбшэнһөө һэргылэмжын эмүүд үгы зандаа. Тиимэһээ үбшэнтэнэй тоо үдэр бүри нэмэһээр.
Үбшэнэй уурхай болоо
Улаан-Үдэһөө ходороод, буряадуудай ажаһуудаг хүдөө нютагуудааршье халдабарита хамшаг таража байнхай. Буряадай ниислэлтэй зэргэлээд оршодог Ивалгада энэ үбшэнэй дэлгэржэ байһаниинь гайхалгүй һаа, Хэжэнгын Могсохон һуурин яагаад хүрөө гээшэб? Энэ асуудалда харюу һаяхана “МК Бурятии” сонин ниитэлүүлбэ. Тиихэдээ буряад заншалаар булта “мэдэхэгүй” болошонхой байна гэжэ тэмдэглэбэ.
Апрелиин эсэсһээ хойшо энэ һууринай бүхы ажаһуугшад, 600 гаран хүн, шанга карантинда һуунхай. Тиишээ ошожо огто болохогүй. Могсохон руу орохо замда сагдаанар харуулда зогсоно. Тэндэһээ гараха арга боломжо алга – шлагбаум-хаалтатай. Нютагай дэлгүүрнүүдһээ эдеэ хоол телефоноор хэгдэнэ. Тиихэдэнь хорёогой дэргэдэ захилынь орхигдодог юм ха.
Мүнөө дээрээ үбдэжэ байһан зоной тоо 30 хүрэнэ. Хэрбэеэ зариманиинь эмнэлгын газарта хэбтэнэ һаа, бусадынь – гэртээ аргалуулна. “Май һарын дүүрэхэдэ, карантинһаа гарахабди”, - гэжэ Могсохоной сомон дарга Баир Гомбоцыренов найдана.
Теэдшье энэл һуурин халдабарита хамшагай уурхай болоо бшуу. Анха түрүүн үбшэ асарһан хүн аяар 162 хүнтэй харилсаатай байгаа гэжэ элирээ. Тиигэжэ халдабарита хамшаг ганса Хэжэнгээр тараа бэшэ, Улаан-Үдэшье асарагдаһан байна. Майн 9-дэ энэл уурхайһаа халдаһан 89-тэй үбгэн наһан болоо. Наһатай зониие энэ үбшэн хайрланагүй гэжэ харанабди. Теэд залуушуулшье ехэ хүндөөр үбшэлнэ. Эмнэлгэ гаража, шанга гэгшын эмүүдээр тарюулһан хүнэй иммунитет гансата һуларна.
Фейсбук холбоондо халдабарита хамшаг тухай янза бүриин постнууд ябана. Үбдэһэншье зон бэшэнэ. Гэбэшье нэгэ хөөрэлдөөн һанаанһаам гаранагүй. “Хитадай алдуу дабтахагүйн тулада 70 хуби зомнай энэ хамшагые өөр дээрээ үзэхэ ёһотойбди. Тиихэдээл бэе соомнай эсэргүүсэхэ бодосууд бии болохо. Хитадта эхин дээрэнь даражархиһан үбшэнииень ондоо түрэлэй болоод таража байна”.
Болгоомжотой байя!
Хүдөө һууринуудаар таража эхилһэн тахал үбшэнһөө һэргылэн, буряад эмшэд дабтан һануулна: эгээл шухалань – гэртээ һууха, гараа угааха, баг зүүхэ – тиихэдээл үбшэнһөө зайсахаар.
Ехэ гай тодхор тамхин үзүүлдэг гэжэ мэдээжэ. Тамхинай мэдэлдэ ороһон зон иммунитет һулатай байдаг. Тиимэһээ иимэ шахардуу байдалай тогтоод байхада, бэеэ нарилха, энэ муу заншалаа орхихо гэжэ оролдохо хэрэгтэй. Тамхин хорото бодосуудаар – азот, водород, аргон, метан гэхэ мэтэ тусгаар олон. Эдээнһээ нэн түрүүн уушхан муудадаг. Саг үргэлжэ амидажа, агаар дуталдажа ябадаг хүнэй үбшэлхэдэ, үбшэниинь унжагайрдаг, удаан һайн болодоггүй.
Гэртээ һуугаад, сагаа үнгэргэжэ ядахадаа, хатуу хараар бэеэ сэнгүүлхэ гэжэ тон буруу ябадал болоно. Илангаяа коронавирус үбшэнэй шэнжын бии болоод байхада, архи ууха огтолон хоригдоно. Архи хүнэй шуһанай дараса үргэдэг, тахикарди үбшэ хүдэлгэдэг, тиимэһээ үбдэһэн хүнэй архи уугаа һаа, зүрхэнэй сохисо һамаржа, аритми үбшэн һүжэржэ болохо.
Дезинфекци хэжэ байха шухала. Үбшэнтэнгүй айл болгон 2-3 хоноод, химиин бодос хэрэглэн, гэр бараагаа сэбэрлэгты. Гэртэтнай үбшэнтэн байбал, үдэр бүхэндэ гэрээ угаагты: газааһаа орохо үүдэнэйнгээ барюул сабан-мылэтэй уһаар угаагаад, хлорко гү, али хоро усадхадаг бодос уһандаа нэмэн аршаха хэрэгтэй. Гэр доторхи бараан суудал, шэрээ, адяар-шкафуудаа болон ажаһуудалай бүхы хэрэглэл – дууһыень үдэр бүхэндэ антисептигтэй бүдөөр аршаха гээд дуулгана. Гараараа хүрэдэг хэрэгсэлнүүдээ: үүдэнүүдэй барюул, зайн галай выключатель, телевизорэй пульт, оньһо-түлхюур, гар утасуудтаа гол анхаралаа хандуулжа, аршажа байгты. Энээнһээ гадна эдлэл хэрэглэлгые шалгагшад ванна таһагтаа нарин нягта хандасатай байхыемнай захина. Химиин бодос хэрэглэн, ванна соохи зүйлнүүдые аршаха, хубиин хэрэгсэлнүүд – шүдэнэй щётко, һам, аршуулаа угааха, сэбэрлэхэ.
