595
Баантиин аймагай Баярай Сэдэнэй (Түүрхин) Бальжан (Үндэр Бальжан) гэжэ хүн Хандын ахай. Ханда баһа Үндэр гүүлэдэг байһан. Нуртадаа ерээд, Түүрхини Ханда гэгдэһэн, Маруса, Сампил гэжэ үхибүүдтэй.
Цыденов Бальжан Баярович Нимаев Дымбрыл Бантеевич хоёр үеэлэнүүд байгаа. Бальжан абгаймнай томо бэетэй, хүсэтэй, шамбай һэн гэжэ уран зурааша, гэрэл зураг буулгагша, журналист Дархинтын Доржо Гармаев бэшээ юм. Эгээ томо хажууртай, эгээ үргэн мүр сабшаха, алхамынь метр шахуу, эгээ томо сахюур буутай, мэргэн ангуушан.
Нэгэ иимэ домогшуу ушар дурдаһуу. 1927 ондо оспо үбшэн һүжэрөө. Оспые сагаан сэсэг гү, али хара нүрөө гэнэ. Бушуу халдаха, хүнүүд олоор наһа бараа. Энэ үедэ зон ехээр гэмтэжэ, эдихэ юумэн хомор, тэнхээ тамир үгы, ябахашье аргагүй, дархинтаархин үлдэжэ, туража байба.
Өөрөө иигэжэ муудашаһан Бальжан сахюур буугаа абаад, унан бодон, мүлхиһөөр ойн заха хүрэбэ. Хараашалһаар байтараа, гүрөөһэ харажархёо. Арай гэжэ томо хүндэ буугаа тодхоод буудажархиба. Гүрөөһэн тэрэ дороо унашоо. Бурханай хайра, зомни ами зууха гэһэн бодол хүсэ нэмээжэ, халуун шуһа гамтайгаар уужа, тэнхээ орожо, гүрөөһэ шэрэжэ, мүлхиһөөр гэртээ хүрэбэ. Нютагай бүхы зон сугларжа, шүлэ ууба, мяха эдибэ.
Үдэр бүри агнажа, ангай эмтэй домтой шүлэ мяхаар нютаг зоноо һэргээбэ. Иимэ ушар нэгэ хүнэй нигүүлэсхы сэдьхэлэй уряалаар, нютагаархинаа абарһан хэрэг үеын үедэ мартагдаха аал, домог, омогорхол болоол.
Бальжан Баярович дайнда мордожо, тулалдаанай түрүү зэргэдэ ябаһаар, һомондо дайруулжа, гарайнь дүрбэн хурганууд гэмтээ, госпитальһоо табигдаа. Табан үхибүүдынь олошоржо, мүнөө зуугаад болоо. Бальжан Долсон хоёр 89 наһандаа түрэлөө һэлгээ юм. Бальжан таабайн үреэл:
Золтой түрэһэн үринүүдээ зохидхоноор үргэгты,
Алтан һайхан үринүүдээ альган дээрээ үргэгты.
Эрхэ түрэһэн үринүүдээ энхэрэн, энхэрэн үргэгты.
Замайнь ута харгыда золтой, баяртай гаргагты.
Хангал, хангал харамнай хатархал морин болог даа,
Ханшарһаан түрэһэн үринүүднай хүндэтэй, золтой ябаг даа.
Унаган жороо моримнай урилдахал морин болог даа,
Угтуулжа түрэһэн үринүүднай урматай, зоригтой ябаг даа.
Элинсэгүүдэй һай хэжэ, тулга болоһон жэшээнүүдые хойто үенүүд дабтажал байха байна.
Цыренов Зоригто Гомбоевичой таабай төөбии хоёрынь Нуртын. Зоригтомнай Бадма Будаанай хоёрой Гомбын хүбүүн, эхэнь Людмила. Зоригто Гомбоевич ОМОН-до алба хээ, “Боевое братство” гэжэ дайшалхы сэрэгшэдэй холбооной гэшүүн.
Мүнөөдэрэй хэсүү, бэрхэтэй байдалай үедэ, халдабарита коронавирусай һүжэржэ байхада, энэ холбоон хүгшэшүүлые, ядаруу зониие дэмжэжэ, хайра туһа хүргэнэ. Туһада хүртэһэн би энэ бүлгэмдэ сэдьхэлэй баяр хүргэнэб, мартахагүйб. Эдэ хүнүүдтэ, гэр бүлэдэнь элүүр энхые, жаргал үреэнэб.
Зоригто Гомбоевич Бальжима Мункуевна хани нүхэртэеэ Дүтэлүүр нютагайнгаа үндэр наһатайшуулда бүлынгөө зүгһөө туһа болгон, эдеэ хоолой зүйлнүүдые барюулаа юм. Һай хэһэндэ-тоһон, үгэһэн хүн үгырдэггүй гэдэг. Һанаһан хэрэгтнай бүтэсэтэй, үри хүүгэдтнай омог дорюунууд, буянтай, золтой, жаргалтай, ута наһатай һуугыт даа, Зоригтотон.
Бадма БАЗАРОВА
