Обоодоо олоор суглархагүй  

 Сэлэнгэ аймагай Бултумур дасанай унзад Дандар лама:

- Мүнөө заншалта обоо тахилганууд захалаа. Анхан нютагаймнай бүхы зон хаа-хаанаhаа суглардаг һаа, энэ жэлэй обоо тахилганда нютагаархидайнгаа олоороо хабаадахые хорихо баатай болообди. Нютаг дээрээ ажаhуудаг зоной гэр бүлэнүүдhээ нэгэ-нэгэ түлөөлэгшэ, имагтал гэрэй эзэн хэрэгээ бүтээг гэлсээбди. Обоо тахиhанай hүүлдэ үнгэргэдэг заншалта найраа болюулаабди.

Харин энээнһээ урид ямар ехэ үйлэ хэрэг болодог байгаа гээшэб! Арша Баабай обоо тахилганда Үбэр- Зөөхэйн дунда hургуули дүүргэгшэд жэл бүхэндэ мүнгэ суглуулжа, дасандаа үргэдэг, найр эмхидхэжэ, нютагайнгаа зониие баярлуулдаг hайхан заншалтай юм. Юуб гэбэл, арба гаран жэлэй саада тээ манай нютагай Марина Михайловна Семёнова суг hураhан нүхэдөө (19- дэхи выпуск) суглуулжа, Арша Баабай обоогой найрта эмхидхэгдэдэг бүхэ барилдаанай, мори урилдаанай, бусад мүрысөөнүүдэй илагшадта шангуудые барюулха, Бултумур дасанайнгаа барилгада хандиб үргэхэ дурадхал оруулһан юм. Нүгөө жэлынь hургуулиимнай 20- дохи выпускынхид энэ хэрэгыень үргэлжэлүүлээ. Тиин нютагаймнай зон иимэ һайхан үүсхэлыень ехэтэ дэмжэжэ, жэл бүхэндэ ехэ найр наадан үнгэргэгдэдэг болоо.

Энэ жэл июниин 13-да Арша Баабай обоогоо тахяабди. Һургуулиимнай 30-дахи выпуск найр эмхидхэхэ байгаа. Теэд хорюултай хадань суглуулhан мүнгөөрнь обоогоо болбосон түхэлтэй болгохо гэhэн шиидхэбэри абаа. Мүн бүхы обоонуудай тахилганда нютагаархидаа олоор бү сугларагты, гэртээ зальбарагты гэжэ дурадханабди. Зомнай хүшэр байдалай тогтоод байhыень ойлгоно. Ерэhэн хүнүүд уншалгын үедэ бэе бэеhээ холо-холо hууна.

Хэжэнгын дасанай Аюша ламхай:

- Июлиин 3-да Шалсаана хадын обоо тахигдахаяа байна. Үбшэнтэй холбоотой энэ орёо байдалда ноёд сайд, Хамба лама, олониитэ зон харюусалгатай байхыемнай уряална ха юм даа. Үнэхөөрөөшье, олон хүнэй суглараа һаа, тус халдабари дахин дэлгэрхэ аюултай. Тиимэһээ гэр бүлэ бүхэнһөө нэгэ хүнэй ерээд, бэеэ хамгаалгын эрилтэнүүдые сахяад, хэрэгээ бүтээхэдэ болохо. Энээнһээ урид Шалсаана хадын обоодо дунда зэргээр 4 мянган хүн ерэдэг байгаа. Харин мүнөө, минии һанамжаар, мянган шахуу хүн сугларха хаш. Гол обоогоймнай газарынь уужам, бэе бэеһээ холо һуухада болохо. Тиихэдэ Хэжэнгэ аймагта нютаг нютагай, угай обоонууд гэжэ бии. Тэдэмнай тахигдажа эхилэнхэй. Хүн зон үсөөнөөр ябана. Эндэ онсо тэмдэглэхэ хэрэгтэй: үсөөн хүнэй обоо тахихада, хүсэниинь һула байдаг гээшэ буруу. Энэ хүнэй тооһоо дулдыдахагүй. Обоо тахиха үдэртэ гэртээшье байгаад, сэржэмээ үргэхэдэ, хэрэг адлил бүтэхэ.

Зэдэ аймагай Сартуул-Булагай дасанай шэрээтэ Баяржап ламхай:

- Аюултай үбшэнһөө айгаад, обоогоо тахингүй байха аргагүйбди. Һэргылэмжын бүхы эрилтэнүүдые шанга сахяад, үсөөн зоноор хэрэгээ бүтээхэдэ болохол даа. Юуб гэхэдэ, хүнэй тооһоо мүргэлэй хүсэн дулдыдадаггүй ха юм.

Бидэ ехэнхи обоонуудаа тахяабди. Зэдэ аймагта нютаг нютагай обоонууд олон. Жэшээнь, Дээдэ-Торидо - 20 гаран, Алцагта - 20-ёод, Оёор нютагта - 7, Бургалтайда 20 гаран обоо байха. Анхан Улаан-Үдэһөө, мүн ондоо тээһээ ерэһэн хүнүүдтэеэ хамта дунда зэргээр 70-аад хүн суглардаг һаа, мүнөө жэл ехэдээл һаа, 30 хүн обоодо гарана. Тиихэдээ үхибүүд болон наһатай зон ошоногүй. Холоһоо ерэжэ шадахагүй хүнүүд хэрэгээ түрэлнүүдтээ даалгана. Коронавирусһаа һэргылгын хэмжээнүүд абтана, Роспотреб- хиналтын албанаархин обоогой үдэртэ шалгана.

Любовь Цыбенова, Улаан-Үдэ хотын “Сибирячок” сэсэрлигэй буряад хэлэнэй багша:

- Һаяхана Кабанска аймагай Корсаково нютагай Балтай угай тайлган боложо үнгэрөө. Теэд мүнөө жэл коронавирус үбшэнэй дэлгэрһэнһээ боложо, хүн үсөөн байгаа. Ехэнхидээ нютагтаа ажаһуудаг зон мүргэлөө үнгэргөө. Холын хотонуудта, бэшэшье нютагуудта ажаһуугшад бөөһөө шанга хорюул абаһан хадаа, гэр бүлынгөө зүгһөө хубита мүнгэеэ эльгээгээд, гэртээ зөөхэй, тарагаа үргөөд үнжөө.

Балтай угай бөө Леонид Борисович Кондаков Шоргоолжон төөдэйдөө, Балтай төөдэйдөө, нагасанартаа – абзай угтанда гэжэ байгаад, зургаа дахин сэржэм үргөө. Нёдондо манай угай хүүдинсэ баригдаа һэн. Тиимэһээ долоодохи сэржэм дархашуулда үргэгдөө. Тиихэдээ ганса бүһэтэйшүүл энэ хүүдинсэдэ орожо, ёһо соонь гуримаа бүтээдэг.

Лариса Банзаракцаева, Арадай уран бэлигэй уласай түбэй таһагые даагша:

- Би жэл бүхэндэ нютагайнгаа обоодо – Хори аймагай Ашанга һуурин ошодог аад, мүнөө урагша- хойшоо бү ябагты гэхэдэнь, түрэлнүүдтээ хэрэгээ даалгаад, гэртээ үлөөб. Манай обоо июниин 25-да болоо. Дондог лама түрүүтэй 4 лэ хүн тахижа, бүхы нютагаархидайнгаа, мүн Ашангаһаа гарбалтай зонойнгоо хэрэг бүтээгээ. Ашангаархин ехэ эбтэйгээр обоогоо тахидаг юм. Нарай нялха хүүгэдһээ эхилээд, 80 гаранхай аха захатан булта хабаададаг. Урда жэлнүүдтэ Москва, Владивосток болон бусад хотонуудта, Сахалинда ажаһуудаг нютагаархиднай заабол ерэгшэ һэн. Италиһаашье зорижо ерээ.

Дарима Очирова, Улаан-Үдэ хотын 47-дохи һургуулиин буряад хэлэнэй багша:

- Би Ярууна аймагай Үльдэргэ тоонтодоо обоо тахилганда хабаадажа, нютагайнгаа бурхадта мүргэжэ ерээб. Гадна угайнгаа обоо тахяаб. Хорюултайшье һаань, олон жэлдэ ошожо шададаггүй аад, мүнөөл hанаhан хэрэгээ бүтээжэ ерэhэндээ баяртайб. Зон үсөөн байгаа. Урдань обоодоо үй түмэн машинаар хаа- хаанаhаа ерэдэг һэн. Эрын гурбан наадан, дуун болон шүлэгэй урилдаанууд эмхидхэгдэхэ, үнинэй уулзаагүй хүнүүдтэеэ золгохо... Гоё байгаал даа. Теэд яахаб.

Дыжид МАРХАДАЕВА