​Һурагшад мэдэсэ абаа гү?

Үглөөдэр Буряад Уласай һургуулинуудта һүүлшын хонхо жэнгирхэнь. Илангаяа мүнөө жэл багшанар, һурагшад болон түрэлхид энэ үдэрые хэзээнэйхиһээ ехээр хүлеэгээ ёһотой. Шалтагааниинь бултанда мэдээжэ: һуралсалай жэлэй һүүлшын хоёр һара ехэл хүлгөөтэйгөөр үнгэрөө. Холоһоо һуралсалай эрхэ байдалда үхибүүд хэр мэдэсэ абаба гээшэб гэжэ багшанарһаа болон түрэлхидһөө асуубабди. 

Оксана ДАРЕЕВА, педагогикын эрдэмэй кандидат, Доржо Банзаровай нэрэмжэтэ Буряадай ехэ һургуулиин Зүүн зүгэй дээдэ һургуулиин доцент:

- Хүбүүмни 6-дахи анги дүүргээ. Минии ехэ туһагүйгөөр һуража гараа. Басагамни 2-дохиин болоо. Хоюулаа номоо үзөөбди. Холоһоо һурахада, һургуулидаа багшын хүтэлбэри доро үзэһэнһөө доро юм ааб даа. Хүүгэдэй хэр мэдэсэ абаһаниинь эжы абын оролдолгоһоо нилээд дулдыдаа. Сугтаа һуужа, сэдэбыень ойлгуулаад, даабарииень дүүргүүлһэн ушарта үхибүүд яһала эрдэм мэдэсэ абаа гэжэ һанахаар. Харин үгы ушарта үгыл юм даа.

Лариса БАЕНДУЕВА, Хэжэнгын интернат-һургуулиин хүмүүжүүлгын хүдэлмэриин талаар завуч:

- Манай һургуулиин хүүгэд ядалдаа. Юундэб гэхэдэ, олонхимнай холын гүүртэнүүдһээ һураа, мүн компьютер болон Интернедгүй һурагшад олон байгаа. Тиигээшье һаа багшанарнай Вайбер, зуум мэтын бүхы аргануудые хэрэглэн, хэшээлнүүдээ оролдожо үнгэргөө юм. Мүнөө жэл 9 хүн һургуулияа дүүргэнэ. ЕГЭ-гээ бараг тушааха гэжэ найданабди. Бүхыдэнь тобшолон хэлэбэл, һургуулидаа заншалта ёһоороо заахада, нилээд ашаг үрэтэй байна.

Тудуп БАТУЕВ, Арадай уран бэлигэй уласай түбэй захиралай орлогшо: 

- Басагамни 3-дахи лингвистическэ гимназиин 6-дахи анги дүүргээ. Һайн мэдэсэ тухай хэлэһэнэйшье үлүү. Нэгэдэхеэр, гэртээ байгаад һурахада, үхибүүндэ ехэ хүндэ. Журам, гурим алдагдана. Компьютерай саана удаан һуухада, нюдэндэшье һайн бэшэ. Зүгөөр тон муу талань гэхэдэ, зүбөөр, һайнаар ойлгуулжа үгэхэ багша хажуудань үгы. Түрэлхид өөрынгөө мэдэсын лэ хэмжээндэ дутуу-ядуу заагаа. Угайдхадаа багшанар хэшээлнүүдые үнгэргөөгүй. Ехэнхидээ даабаринуудыел үгөөд шалгадаг байгаа. Тиимэһээ энэ хоёр һарын туршада ехэ муу һуралсал болоо гэжэ тоолоноб. Үзөөгүй шахуу сэдэбүүдээрнь дахин хүдэлхэ хэрэгтэй. Жэшээнь, бидэ нэмэлтэ хэшээлнүүдые мүнөө абанабди. Үгы һаа, 7-дохи ангида һурахань хүндэ байха. Оройгоо холоһоо һуралсал гээшэтнай даб дээрээ худал гээшэ. Юуб гэхэдэ, һургуули, багшанар өөһэдөө иимэ түхэлэй һуралсалда бэлэн бэшэ байгаа. 

Баира БАЛЬБУРОВА, “Уран хүн” гэһэн буряад уран зохёолой сайт байгуулагша:

- Хүбүүмни дүтэ хүргөөгүй, өөрөөл үзөө. Сахим журнал сооньшье ороогүйб. Һайн мэдэсэ абахын тула анханайхяараа багшын хүтэлбэри доро һураха хэрэгтэй гэжэ һананаб. Юундэб гэхэдэ, яһала бэрхэ һурадаг хүбүүнэймни эрдэм мэдэсэ энэ хоёр һарын туршада доошолоо. Гэртээ һурахадаа, үхибүүд бэеэ һула табина, ажалаа зүбөөр эмхидхэжэ шаданагүй, багшын хиналтаһаа холодоно ха юм. Эдэ бүгэдэ эрдэм мэдэсын шанарта муугаар нүлөөлнэ. 

Георгий ЦЫБИКОВ, тоо бодолгын, физикын, информатикын анханай багша, кинорежиссёр:

- Ашанарни 5-дахи болон 3-дахи ангинуудые гэмгүй дүүргэбэ. Тиигэбэшье багшада заалгаһанда орходоо, эрдэм мэдэсэнь муушаг гэхэ байнаб. Түрэлхидынь өөһэдөө багшанар болон алдажа байжа, һургажа гаргаал даа. Холоһоо һуралсал хэрэггүй байна. Илангаяа тоо бодолго, физикэ мэтын орёо предмедүүдые заал һаа багша һурагшадтаяа сэхэ харилсан зааха ёһотой. Би өөрөө һургуулида хүдэлһэн хадаа энээниие һайн ойлгоноб. Анхан тоо бодолгоор, физикээр нэмэлтэ хэшээлнүүдые үнгэргэжэ байгаад, ойлгуулагша һэмди. Харин холоһоо һуралсалай эрхэ байдалда эдэ предмедүүдээр һайн мэдэсэ үгэхэнь бүри хүндэ. 

Евгения ТАРБАЕВА, Сэлэнгэ аймагай Үбэр Зөөхэйн дунда һургуулиин буряад хэлэнэй багша:

- Номдоо тулюур үхибүүдтэл хүндэ юм ааб даа. Тиигэбэшье хэшээлнүүдээ һонирхолтойгоор, ашаг үрэтэйгөөр үнгэргэхэ гэжэ оролдооб. Үхибүүд онлайнхэшээлнүүдтэ дуратайгаар хүдэлөө. Буряад хэлээр яһала бараг мэдэсэ абаа гэжэ һананаб. Зүгөөр уран зохёолой хэшээлнүүдые үнгэргэхэдэ, хүндэшэг байгаа.

Дондок ЦЫБАНОВ, Мухар-Шэбэр аймагай Хүсөөтын дунда һургуулиин захирал:

- Үгы байһанһаа дээрэ гэе. Холоһоо һурахада муу гээд, оройдоо һурангүй байха бэшэ ха юмди. Тиин багшанар түрүүшын хоёр долоон хоног соо ядалдаад, саашаа бэрхэнүүд болоо. Харин түрэлхидэй олонхинь, мүн номдоо муушаг һурагшад лэ нилээд зобоо. Тиигээшье һаа, бүхыдөө үхибүүднай эрдэм мэдэсэ абаа гээшэ. Мүнөө жэл иимэ байдалай тохёолдоо хада шалгалтанууд нэгэ жаа хүнгэдхэгдэхэ гэжэ һанагдана. Зүгөөр ерэхэ һуралсалай жэлдэ дахяад иимэ байдал бү тохёолдоһой даа. Хаа-яа ямар нэгэн хэмжээ ябуулгануудые һонинойхиие иимэ аргаар үнгэргэжэ байхада болоно бэзэ. Сагай эрилтээр, багшанар болон һурагшад, мүн түрэлхидшье компьютер, Интернет мэдэхэ ёһотой ха юм.