​Арьяа Баала мэшэеэбэ гү?

Арьяа Баала бурханай асари томо хүрэг бүтээгдэһээр

Санага нютагта булаг тэһэрээ гэһэн видео-мэдээсэл эдэ үдэрнүүдтэ Интернедээр дүүрэн тараба. Газар дороһоо гараһан уһан юугээрээ гайхал түрүүлээ юм гэхэдэ: «Ой модоёо хайра гамгүйгөөр отолжо байһан энэ үедэ, нээрээшье, юрэ бусын үзэгдэл. Угайдхадаа гандуушаг байхаяа һанадаг Буряад орондомнай Будда бурханай миһэрэлтэй жэшэмээр ушар лэ! Ойронь байһан хүнүүд адаглаарайгтылши: түхэреэн жэлдэ сохижо байха ха гү?» – гэхэ мэтээр арад зон булагай бурьялан гараһые һонирхон тайлбарилаа. 

Онсо шухаг олдобори 

Захаамин аймагай Санага нютагта, «Даши Пунцоглин» дасанай зүүн-хойнохи уулын ташаланда Арьяа Баала бурханай асари томо хүрэг бүтээгдэхэнь гэжэ манай сонин нэгэтэ бэшэ мэдээсэһэн байха. Түсэбэй ёһоор ажалнуудынь түгэсэхэ дүтэлөө, эгээл энээнтэй холбоотой үзэгдэл болобо ха гү гэжэ бодоһон ушарһаа Санагын дасанай лама Молон ламада хандабабди. 

Онсо шухаг олдобори - Сагаан Замбала бурхан

- Юрэдөө, элдэб гайхалтай ушарнууд болонол даа. Тээсгэн сайгаа уужа һуутарни, досоом нэгэ һонин мэдэрэл түрэжэ, юумэн дуудаһан шэнги болоходонь, Арьяа Баалынгаа заларха Улаан Зураа гэжэ газараар ябаад ерэхэ юм байна гэжэ шиидээб. Дасанһаа гараһаар, 15-20 минута тухай алхалаад байтараа, зэдээр шудхагдаһан бурханай дүрэ оложорхёоб. Луу унаад байһан иимэ сахюусаниие урдань нэгэтэшье үзөөгүй ушарһаа мэдэхэ хүнүүдтэ харуулха гэжэ бодооб, - гээд, Молон лама хөөрэнэ. 

Тиигэжэ Санагын дасанай эдэбхитэй жиндаг Цыпэ Санжиевна Ардаева 2019 оной зун Улаан-Үдэдэ Жадо Римбүүшэтэй хамта Дуйнхор Ван табилсаһан Түбдэн-Содбо ламатай танилсаһан байжа, Молон ламынгаа олоһон бурханай зураг Энэдхэг руу эльгээгээ ха. Удангүй үндэр түрэлтэ багшаһаа харюу ерэхэдээ: «Арьяа Баала бурханай сэдьхэлһээ гараһан Сагаан Замбала гээшэ», - гэжэ танихаһаа гадна, үшөө бүд дээрэ бүтээгдэһэн хүрэгыень дамжуулалсаа бшуу.

- Сагаан Замбала бурханиие юрын һүзэгшэд Баян Намсарай гэжэ нэрлэхэл даа. Тиигэжэ имагтал эд зөөриин, баялигай бурхан гэжэ хара хүнһөө байха ламанаршье тоолодог. Теэд үнэндөө һаа, Намсарай бурхан баян һүзэгэй, гүнзэгы этигэлэй сахюусан юм. Юрэдөө, иимэ юумэнэй олдоһониинь һайн тэмдэг гэжэ үзэхэ ёһотойбди. Дэлхэй дүүрэн тараһан тахал үбшэниие, тэрээнтэй холбоотой хёморолые, эдэй засагай уналтые баян һүзэгэйнгөө хүсөөр лэ дабажа гараха аргатайбди гэжэ тайлбарилхаар ха, - гээд, Молон лама тэмдэглэнэ. 

Уһаниинь улам ехэ болоо 

Мүн Интернет хэрэглэгшэдые хүлгөөһэн үнөөхи булагынь табан жэлэй урда түрүүшынхиеэ тэһэрһэн байна. Тиигэжэ хабартаал уһаниинь улам ехээр гарадаг юм ха. 

- 2015 ондо Арьяа Баалынгаа хүрэг бүтээжэ эхилээ һэмди. Тэрэл жэлынь дасанаймнай байһан Номто гол гэжэ газарта булаг бурьялшаһан юм. Ойро ойрохон хугасаада олохон гайхалтай үзэгдэлнүүд болонол даа. Дасанаймнай арада оршодог Дашабалбар уулын хормойдо баригдаһан субаргын хажуугаар зүүн-урагшаа зурыһан зүргэ харгы тодоршоһон юм. Тэрэниинь Санагыемнай «Саана газар, Диваажанай орон» гэжэ нэрлэһэн Дамба-Даржаа Заяевай Эргэ Бүүргэ нютагтай холбоно гэжэ тоолохоор, - гээд, Молон лама юрэ бусын ушарнуудай нэгые тайлбарилна. 

Улаан Зураада Сагаан Замбалын олдоһон газаршье юрын бэшэ юм. Нэгэ үндэһэнһөө ургажа, Эбэй модон гэжэ нэршэһэн шэнэһэн, хуһан, хайлааһан гурбанһаа холо бэшэхэнэ шулуун дороһоо бултайжа байгаа бшуу. Харин дасанай аршаанай бурьялһан газарай баруун тээхэнэнь хоёр нуур бии.

- Нэгыень Ехэ нуур, нүгөөдыень Болхойн нуур гэжэ нэрлэдэгбди. Эдэ хоёр нуурнуудаашье санагаархимнай Арьяа Баала бурхантай холбодог. Ехэ нуурынь Арьяа Баалын баруун нюдэнһөө дуһаһан нулимсаһаа бии болоһон гэжэ этигэнэбди. Сагаан Дара Эхын нуур, ута наһа үршөөдэг гэжэ тоотой. Харин Арьяа Баалын зүүн нюдэнһөө бии болоһон Болхойн нуур Ногоон Дара Эхын юм. Уһанһаань хүртэжэ, үхибүү эрихэдэ, гэр бүлынгөө бүрин бүтэн, эб нэгэдэлтэй байхые гуйхада болоно, - гэжэ Молон лама нютагайнгаа шүтөөнэй газарнуудтай танилсуулна. 

Ерэхэ намар – Ехэ рамнай 

Харин Арьяа Баала бурханай хүрэгэй 80 хубинь бүтэнхэй юм ха. Улаан-Үдэ шадархи Нуур сэлеэндэ мэдээжэ дархан Юрий Мандагановай ударидалга доро ажалнууд түлэг дундаа ябажа байнхай. Үндэрөөрөө - 42, үргэнөөрөө 27 метрэй Арьяа Баала байгша оной дүүрэтэр Санагада тодхогдохо ёһотой.

- Бүхы түсэбыемнай коронавирусай эбдэжэрхёогүй һаань, намараар ехэ рамнай үргэхэ байхабди, - гээд, Молон лама найдана.

Эдэ бүхы хэрэгүүдээ Санагын дасанай ламанар болон жиндагууд 24-дүгээр Бандида Хамба лама Дамба Аюшеевэй сэхэ хабаадалгатайгаар бүтээнэ гэжэ тэмдэглэлтэй. Тиигэжэ һаядаа Буддын шажантанай заншалта Сангхада тусхай уулзалга зарлагдажа, ехэ рамнайн саг болзор тодорхойлогдохоор хараалагдана.

Баяр Цыденовэй дурадхаһан гэрэл зурагууд