Энэрил хайрата эжымнай

     Үмсэдөө үнеэтэй аад, зөөхэй эдихэгүй

      Малшан ябахадаа, гүүртын гэр бүхэниие шабардажа, сагаадажа, ариг сэбэрээр байдаг hэн. Нарин нягта гээшэнь аргагүй. Үнгэрхэдөө үнеэгээ hаахадаа үмдэдэг дабхаса халаадаа угааха бүхэндөө элюурдэхэ. Даажа ябаhан малаа бүтэн бүлеэн ондо оруулжа шададаг бэлэй. 20 үнеэнhээ 20 тугал хоёр дахиг абажа, хороолтогүйгөөр тушааhан. Энэ хадаа үдэр hүнигүй оролдоhоной үрэ дүн гээшэ ааб даа. Жэшээнь, тугалай хамшаглаа hаань, 3 саг болоод лэ уhа уулгаха, эм хүртүүлхэ, залхуугүйгөөр загаhанай шүлэ угжаха даа.

      Һү һаалиин түсэб дүүргэхэ гээшэ баһа орлодолгын хүсэн. Дүрбэн үхибүүдээ дахуулжа ябаад, үнеэдээ һааха. Үнеэнэй хайраха багта: “Бараг гүш, хүлөө гэшхүүлээгүйгши?”- гэжэ һурахагүй, һүн адхараагүй гү гэжэ һанаагаа зобохо. Хатуухан лэ саг байгаа даа. Үмсэдөөшье үнеэтэй аад, зөөхэй эдихэгүй, түсэбөө дүүргэхын тула һүеэ тушаажархиха. «Коммунизм» колхозой нарин тоологшо Дулма Доржиевна хамтын үхэр шэгнэхэеэ ерэхэдээ: “Сэнгээн абгайда сай ууха гэхэдэш, һүеэ тушаажархиһан, хара сайта байха гүб даа” – гэжэ шоглогшо һэн.

      Гэбэшье, дүрбэн үринэрынь яйладаһа эдингүй өөдөө болоогүйбди даа. Эжымни бэрхэ хадаа, ажалайнгаа забһарта бээлэй, гутал, арһан дэгэл мэтые оёод, Мужыхын һүнэй заводһоо хайрсагаар тоһо худалдажа абаад ерэшэдэг һэн.

      Нарин нягта эжымнай хэды аарба үбһэ, зелёнко, һолоомо буулгууланһаа эдеэнэй столой хушалтын досоо таладань тэмдэглэнхэй, ямар үдэр хэнэй асарһые хуу бэшэжэрхинхэй байха. Дутуу асараа һаань, нэхэн абажа һаладаг һэн. Гадна һара соо һааһан һүнэйнгээ хэмжээ, ямар үнеэн тугаллааб, ямарынб бухада орооб гэжэ тэмдэглэдэг байгаа.

    Үдэртөө 1 гектар сабшажархидаг һэн

    Һүүлдэ эжымнай Хонти хадын бооридо түбхинэһэн түб һермэ, үүлтэртэ малай гүүртэдэ 10 жэлэй туршада үрэ дүнтэй хүдэлөө, Ажалай Алдар Солын орден зүүгээ.

1971 оной зун үбһэ сабшаха газаргүй зон Хонтиин ханааб зубшажа сабшагты, хэн хэды шэнээн сабшанаб, танай сабшалан болохо гэһэн дурадхал ороо һэн. Тиихэдэнь залуудаа гар хажуураар үдэрэй 1 гектар газар унагаадаг байһан манай эжы хоёр һаамай хоорондо ябагаар ябажа, аргагүй ехэ үбһэ абаһан юм. Тиигээ бидэ олон жэлдэ сабшалантай байһамди.

    Дүүнэрээ гэртэй болгоо

  Дахасалдажа өөдөө болоһон хоёр дүү хүбүүдтээ хизааргүй ехэ дуратай байһан. «Улайха мяхан дууһадаг, улайха нюур байжал байха», - гээд, үүсэ хэхэдээ, хаа-яа хони, гахайшье шаруулхадаа, дүүнэртээ хубаари табидаг һэн.

  Өөрөө үхибүүдээрээ гүүртээр ябаһан аад, эжымнай хоёр дүүнэрээ орохо гэртэй болгоһон габьяатай. Оройдоол 25 наһандаа Дамбинимын гэрэй модо хашаг хээрээрээ ойһоо гаргаһан хүмби гэжэ хөөрэһыень һанахадаа, досоомни түглышэдэг.

  1971-1972 онуудаар хүнэй бэлдэһэн гэрэй модо худалдажа абаад, бууса түхеэржэ, Агааһаа бусаһан бага дүү хүбүүнтэнээ оруулһан. 1975 ондо колхозой дархашуулые хүлһэжэ, гэр барюулаа. Ехэ хүбүүн Сандэлэг сэрэгэй албанһаа бусажа, нагасатаяа хамһажа, 1977 ондо горница – гоё гэртэ түбхинүүлээ һэн.

     Шуран бэрхээр хэрэгээ бүтээдэг һэн

  Дэлэг-Жамса хүбүүнэйнгээ Шэтэдэ сэрэгэй албанда байхадань, уулзахаяа ошоһон аад, сэрэгэй госпитальда аппендицидыень отолуулхаяа ошолсоод, хэдэн хоногто эдихэ юумэ зөөжэ, Шэтын үйлсөөр ябажа, айлнуудаар алирһа бэдэржэ олоходоошье ядахагүй байгаа һэн.

   Дэлэг-Жамсадаа мотоөикл абажа үгэхэ гээд, колхозой нооһо тушааһан манинада һуужа, Улаан-Үдэ ошоо һэн. Дэлгүүртэ мотоциклай үгы байхадань, наймаашан басаганда 3 солхооб барюулжа, хаягаа үгөөд: «Мотоциклай бии болоходо, телеграммаар дуулгыш», - гэжэ гуйһан ха. Тиин үни болонгүй,   тэрэ басаганһаа мэдээн ерэжэ, эжы дахяад ашаанай машинаар ошожо, хүбүүндээ мотоцикл асараа бэлэй. Ехэ бэри Хорлодоо Хориин дэлгүүрһээ оёдолой машина абаад, Улаан-Үдэ Үльдэргэ хоёрой хоорондо ябадаг автобусой жолоошонтой абажа ерэһыень гайхагшаб.

  1982 ондо бага хүбүүнэйнгээ гэмэлтээд, хэбтэриин болошоходо, эжы эмшэдтэ, баряашадта, ламада, бөөдэ, мэдэлшэдтэ  хуу ябаа. Үнгэрэхэдөө, Агада тиимээр гэмэлтэһэн, тэргээр ябадаг хүбүүн бии гэжэ дуулаад, тиишээ ошоод, тэрэ хүбүүе оложо, яажа бэеэ һоридогыень, ямар арга хэдэгыень хуу мэдэжэ ерээд, маанадаа зонхилжо байдаг һэн.

Ашата эжымнай оройдоол 67 наһандаа хүндэ үбшэндэ нэрбэгдэжэ, наһа бараа һэн. юрын буряад эхэ. эгэшэ гэхэдэ, ямар ехэ энхэрэл, хайра энэ жаахан, ганса шүрбэһэн эхэнэртэ байһан гээшэб!  Ёһотойл эхэ-шоно шэнгеэр үхибүүдээ энхэржэ, дахуулжа, ажалда, ажабайдалда һургаа.