496
. Дамба Будаев 1916 ондо Хэжэнгэ аймагай (тэрэ сагта Хори аймаг байһан) Доодо Худанда Будын Жигжэдэй бүлэдэ түрэһэн юм. Түрэлхидынь хүбүүгээ Кульск һууринда ород айлда байлгажа, һургуули дүүргүүлһэн. Дамба ехэ һүбэлгэн хадаа, удаань бухгалтерта һуража гараһан, Киров колхоздо счетоводоор хүдэлһэн. Һүүлдэ сэрэгэй албанда татагдаад, Эхэ оронойнгоо урда уялгаяа дүүргээд бусахаяа байтарнь, Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайн эхилээ бэлэй.
Дамба Жигжитович 200 хүбүүдые бэлдээд , Баруун фронт мордоһон. Гэртээ бусажа үрдеэгүй хүбүүн харгыдаа Шэтэ тожын Бада станцида поездын тогтоходо буужа: “Эндэ Хэжэнгын Доодо Худанай хүн байна гү? Намда дүтэлыт”, - гэжэ громкоговорителяар хэлэһэн юм. Нютагайнгаа эхэнэрэй дүтэлхэдэ: “Би Будын Дамба гээшэб, Доодо Худанайб. Хүбүүнтнай Баруун һронт ошоо гэжэ гэртэхиндэмни дуулгыт даа”, - гэжэ тэрэ эхэнэртэ захяад, дайна газар руу замаа үргэлжэлүүлээ һэн.
Дамба Будаев Алас Дурнын Еврейн автономито тойрогой Бирскэ аймагай военкомадһаа 1941 ондо дайнда ошоһон байна. Сэрэгэй онсо һуралсал түргэн дары гаража, ябаган сэрэгэй бага жанган болоод, Степной һронтын 286-дахи гвардейскэ стрелково полкын 3-дахи батальонай танкда эсэргүү гар буугай взводой командираар томилогдоһон. 1943 оной зун Неклюдово тосхоной дэргэдэхи шугы сооһоо дайсанай танкнуудые хүдэр томо буугаараа һамна сохиһон габьяатай. Шэн зоригойнгоо түлөө Улан Ордоной ордендо хүртөө бэлэй.
Нютагаймнай хүбүүн ПТР буугааршье, пулемёдоршье мэргэн буудадагаараа шалгархаһаа гадна гартаа онсохон дүйтэй һэн. Тэрэ Вислэ мүрэнэй баруун эрьедэ фашистнуудай хамар доро, оройдоол 50-60 метр зайда, нюусаар онсо окоп малтажа, дайшалхы нүхэдтөө ехэ туһа үзүүлһэн.
1945 оной апрелиин 16. Одер мүрэнэй баруун эрье дээрэхи дайсанай шанга гэгшын бүхэлэлтэнүүд байгаа. Аадар мэтээр адхарһан томо жэжэ һомон соогуур үргэн ехэ Одер мүрэниие гаталха, эрид үндэр эрье өөдэнь абиржа гараха хэрэгтэй. Энэ үхэлтэтулалдаанда ахамад лейтенант Дамба Будаев дахяад шалгараа бэлэй. Тэрэнэй ударидаһан дайшалхы взвод түрүү зэргэдэ дабшаа. Нютагаймнай хүбүүн тааруу газарта пулемёдуудаа тодхоод, дайсаниие дүрбэн дошо һүнөөжэ, совет сэрэгэй добтолон орохо зам сэбэрлэһэн габьяатай. Тиин Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнай 2-дохи шатын орденоор шагнагдаа.
Буряадаймнай эрэлхэг хүбүүдэй нэгэн Дамба Жигжитович Германиин газар дээрэ баатарай үхэлөөр алдалан унаа. Эхэ оронойнгоо, арад зонойнгоо, гэр бүлынгөө түлөө. Иимэл Илалтын сэрэгшэдэй баатаршалгын ашаар бидэ мүнөө амгалан тэнюун ажаһуунабди. Тиимэһээ бултандань доро дохин, мүнхэ дурасхаалыень сахиха – манай нангин уялга.
